ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ

(ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ)

ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ

ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ଓଁ ନମୋ ଭଗବତେ ବାସୁଦେବାୟ
ନାରାୟଣଂ ନମସ୍କୃତ୍ୟ ନରଂଚୈବ ନରୋତ୍ତମଂ	।
ଦେବୀଂ ସରସ୍ୱତୀଂ ବ୍ୟାସଂ ତତୋଜୟ ମୁଦୀରୟେତ୍‌	॥
ମୂକଂ କରୋତି ବାଚାଳଂ ପଙ୍ଗୁ ଲଘଂୟତେ ଗିରିଂ	।
ଯତ୍‌କୃପା ତମହଂ ବନ୍ଦେ ପରମାନନ୍ଦ ମାଧବଂ	॥
ନିଗମକଳ୍ପତରୋର୍ଗଳିତଂ ଫଳଂ ଶୁକ ମୁଖାଦମୃତ ଦ୍ରବସଂଯୁତଂ	।
ପିବତ ଭାଗବତଂ ରସମାଳୟଂ ମୁହୁରହୋ ରସିକା ଭୁବିଭାବୁକାଃ	॥

ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟ

ନମଇଁ ନୃସିଂହ ଚରଣ		।	ଅନାଦି ପରମ କାରଣ	॥
ଯାହାର ଆଦି ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତେ		।	ବିଚାରେ ନ ଘଟେ ଜଗତେ	॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଅର୍ଥ ଯେ ଜାଣନ୍ତି		।	ସତ୍ୟ ଯେ ନିତ୍ୟ ପ୍ରକାଶନ୍ତି	॥
ଆନନ୍ଦ ମନେ ବେଦସାର		।	ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ କଲା ସେ ବିସ୍ତାର	॥
ଯାର ସ୍ୱରୂପ ହୃଦେ ଚିନ୍ତି		।	ବେଦ ପୁରୁଷ ନ ଜାଣନ୍ତି	॥
ମୃତ୍ତିକା ବିକାର ଯେମନ୍ତ		।	ଜଳ ଅନଳେ ସୁଯନ୍ତ୍ରିତ	॥
ରୂପ ଅରୂପ ସ୍ଥିତି ତିନି		।	ଯାହା ଯୋଗରେ ଅନୁମାନି	॥
ସ୍ୱଭାବେ ନୋହେ ଯେ ଏମନ୍ତ		।	ଏ ସାଂଖ୍ୟ ଯୋଗୀଙ୍କର ମତ	॥
ଆତ୍ମା ପ୍ରକାଶେ ଜନ୍ମ ହୋଇ		।	ନିରତେ କୁହୁକ ବୋଲାଇ	॥
ସତ୍ୟ ପରମାନନ୍ଦ ହରି		।	ଯାହା ଭାବିଲେ ଭବୁଁ ତରି	॥
ତାର ଚରଣେ ନିତ୍ୟେ ଧ୍ୟାନ		।	କରି ତରନ୍ତି ସୁଜ୍ଞଜନ	॥
ସେ ହରି ପାଦ ହୃଦେ ଧରି		।	ପ୍ରବନ୍ଧେ ଗୀତ ନାଦ କରି	॥
ଅଶେଷ ଜଗତର ହିତେ		।	ବନ୍ଦଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥେ	॥
ନିର୍ମଳ ମୁନିଙ୍କର ମତେ		।	ହରି ଚରିତ ଭାଗବତେ	॥
କହିବି ଅଛି ଯେତେ ଗୁଣ		।	ସୁଜନେ ସାବଧାନେ ଶୁଣ	॥
କପଟ ଧର୍ମ ଯାର ନାହିଁ		।	ସ୍ୱଭାବେ ଶାସ୍ତ୍ର ସେ ବୋଲାଇ	॥
ସେ ସାଧୁଜନଙ୍କର ଧର୍ମ		।	ମାୟା ବର୍ଦ୍ଧିତ ଶୁଦ୍ଧକର୍ମ	॥
ସେ ଧର୍ମ ଯେହୁ ଅନୁମାନି		।	ଏଣୁ ସଂସାରେ ଯେତେ ଜ୍ଞାନୀ	॥
ତାଙ୍କ ବିଚାରେ ବସ୍ତୁ ଯେତେ		।	କହିବା ଶୁଣ ଏକ ଚିତ୍ତେ	॥
ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଲକ୍ଷ ଯେତେ ଜାଣି		।	ବୋଧ ବିଚାରେ ପରିମାଣି	॥
ସେ ବସ୍ତୁ ଅଛି ଯହିଁ ପୂରି		।	ଯାହା ଚିନ୍ତନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ	॥
ଶ୍ରବଣ ମାତ୍ରେ ମୋକ୍ଷ ପାଇ		।	ତ୍ରିତାପମାନ କ୍ଷୟ ଯାଇ	॥
ହୃଦରେ ବସଇ ତକ୍ଷଣ		।	ଅନାଦି ପ୍ରଭୁ ନାରାୟଣ	॥
ଏଣୁ ଅଧିକ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଥେ		।	କି ପ୍ରୟୋଜନ ଏ ଜଗତେ	॥
ଏ ଭାଗବତର ମହିମା		।	କେ କହିପାରେ ଗୁଣ ସୀମା	॥
ସକଳ ଦେବ ହୋଇ ବୃକ୍ଷେ		।	ଫଳ ଫଳିଲେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ	॥
କେତେହେଁ ଦିନେ ପାଚି ତଳେ		।	ବୃକ୍ଷୁ ପଡ଼ିଲେ ବାୟୁ ବଳେ	॥
ଶୁକ ଧାଇଁଲେ ତାହା ଦେଖି		।	ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସଙ୍ଗତ ଉପେକ୍ଷି	॥
ତୋଷେ ଅଧର ପାନ କଲେ		।	ଭିତରେ ସୁରଙ୍ଗ ଦେଖିଲେ	॥
ତହୁଁ ଗଳିଲା ରସ ସାର		।	କି ଅବା ଦେବା ପଟାନ୍ତର	॥
ଅମୃତ ନିନ୍ଦେ ସ୍ୱାଦୁଗୁଣେ		।	ସୁଜନେ ପିଅ ଅନୁକ୍ଷଣେ	॥
ଆନନ୍ଦେ କର ସୁଧାପାନ		।	ଯେଣୁ ପାଇବ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ	॥
ଏ ଚାରି ରସଙ୍କର ମୂଳ		।	ନିଗମ ବନ ବୃକ୍ଷଫଳ	॥
ପ୍ରିୟ ଜୀବନ ଅନ୍ତଯାଏ		।	ଯେବେ ତରିବ ମାୟାମୋହେ	॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ସାଧୁଜନେ		।	ହରି ଚରିତ ଶୁଦ୍ଧମନେ	॥
ସର୍ବଦେବଙ୍କ ରମ୍ୟସ୍ଥାନ		।	ନାମ ଯେ ନୈମିଷ ଅରଣ୍ୟ	॥
କଳିର ଆଗମନ ଦେଖି		।	ମୁନିଏ ସ୍ୱସ୍ଥାନ ଉପେକ୍ଷି	॥
ଶୌନକ ଆଦି ମୁନିଗଣେ		।	ମିଳିଲେ ନୈମିଷ ଅରଣ୍ୟେ	॥
କଳି କଳୁଷେ ଭୟକରି		।	ଏକାନ୍ତେ ମୁନିଏ ବିଚାରି	॥
ସଂକଳ୍ପ କରି ଏକ ତୁଲେ		।	ସମସ୍ତେ ଯଜ୍ଞ ଆରମ୍ଭିଲେ	॥
ଜାଣନ୍ତି ଶୁଭେ ସର୍ବଦୀକ୍ଷା		।	ସ୍ୱର୍ଗାପବର୍ଗେ କଲେ ଇଚ୍ଛା	॥
ସକଳେ ମିଳି ପ୍ରାତଃକାଳେ		।	କର୍ମ ସାଧିଲେ ଜ୍ଞାନବଳେ	॥
ସୁତ ମୁନିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟେକରି		।	ସକଳ ବସିଲେ ଆବୋରି	॥
ସକଳ ମୁନି ଶୁଦ୍ଧମନେ		।	କହନ୍ତି ଅମୃତ ବଚନେ	॥
ଋଷୟ ଉଚୁଃ
ଭୋ ସୁତ ଶୁଣ ସାବଧାନେ	।		ତୋର ମହିମା ଅନୁମାନେ	॥
ସର୍ବ ପୁରାଣ ଇତିହାସ	।		ଶୁଣିବୁ ତାହାର ସମ୍ଭାଷ	॥
ସଂସାରେ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଯେତେ	।		ସବୁ ଗୋଚର ତୁମ୍ଭ ମତେ	॥
ବ୍ୟାସମୁନିଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ତୁମ୍ଭେ	।		ଏ କଥା ଭଲେ ଜାଣୁ ଆମ୍ଭେ	॥
ପୂର୍ବେ ଯେ ଥିଲେ ବ୍ରହ୍ମମୁନି	।		ତାଙ୍କ ବଦନୁ ଅଛୁ ଶୁଣି	॥
ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ର ତୁମ୍ଭ ତହିଁ	।		ବେଦ ପୁରାଣ ଯେତେ କହି	॥
ବ୍ୟାସଙ୍କ ଅନୁଗ୍ରହ ଘେନି	।		ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ରେ ତୁମ୍ଭେ ଜ୍ଞାନୀ	॥
ଦଇବେ ଅଛି ଏହି ମତି	।		ଯେ ଶିଷ୍ୟ ଗୁରୁରେ ଭକତି	॥
ଶିଷ୍ୟରେ ହିତେ ଦୟା ବହେ	।		ସକଳ ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନ କହେ	॥
ଏଣୁ ବ୍ୟାସଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଯେତେ	।		ପ୍ରକାଶ ଆମ୍ଭର ଅଗ୍ରତେ	॥
ନିଶ୍ଚେ ଏକାନ୍ତ ଶ୍ରେୟ ଯେତେ	।		ଏ ଜୀବ ତରିବ ଯେମନ୍ତେ	॥
ଯେଣୁ ତୁଟଇ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା	।		କହ ଆମ୍ଭର ଯେତେ ଦୟା	॥
ଏ କଳିଯୁଗେ ଯେତେ ପ୍ରାଣୀ	।		ଅଳ୍ପ ଆୟୁଷ ପରିମାଣି	॥
ସ୍ୱଭାବେ ମନ୍ଦ ବୁଦ୍ଧି ହ୍ୱନ୍ତି	।		ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଉପଦ୍ରବ ଚିନ୍ତି	॥
ଯୁଗ ବେଭାର ପରିମାଣି	।		ସକଳ ଧର୍ମ ଆମ୍ଭେ ଜାଣି	॥
ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଭ ଆମ୍ଭ ମତେ	।		ସାର ଉଦ୍ଧରି ତୁମ୍ଭ ଚିତ୍ତେ	॥
କହ କେମନ୍ତେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	।		ଏ ଘୋର ମାୟାରୁ ନିସ୍ତାର	॥
ଯେଣେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ହରି	।		ଏ ଜୀବ ଆତ୍ମାକୁ ଉଦ୍ଧରି	॥
ତୁମ୍ଭେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଯୋଗବଳେ	।		ପ୍ରକାଶ କର ମହୀତଳେ	॥
କି ପ୍ରୟୋଜନେ ଜଗନ୍ନାଥ	।		ଦେବକୀ ଉଦରେ ସମ୍ଭୂତ	॥
ସେ ହେତୁ କହ ଶୁଦ୍ଧଚିତ୍ତେ	।		ଆମ୍ଭେ ପଚାରୁ ଜନହିତେ	॥
ଘୋର-ସଂସାରେ ପ୍ରାଣୀ ପଡ଼ି	।		ଆତ୍ମା-ନିସ୍ତାର-ପଥ ହୁଡ଼ି	॥
ଯାହାର ନାମ ଉଚ୍ଚାରିଲେ	।		ସଙ୍କଟୁ ତରିଯାନ୍ତି ଭଲେ	॥
ଯା ଭୟୁ ଜୀବ ତେଜ ହରେ	।		ସେ ହରି ନାମ ଶୁଣି ଡରେ	॥
ଯା’ର ଚରଣେ ଆଶ୍ରେକରି	।		ପାବନ ହୋନନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ	॥
ଶୁଦ୍ଧ କରନ୍ତି ସର୍ବଜନେ	।		ଗଙ୍ଗା ଯେସନେ ସ୍ନାନ ପାନେ	॥
ଯାହାର ଯଶ ଗୁଣ ଶ୍ଳୋକେ	।		ପୁଣ୍ୟେ ଭଜନ୍ତି ଏକେ ଏକେ	॥
କଳି କଳୁଷ ନ ଲାଗଇ	।		କେବା ନ ତରେ ଏହା ଗାଇ	॥
ଯେ ଯଶ ଗାଇ ମୁନିଗଣେ	।		ସୁଖେ ତରନ୍ତି ଭବବନେ	॥
ଯେ ହରି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ	।		ନାନା ଶରୀରେ ଅବତାରେ	॥
କଳି ଆଗମ ଆମ୍ଭେ ଦେଖି	।		ସକଳ ସମ୍ପଦ ଉପେକ୍ଷି	॥
ଏ ପୁଣ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରେ ଶୁଭକ୍ଷଣେ	।		କୃଷ୍ଣର କଥା ଅନୁକ୍ଷଣେ	॥
କରି ତରିବୁ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା	।		ଭୋ ମୁନି ତୁମ୍ଭେ କର ଦୟା	॥
ଆମ୍ଭର ପୂର୍ବ ପୁଣ୍ୟଫଳେ	।		ସଙ୍ଗ ହୋଇଲୁ ତୁମ୍ଭ ମେଳେ	॥
ଏ ଭୟଙ୍କର କଳି କାଳେ	।		ଆମ୍ଭେ ଯେ ଅଛୁ ଭବଜଳେ	॥
ଏ ଜଳୁ ତୁମ୍ଭେ କର ପାର	।		ବୋଇତେ ଯେହ୍ନେ କର୍ଣ୍ଣଧାର	॥
ସେ ହରି ଭକତ ବତ୍ସଳ	।		ସର୍ବଦେବଙ୍କ ଆଦିମୂଳ	॥
ସକଳ ଧର୍ମ ଯାର ସଙ୍ଗେ	।		ସୁଖେ ବିହରେ ନାନା ରଙ୍ଗେ	॥
କଳି ଆଗମେ ଭଗବାନ	।		ପଶିଲେ ଆପଣା ଭୁବନ	॥
ଯେ ଧର୍ମ ସଂସାର ରଖିବ	।		ସେ କାହିଁ ଶରଣ ପଶିବ	॥
ସେ କଥା କହ ମୁନିବର	।		ଆମ୍ଭ ସଂଶୟ ହେଉ ଦୂର	॥
ଆତ୍ମାର ମାୟା ଯୋଗବଳେ	।		ବିହରେ ଅବନୀ-ମଣ୍ତଳେ	॥
ତାର ମହିମା ଶୁଣି ନିତ୍ୟେ	।		ତୋଷ ନ ଲଭେ ଆମ୍ଭଚିତ୍ତେ	॥
ଜିହ୍ୱା ଯେସନ ସୁଧାରସ	।		ପିବନ୍ତେ ନୁହଇ ସନ୍ତୋଷ	॥
ଅନନ୍ତ ରୂପେ ଥାଇ ହରି	।		ବାହ୍ୟ ଅନ୍ତରେ କର୍ମ କରି	॥
ଏମନ୍ତେ ନୈମିଷ ବନସ୍ତେ	।		ସକଳ ମୁନିଙ୍କ ଅଗ୍ରତେ	॥
ଶୌନକ ଆଦି ମୁନିଗଣେ	।		ଯେ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ ଜଣେ ଜଣେ	॥
ନିର୍ମଳ ବିଷ୍ଣୁର ଚରିତ	।		କୃଷ୍ଣ ବିଷୟେ ଭାଗବତ	॥
ସୁଜନ ଜନଙ୍କର ହିତେ	।		କହଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥେ	॥
ଏ ଘୋର ଭବ ଦୁସ୍ତରରୁ	।		ଉଦ୍ଧର ବାଞ୍ଛା କଳ୍ପତରୁ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ

ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ନୈମିଷୀୟୋପାଖ୍ୟାନେ ଋଷି ପ୍ରଶ୍ନେ ନାମ

ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଦ୍ୱିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ

ମୁନିଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି		।	ହରଷେ ମନେ ମନେ ଗୁଣି	॥
ଜୀବର ହିତେ କୃତକୃତ୍ୟ		।	ହସି କହନ୍ତି ମୁନି ସୂତ	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଯେ ଶୁକ ଏକାନ୍ତ ଗମନ	।		କରିଣ ଦେହ କଲେ ଶୂନ୍ୟ		॥
ପୁତ୍ରର ସ୍ନେହ ମନେ ଧରି	।		ବ୍ୟାସ ଡାକନ୍ତି ଉଚ୍ଚକରି		॥
ପିତାର ସ୍ନେହ ଭଗ୍ନ ଅର୍ଥେ	।		ଉତ୍ତର ଦେଲେ ବୃକ୍ଷରୂପେ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ମୋର ନମସ୍କାର	।		ଯେ ହୃଦେ ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର		॥
ଜୀବର ପରିତ୍ରାଣ ଅର୍ଥେ	।		କରୁଣା ବହି ଯେହୁ ଚିତ୍ତେ		॥
ଅଖିଳ-ବେଦର ସାଗର	।		ଯେ ଅନୁଭବ ଆପଣାର		॥
କହିଲେ ପୁରାଣର ସାର	।		ତାହାଙ୍କୁ ମୋର ନମସ୍କାର		॥
ଭାରତୀ ନର ନାରାୟଣ	।		ଯେ ସତ୍ୟବତୀର ନନ୍ଦନ		॥
ଯେ ନରୋତ୍ତମ ଏ ସଂସାରେ	।		ନମଇଁ ତାହାଙ୍କ ପୟରେ		॥
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନ	।		ସାଧୁ ଏ ତୁମ୍ଭର ବଚନ		॥
ପରମ-ମଙ୍ଗଳ ଏ ବାଣୀ	।		ଜୀବ ନିସ୍ତରେ ଏହା ଶୁଣି		॥
ପରମ ଧର୍ମ ଏ ଜଗତେ	।		କୃଷ୍ଣ ଭଜନ ଯେତେ ମତେ		॥
ଫଳର ଆଶା ଯହିଁ ନାହିଁ	।		ବିଘ୍ନ ପଶିବ ଅବା କାହିଁ		॥
ବାସୁଦେବଙ୍କ ଠାରେ ଯେବେ	।		ଭକ୍ତି ଉଦୟ ହୁଏ ତେବେ		॥
ଜ୍ଞାନ ବୈରାଗ୍ୟ ଜାତ ହୁଏ	।		ଶୁଷ୍କ ତର୍କାଦି ନାଶ ଯାଏ		॥
ଭକ୍ତି କଲେ ସେ ଜ୍ଞାନ ହୁଏ	।		ଜୀବ ନ ପଡ଼େ ମାୟା ମୋହେ		॥
ବିଷ୍ଣୁ ଚରିତ ଶୁଣି ଯେବେ	।		ଭକ୍ତି ନ ଜନ୍ମେ ମୂଢ଼ ଭାବେ		॥
କେବଣ ଶ୍ରମ ତାହାଙ୍କର	।		କାହୁଁ ତରିବେ ତମଘୋର		॥
ଅର୍ଥ ସଞ୍ଚନ୍ତି ଯେତେ ନର	।		କେବଳ ଶ୍ରମ ତାହାଙ୍କର		॥
ଅର୍ଥେ ନ ପାଇ କାମ ମୋକ୍ଷ	।		ସେ ପ୍ରାଣୀ ଅଧମ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ		॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଅର୍ଥ ପ୍ରିୟ ଯେତେ	।		ଲୋଭେ ଭ୍ରମଇ କାମ ଅର୍ଥେ		॥
ଯାବତ ଜୀବନ ଧରଇ	।		କାମ ଲୋଭରେ ସୁଖ ନାହିଁ		॥
ଜୀବର ତତ୍ତ୍ଵ ଜାଣିବାରେ	।		କେ ଜ୍ଞାନୀ ଅଛି ଏ ସଂସାରେ		॥
ତତ୍ତ୍ଵ ବିଚାରି ଜ୍ଞାନ ଯେତେ	।		ଜ୍ଞାନୀ କହନ୍ତି ଏ ଜଗତେ		॥
କେହୁ କହନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ଵ	।		କେହୁ ବା କହେ ପରମାର୍ଥ		॥
କେହୁ କହନ୍ତି ଭଗବାନ	।		ନିର୍ମଳ ପରମ ଯେ ଜ୍ଞାନ		॥
ଏ ଭାବେ ପ୍ରୀତି ଯେ କରନ୍ତି	।		ଜ୍ଞାନ ବୈରାଗ୍ୟ ଆଚରନ୍ତି		॥
କରନ୍ତି କୃଷ୍ଣଠାରେ ଭକ୍ତି	।		ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମାକୁ ଦେଖନ୍ତି		॥
ହରି ଶ୍ରବଣୁ ଭକ୍ତି ଜାତ	।		ଅଜ୍ଞାନୀ ନ ଜାଣେ ଜଗତ		॥
ଏଣୁ ଅଖିଳ ଏ ଜଗତେ	।		ଅଛନ୍ତି ବର୍ଣ୍ଣାଶ୍ରମ ଯେତେ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ଧର୍ମ ଆଚରଣେ	।		ଭକ୍ତି ଉପୁଜେ ନାରାୟଣେ		॥
ଯେବେ ସନ୍ତୋଷ କୃଷ୍ଣ ହୋଇ	।		ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଚତୁର୍ବର୍ଗ ଦେଇ		॥
ଏ ଘେନି ହୋଇ ଏକମନ	।		ଭାବେ ତୋଷିବ ଭଗବାନ		॥
ବିଷ୍ଣୁର ଗୁଣ କର୍ମ ଯେତେ	।		ନିତ୍ୟେ ଶୁଣିବ କର୍ଣ୍ଣପଥେ		॥
ନିର୍ମଳ କରି ସ୍ଥିର ମନ	।		ନିରତେ କରିବ କୀର୍ତ୍ତନ		॥
ଧ୍ୟାନେ ଚିନ୍ତିବ କୃଷ୍ଣ ରୂପେ	।		ପୂଜା କରିବ ସୂକ୍ଷ୍ମ କଳ୍ପେ		॥
ଏ ଭାବେ ଭକ୍ତିଯୋଗ ବଢ଼େ	।		କର୍ମ ବନ୍ଧନ ଗ୍ରନ୍ଥି ଛିଡ଼େ		॥
ଏଣୁ ଜଗତେ ଜ୍ଞାନୀ ଯେତେ	।		କୃଷ୍ଣ ନ ଭଜିବେ କେମନ୍ତେ		॥
କୃଷ୍ଣ ଶ୍ରବଣେ ଭକ୍ତି ଯାର	।		ସେ ପ୍ରାଣୀ ଭବମଧ୍ୟେ ସାର		॥
ହରି ଚରଣେ ଯାର ଶ୍ରଦ୍ଧା	।		ତାଙ୍କୁ ନ ଲାଗେ ଭବବାଧା		॥
ସେ ପୁଣ୍ୟେ ସାଧୁସଙ୍ଗ ମିଳେ	।		ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥକୁ ଆଶ୍ରେ କଲେ		॥
ତେବେ ସେ ହରି ରସ ରସେ	।		ଭକ୍ତଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ଯେବେ ମିଶେ		॥
କୃଷ୍ଣର କଥା ଯେ ଶୁଣନ୍ତି	।		ବଦନେ ମହିମା କହନ୍ତି		॥
ତାହାଙ୍କ ହୃଦେ ହରି ବସେ	।		ସର୍ବ ଅଶୁଭ ଫଳ ଧ୍ୱଂସେ		॥
ସେ ପୁଣ୍ୟ ଶ୍ରବଣ କୀର୍ତ୍ତନ	।		ବେଦେ କହନ୍ତି ମୁନିଜନ		॥
ସାଧୁ ଜନଙ୍କ ମିତ୍ର ହରି	।		ଏଣୁ ଭକତକୁ ଆଦରି		॥
ହେଳେ ତାରଇ ଭବସିନ୍ଧୁ	।		ଯେଣୁ ଭକତ ଜନ ବନ୍ଧୁ		॥
ଭକ୍ତଜନଙ୍କ ସେବା ବଳେ	।		ଦହନ ହୋନ୍ତି ଅମଙ୍ଗଳେ		॥
ତେବେ ସେ ଗୋବିନ୍ଦ ବିଷୟେ	।		ଭକ୍ତି ଉପୁଜେ ନର ଦେହେ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ରଜ ତମ ଦୁଇ	।		କାମାଦି ଯେତେ ରିପୁ ଥାଇ		॥
ଚିତ୍ତୁଁ ବାହାର ହୋଇଯାନ୍ତି	।		ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଗୁଣ ଆବୋରନ୍ତି		॥
ଏହି ପ୍ରକାରେ ଯେବେ ମନ	।		ନିର୍ମଳେ ହୋଇବ ପ୍ରସନ୍ନ		॥
ତେବେ ସେ ଭକ୍ତି ଯୋଗବଳେ	।		ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତ ସଙ୍ଗ ମିଳେ		॥
ନିର୍ମଳ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶଇ	।		ଜନ୍ମ ମରଣ ଆଦି କାହିଁ		॥
ଅଶେଷ କର୍ମ ଗ୍ରନ୍ଥି ବନ୍ଧ	।		ଏଣେ ଛିଡ଼ଇ ସର୍ବ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ		॥
ସର୍ବ ସଂଶୟ ତୁଲେ କର୍ମ	।		ଛାଡ଼ଇ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟାଭ୍ରମ		॥
ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମା ସେ ଦେଖନ୍ତି	।		ଜନ୍ମ ମରଣେ ନାହିଁ ଭ୍ରାନ୍ତି		॥
ଏଣୁ ପଣ୍ତିତ ଜନ ଯେତେ	।		ଆନନ୍ଦେ ଭକ୍ତିଯୋଗ ମତେ		॥
ହରି ବିଷୟେ ଦୃଢ଼ ଚିତ୍ତେ	।		ନିତ୍ୟେ ଭଜନ୍ତି ଆତ୍ମାମତେ		॥
ବିଷ୍ଣୁର ମାୟାରୁ ସମ୍ଭୁତ	।		ଆଦି ପ୍ରକୃତି ଜନମାତ		॥
ସେ ସତ୍ତ୍ଵ ରଜ ତମ ଗୁଣ	।		ସୃଷ୍ଟି ପାଳନ ସଂହାରଣ		॥
ଅନାଦି ପରମ ପୁରୁଷ	।		ଏ ତିନିଗୁଣେ ଯେ ପ୍ରବେଶ		॥
ସୃଷ୍ଟି ଉଦୟେ ବ୍ରହ୍ମା ହୋଇ	।		ପାଳନେ ବିଷ୍ଣୁ ସେ ବୋଲାଇ		॥
ସଂସାର କାଳେ ରୁଦ୍ର ରୂପେ	।		ସୁଖେ ବିହରେ ମୋହ କଳ୍ପେ		॥
ସେ ଶୁଭ ସତ୍ୟ ବିଷ୍ଣୁ ଦେହେ	।		ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଶ୍ରେୟ ଗୁଣ ବହେ		॥
କାଷ୍ଠ ସଂଯୋଗେ ଧୂମ ଜାତ	।		ଧୂମରୁ ଅନଳ ସମ୍ଭୂତ		॥
ତୃତୀୟ ଭାଗ ଏ ପ୍ରମାଣ	।		ତାମସ ରଜ ସତ୍ତ୍ଵ ଗୁଣ		॥
ଏ ଭାବେ ବ୍ରହ୍ମା ପରିମାଣି	।		ଭବସାଗରୁ ତରେ ପ୍ରାଣୀ		॥
ନିର୍ମଳଚେତା ମୁନି ଯେତେ	।		ବିଚାର କରି ଆତ୍ମା ହିତେ		॥
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସତ୍ତ୍ଵ ଗୁଣେ ଜାଣି	।		ଭଜିଲେ ମୋକ୍ଷ ପରିମାଣି		॥
ତାମସ ରଜଗୁଣ ଯେତେ	।		ଯେ ଉତପତ୍ତି ଏ ଜଗତେ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ଘୋର ଭୟଙ୍କର	।		ଏଣେ ନ ଭଜେ ମନ ଯାର		॥
ଅହିଂସା ଶାନ୍ତି ଗୁଣେ ଥାନ୍ତି	।		ହରି ଚରଣ ନିତ୍ୟେ ଚିନ୍ତି		॥
ଧନ ସମ୍ପଦେ ଯାର ଇଚ୍ଛା	।		ସେ କରେ ଭୂତ ପ୍ରେତ ଦୀକ୍ଷା		॥
ସଂସାରେ ବେଦ କର୍ମ ଯେତେ	।		ତପ ସାଧନେ କ୍ରିୟାମତେ		॥
ପରମ ତତ୍ତ୍ୱ ଜ୍ଞାନ ଆଦି	।		କଠୋର ଯେତେ କର୍ମସାଧି		॥
ଏ ସର୍ବ ଗତି ନାରାୟଣ	।		ଏବେ ହୋ ମୁନିଗଣେ ଶୁଣ		॥
ଏମନ୍ତ ସୂକ୍ଷ୍ମରୂପ ଧରେ	।		ମାୟାରେ ସଂସାରେ ବିହରେ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ନିର୍ଗୁଣ ମୁରାରି	।		ଖେଳଇ ତ୍ରିଗୁଣ ଆବୋରି		॥
ସକଳ ଜୀବ ମଧ୍ୟେ ଥାଇ	।		ଅଜ୍ଞାନ ଜୀବ ନ ଜାଣଇ		॥
ଅଶେଷ ମହିମା ଯେ ଧରେ	।		କିବା ଉପମା ଦେବା ତାରେ		॥
ସକଳ ଭୂତେ ହରି ବସେ	।		କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ରୂପ ପରକାଶେ		॥
ଅଗ୍ନି ଯେସନେ କାଷ୍ଠେ ଥାଇ	।		ସେ ରୂପେ ବିଶ୍ୱ ଆତ୍ମା ସେହି		॥
ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରେ ତାଙ୍କ ଦେହେ ଥାଇ	।		ବିଷୟ ଭୋଗକୁ କରଇ		॥
ଦେବତୀର୍ଯକ ନର ଆଦି	।		ସେ ଲୀଳାବତୀର ପ୍ରସିଦ୍ଧି		॥
ତହିଁରେ ଅନୁରକ୍ତ ହୋଇ	।		ପାଳଇ ସତ୍ତ୍ୱଗୁଣ ବହି		॥
ସେ ହରି ଚରଣ ପଙ୍କଜ	।		ସୁଜନ ଜନମାନେ ଭଜ		॥
କହଇ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ	।		ଗୀତ ପ୍ରବନ୍ଧେ କୃଷ୍ଣ ରସ		॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ନୈମିଷୀୟୋପାଖ୍ୟାନୋ

ଶ୍ରୀଭଗବଦାନୁଭାବ ବର୍ଣ୍ଣନଂ ନାମ ଦ୍ୱିତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତେ	।	ହରଷେ ମୁନିଙ୍କ ଅଗ୍ରତେ	॥
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ	।	ହରି ଚରିତ ସାବଧାନେ	॥
ସୃଷ୍ଟିର କାଳେ ସେ ମୁରାରି	।	ମହାପୁରୁଷ ରୂପ ଧରି	॥
ମହତତ୍ତ୍ୱାଦି ଅଙ୍ଗେ ପଶି	।	ବିରାଟ ରୂପେ ବ୍ରହ୍ମରାଶି	॥
କଳା ସେ ବହଇ ଷୋଡ଼ଶ	।	ଅନାଦି-ପରମ-ପୁରୁଷ	॥
ବୁଦ୍ଧି ଚେତନା ଅହଙ୍କାର	।	ମନ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ସମୀର	॥
ଅନଳ ଜଳ ବସୁମତୀ	।	ପଞ୍ଚ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଯାହା ଚିନ୍ତି	॥
ଜୀବ ପରମ ଏ ଷୋଡ଼ଶ	।	ଏ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି ଉପଦେଶ	॥
ସେ ସୃଷ୍ଟି ସଙ୍ଗେ ଇଚ୍ଛା କରି	।	ଜଳେ ଯୋଗନିଦ୍ରା ବିସ୍ତାରି	॥
ତା ନାଭି କମଳୁଁ କମଳ	।	ପ୍ରକାଶି ଆଚ୍ଛାଦିଲା ଜଳ	॥
ବ୍ରହ୍ମା ହୋଇଲେ ତହୁଁ ଜାତ	।	ସେ ପ୍ରଜାପତିଙ୍କର ନାଥ	॥
ତାର ଶରୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ଲୋକ	।	ପ୍ରକାଶ ହୋଇଲେ ଅନେକ	॥
ସେ ଶୁଦ୍ଧତତ୍ତ୍ଵ ବିଶ୍ୱରୂପ	।	ଯାର ଭିଆଣ ମୋହକଳ୍ପ	॥
ଅନେକ ଚକ୍ଷୁଦ୍ୱାରେ ଭରି	।	ସେ ବିଶ୍ୱ ରୂପ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ	॥
ସହସ୍ର ପାଦ ଊରୁ ଭୁଜ	।	ଶିର ବଦନ ନାସା ତେଜ	॥
ସହସ୍ର ଲୋଚନ ଶ୍ରବଣ	।	ବସନ କୁଣ୍ଡଳ ଭୂଷଣ	॥
ମଣି କୁଣ୍ଡଳ ଝଟକନ୍ତି	।	ଦିଶନ୍ତି ଅତି ରୂପକାନ୍ତି	॥
ସେ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟେ ମାୟାଧର	।	କରଇ ଯେତେ ଅବତାର	॥
ତାଙ୍କର ମୂଳ ବୀଜ ଏହି	।	ଜଗତେ ବ୍ରହ୍ମ ଯେ ବୋଲାଇ	॥
ଯାହାର ଅଂଶାଂଶର ବଳେ	।	ଗଗନ ପୃଥିବୀ ପାତାଳେ	॥
ଦେବ ମନୁଷ୍ୟ ପଶୁ ଆଦି	।	ନିଗମ ଗୋଚରେ ସମ୍ପାଦି	॥
ପ୍ରଥମେ କୁମାର ବୟସ	।	ସୃଷ୍ଟି ଉଦୟେ ଉପବେଶ	॥
ଦୁସ୍ତର ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ବ୍ରତେ	।	ତପ ସାଧିଲେ ଦୃଢ଼ ଚିତ୍ତେ	॥
ଦ୍ୱିତୀୟ ସୃଷ୍ଟିର ଆଗମେ	।	ସାଧିଲେ ଯଜ୍ଞେଶ୍ୱର ନାମେ	॥
ପୂର୍ବ ପ୍ରଳୟକାଳ ବଳେ	।	ମହୀ ଯେ ଥିଲା ରସାତଳେ	॥
ତାକୁ ଉଦ୍ଧରେ ନରହରି	।	ତକ୍ଷଣେ କାଳ ରୂପ ଧରି	॥
ଉଦ୍ଧରି ଜଳେ ଭସାଇଲା	।	ବରାହ କଳ୍ପ ବୋଲାଇଲା	॥
ତୃତୀୟେ ଋଷି ସଙ୍ଗେ ହରି	।	ନାରଦ ଋଷି ରୂପ ଧରି	॥
ବିଷ୍ଣୁ ଭକତ ଜନ ହିତେ	।	ନିଷ୍କାମ ଭାବ ଉପଗତେ	॥
ଚତୁର୍ଥେ ଜନ୍ମ ବେଦ କାଣ୍ଡେ	।	ଧର୍ମ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କର୍ମ କାଣ୍ଡେ	॥
ସେ ରୂପେ ନର ନାରାୟଣ	।	ସୃଜିଲେ ଧର୍ମ ଆଚରଣ	॥
ତପ ସାଧିଲେ ଦୃଢ଼ଚିତ୍ତେ	।	ସୃଷ୍ଟି କଳ୍ପନେ ଅବିରତେ	॥
ପଞ୍ଚମେ ସିଦ୍ଧି ଅବତାରେ	।	ଜନ୍ମିଲେ କଦ୍ଦର୍ମର ଘରେ	॥
ନାମ ସେ କପିଳ ବୋଲାଇ	।	ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନ କହି	॥
ଷଷ୍ଠ ସର୍ଗରେ ନରହରି	।	ଅତ୍ରିର ବଂଶେ ଅବତରି	॥
ଅନେକ ଜ୍ଞାନ ଶାସ୍ତ୍ର କଳ୍ପେ	।	ଜନ୍ମିଲେ ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ରୂପେ	॥
ସପ୍ତମେ ରୁଚି ଋଷି ବୀର୍ଯ୍ୟେ	।	ଜନ୍ମିଲେ ଆକୁତିର ଗର୍ଭେ	॥
ଏରୂପେ ଯଜ୍ଞ ଅବତାର	।	ପାଳିଲେ ସ୍ୱୟମ୍ଭୁବଙ୍କର	॥
ଅଷ୍ଟମେ ନାଭି ଗୃହେ ଜାତ	।	ଋଷଭ ମେରୁଦେବୀ ସୁତ	॥
କଠୋର ଅତି ତପ କଲେ	।	ଜ୍ଞାନୀଙ୍କି ପଥ ଦେଖାଇଲେ	॥
ନବମେ ପୃଥୁ ରୂପ ଧରି	।	ବଳେ ଦୁହିଁଲେ ବସୁନ୍ଧରୀ	॥
କ୍ଷୀରେ ଧରଣୀ କରି ସମ	।	ନାମ ବହିଲେ ଉଷତମ	॥
ଦଶମେ ମତ୍ସ୍ୟରୂପ ହୋଇ	।	ନାଦେ ଔଷଧି ବୀଜ ବାହି	॥
ପ୍ରଳୟ ଜଳେ ବିହରିଲା	।	ରବି କୁମରକୁ ରଖିଲା	॥
ଏକାଦଶରେ ଚକ୍ରଧର	।	ଯେ ରୂପେ ଜନ ଉପକାର	॥
ଇନ୍ଦ୍ରର ଅର୍ଥେ ଦେବାସୁରେ	।	କ୍ଷୀର ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥିବାରେ	॥
କପଟେ କୂର୍ମରୂପ ହୋଇ	।	ମନ୍ଦର ଗିରି ପୃଷ୍ଠେ ବହି	॥
ଦ୍ୱାଦଶ ସର୍ଗେ ବିଶ୍ୱରୂପେ	।	ଜନ୍ମିଲେ ଧନ୍ୱନ୍ତରୀ ରୂପେ	॥
ଅମୃତ କ୍ଷୀରାର୍ଣ୍ଣବୁଁ ଆଣି	।	ଦେବଙ୍କୁ ପିଆଇଲେ ପୁଣି	॥
ମୋହିନୀ ରୂପେ ତ୍ରୟୋଦଶେ	।	ଅସୁର ମୋହେ କାମବଶେ	॥
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶେ ନୃସିଂହ ବପୁ	।	ବିଦାରେ ହିରଣ୍ୟକଶିପୁ	॥
ବାମନ ରୂପେ ପଞ୍ଚଦଶେ	।	ବଳିକୁ ଛଳିଲେ ବିଶ୍ୱାସେ	॥
ଷୋଡ଼ଶ ଅବତାରେ ହରି	।	ପରଶୁରାମ ରୂପ ଧରି	॥
ପିତାଙ୍କ ବଧ ଅହଙ୍କାରେ	।	ଧରଣୀ ଏକବିଂଶ ବାରେ	॥
ଭ୍ରମିଲେ ମହା କୋପାନଳେ	।	ରାଜାଙ୍କୁ ଧରି ବାହୁବଳେ	॥
ଦୁଷ୍ଟ କ୍ଷତ୍ରିୟ କାଟି ମୁଣ୍ତ	।	ରୁଧିରେ ପୂର୍ଣ୍ଣକଲେ କୁଣ୍ତ	॥
ତର୍ପଣ କଲେ ପିତୃଗଣେ	।	ତପେ ରହିଲେ ଘୋରବନେ	॥
ସପ୍ତଦଶରେ ସୁର କାର୍ଯ୍ୟେ	।	ଜନ୍ମିଲେ ପରାଶର ବୀର୍ଯ୍ୟେ	॥
ନିଗମ ବୃକ୍ଷ ଥିଲା ଏକା	।	ବିଚାରି କଲା ଶତ ଶାଖା	॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଦେଖି ଅଳ୍ପ ବୁଦ୍ଧି	।	ଯେ ଧର୍ମ ସଂସାରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି	॥
ସେ ପୁଣି ଦିବାକର-ବଂଶେ	।	ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଅଷ୍ଟାଦଶେ	॥
ଜଳଧି ବାନ୍ଧି ସୀତାଛଳେ	।	ଲଙ୍କା ଧ୍ୱଂସିଲେ ଭୁଜବଳେ	॥
ରାବଣ ମାରି ଦେବ କାର୍ଯ୍ୟେ	।	ଧର୍ମ ସ୍ଥାପିଲେ ଏହୁ ରାଜ୍ୟେ	॥
ଊନବିଂଶତି ରୂପେ ହରି	।	ଯାଦବ ବଂଶେ ଅବତରି	॥
କୃଷ୍ଣ ଶରୀର ରାମ ତୁଲେ	।	ଅବନୀ ଭାରା ନିବାରଲେ	॥
କଳି ଆଗମେ ଭାବଗ୍ରାହୀ	।	ପାଷାଣ୍ଡ ଜନ ମନ ମୋହି	॥
ବୁଦ୍ଧ ନାମରେ ଦ୍ୱିଜ ଘରେ	।	ଜନ୍ମିଲେ କୀକଟ ନଗରେ	॥
ଜ୍ଞାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟେ ଭଗବାନ	।	ମୋହିଲେ ଅସୁରଙ୍କ ମନ	॥
ଏମନ୍ତେ ଜନ୍ମ ଏକବିଂଶ	।	ସୁଜନ ହିତେ ହୃଷୀକେଶ	॥
ସେ ପୁଣି କଳିଯୁଗ ଅନ୍ତେ	।	ରାଜାଙ୍କୁ ଦେଖି ଏ ଜଗତେ	॥
ନିର୍ଦ୍ଦୟ ହୃଦେ ପ୍ରଜା ମାରି	।	ଧନ ଜୀବନ ନିତ୍ୟ ହରି	॥
ସେ କୋପେ ବିଷ୍ଣୁଯଶା ଘରେ	।	ଜନ୍ମିବେ କଳ୍‌କୀ ଅବତାରେ	॥
ମନରୁ ଅତି ବଳବନ୍ତ	।	ଅଶ୍ୱ ଆରୋହି ଜଗନ୍ନାଥ	॥
ସୁନନ୍ଦ-ଖଡ୍ଗ କରେ ଧରି	।	ଦୁଷ୍ଟ ରାଜାଙ୍କୁ ବେଗେ ମାରି	॥
ଅଳପ ପ୍ରଜାଜନ ଶେଷ	।	ଦୟାରେ ଲଭିବେ ଆଶ୍ୱାସ	॥
ସେ ସତ୍ୟନିଧି ମାୟାଧର	।	ଅସଂଖ୍ୟ କରେ ଅବତାର	॥
ଯଥା ଅକ୍ଷୟ ହ୍ରଦ ଦେହେ	।	ସହସ୍ର କ୍ଷୁଦ୍ର ନଦୀ ବହେ	॥
ଋଷି ଦେବତା ମନୁ ରାଜା	।	ଯେ ମନୁପୁତ୍ରେ ମହାତେଜା	॥
ଏ ଆଦି ଯେତେ ପ୍ରଜାପତି	।	ବିଷ୍ଣୁର ଅଂଶେ ଜନ୍ମ ହୋନ୍ତି	॥
କେ ଅଂଶେ କେତେ କଳାହୋଇ	।	ବିଭୂତି ଗୁଣେ କେ ଜନ୍ମଇ	॥
ସକଳ ଅବତାର ସାର	।	କି ଅବା ଦେବା ପଟ୍ଟାନ୍ତର	॥
ନିଜ ମୂରତି ଚକ୍ରଧର	।	ସ୍ୱୟଂ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅବତାର	॥
ଏମନ୍ତେ ନାନାରୂପ ଧରେ	।	ସେ ହରି ସଂସାରେ ବିହରେ	॥
ଦୁଷ୍ଟଙ୍କ ବଳ ତେଜେ ହରି	।	ସଂସାର ରଖେ ନରହରି	॥
ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଜନ୍ମ କର୍ମ ବାଣୀ	।	ଯେ ଏହା ଯତ୍ନେ ନିତ୍ୟେ ଶୁଣି	॥
ରାତ୍ର ଦିବସ ମଧ୍ୟେ ଯେବେ	।	କାଳ ବଞ୍ଚଇ କୃଷ୍ଣ ଭାବେ	॥
ସେ ଦୁଃଖ ସଙ୍କଟୁ ତରନ୍ତି	।	ଜନ୍ମ ମରଣେ ନାହିଁ ଭ୍ରାନ୍ତି	॥
ବିଷ୍ଣୁ ଜନ୍ମଇ ଜନହିତେ	।	ଏମନ୍ତେ ନାନାରୂପ ଯେତେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ରୂପ ଯାର ନାହିଁ	।	ନିର୍ଲେପ ନିରଞ୍ଜନ ସେହି	॥
ମାୟାର ଗୁଣେ ବିରଚିତ	।	ମହତ ଆଦିରୁ ସମ୍ଭୂତ	॥
ଯେସନେ ମେଘ ଶୂନ୍ୟେ ଥାଇ	।	ଗଗନେ ଧୂଳି ଯେ ଉଡ଼ଇ	॥
ତାହାକୁ ତୃଷ୍ଟି ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ ଦେଖି	।	ଯେ ସତ୍ୟ ପ୍ରାୟ ଉପଲକ୍ଷି	॥
ତାହାକୁ ବୋଲି ଜ୍ଞାନହୀନ	।	ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ମୁନିଜନ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଦୃଶ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ	।	ଗୁଣ ଆବୋରି ଦେହ ବହେ	॥
ଏଣୁ ଏ ଜୀବ ରୂପ ବହି	।	ଜନ୍ମ ମରଣ ପଥେ ଥାଇ	॥
ସମ ଅସମ ରୂପ ଯେତେ	।	ସମ୍ଭବେ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟାଗ୍ରସ୍ତେ	॥
ଆତ୍ମାର କଳ୍ପିତ ଈଶ୍ୱର	।	ଏ ତହୁଁ ବ୍ରହ୍ମାର ବିଚାର	॥
ମାୟା ମିଶ୍ରିତ ପ୍ରାଣୀ ଯେବେ	।	ନିରସ୍ତ ହୋଇ ଜ୍ଞାନ ଭାବେ	॥
ତେବେ ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମା ଦେଖି	।	ନିର୍ମଳ ମହିମା ନିରେଖି	॥
ଏମନ୍ତେ ଜନ୍ମ କର୍ମ ଯେତେ	।	ବିଚାର କରି ବେଦମତେ	॥
କହନ୍ତି ଯେତେ ମୁନି ଧ୍ୟାନେ	।	ଏ ନ ଘଟଇ ଅନୁମାନେ	॥
ପରମାନନ୍ଦ ରୂପେ ଚିତ୍ତ	।	ଯେବେ ସେ ହୁଅଇ ମିଶ୍ରିତ	॥
ତେବେ ସମ୍ମତ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ	।	ଜାଣଇ ତତ୍ତ୍ଵ ଜ୍ଞାନୀଜନ	॥
ତାହାର ଜନ୍ମ କର୍ମ ନାହିଁ	।	ବେଦର ଗୁପ୍ତ ତତ୍ତ୍ୱ ସେହି	॥
ତାହାଙ୍କ ଜନ୍ମ କର୍ମ ଭାବେ	।	କବିଏ ବର୍ଣ୍ଣନ୍ତି ସ୍ୱଭାବେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଜନ୍ମ ଯାର ନାହିଁ	।	ବିଚାର କରିବ ସେ କାହିଁ	॥
ଅମୋହ ଲୀଳା ନରହରି	।	ଆତ୍ମାରେ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟାକରି	॥
ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୃଜଇ ପାଳଇ	।	ତାହାକୁ ଅନ୍ତେ ସେ ଭକ୍ଷଇ	॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଆତ୍ମା ତନ୍ତ୍ରେ	।	ଷଡ଼ବର୍ଗ ଯେ ଭୋଗେ ନିତ୍ୟେ	॥
ଏଣୁ ଈଶ୍ୱର ସେ ବୋଲାଇ	।	କିସ ଉପମା ଦେବି ମୁହିଁ	॥
ଈଶ୍ୱର ଲୀଳା କର୍ମ ଯେତେ	।	କେ ଜାଣିପାରେ ତର୍କମତେ	॥
ଏହାର ଅଛି ଯେତେ ନାମ	।	ସ୍ୱଭାବେ ଯେତେ ଗୁଣ ଗ୍ରାମ	॥
ନଟ ଯେସନେ ମାୟା କରି	।	ମୋହଇ କୁହୁକ ବିସ୍ତାରି	॥
ଅଜ୍ଞାନୀ ଜାଣିବ କି ତାହା	।	ଦୁରଧିଗମ୍ୟ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା	॥
ଏ କାଳ ଚକ୍ର ଯାର ହସ୍ତ	।	କେ ଜାଣିପାରେ ତାର ଗ୍ରସ୍ତ	॥
ସେ ହରି ପାପପଦ୍ମ ବନ୍ଧ	।	ଯେ ନିତ୍ୟେ ପିଏ ମକରନ୍ଦ	॥
ହିଂସା କପଟ ଦୂରେ ତେଜ	।	ସର୍ବାନୁକୂଳେ କୃଷ୍ଣେ ଭଜି	॥
ଭକତ ଭାବେଣ ଭଜନ୍ତି	।	ସେ କୃଷ୍ଣ ମହିମା ଜାଣନ୍ତି	॥
ଧନ୍ୟ ଜୀବନ ତାହାଙ୍କର	।	ସେ ହରି ଚରଣେ କିଙ୍କର	॥
ସର୍ବ ଆତ୍ମାକୁ ଆତ୍ମ ଭାବେ	।	ଭଜନ୍ତି ନିତ୍ୟ ବାସୁଦେବେ	॥
ଏମନ୍ତ ଭାବେ ଯେ ଭଜଇ	।	ଏ ମାୟା ତାକୁ ନ ଲାଗଇ	॥
ଏ ଯେ ପୁରାଣ ଭାଗବତ	।	ନିର୍ମଳ ପଦ ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ଵ	॥
କୃଷ୍ଣର ଚରିତ ପ୍ରଶଂସି	।	ପ୍ରକାଶ କଲେ ବ୍ରହ୍ମଋଷି	॥
ଜୀବର ମୋକ୍ଷଫଳ ଅର୍ଥେ	।	ଧନ୍ୟ ମଙ୍ଗଳ ଏ ଜଗତେ	॥
ସର୍ବ ନିଗମ ଇତିହାସେ	।	ସାର ଉଦ୍ଧରି ମନତୋଷେ	॥
ଆତ୍ମଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ସାର	।	ଯେ ଶୁକରୂପେ ଅବତାର	॥
ତାହାଙ୍କୁ ଭାଗବତ ଦୀକ୍ଷା	।	ଦେଇ କହିଲେ ଆତ୍ମା ଶିକ୍ଷା	॥
ସେ ପୁଣି ପରୀକ୍ଷିତ ଆଗେ	।	କହିଲେ ଆତ୍ମା ଅନୁରାଗେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶାପେ ସେ ବିକଳେ	।	ନିବାସ କରି ଗଙ୍ଗାକୂଳେ	॥
ପରମ ଋଷି ମେଳେ ଥାଇ	।	କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ମନ ଦେଇ	॥
ଏ ଭାଗବତ ରସ ଶୁଣି	।	ତରିଲା ଭବ ତରଙ୍ଗିଣୀ	॥
ସେ କୃଷ୍ଣଲୀଳା କାର୍ଯ୍ୟ ଲାଭେ	।	ନିଜ ଭବନେ ପୁଣି ଯିବେ	॥
ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ଧର୍ମଜ୍ଞାନ	।	ନିଜ ଶରୀରେ ହେବେ ଲୀନ	॥
ଏ କଳିଯୁଗେ ଯେତେ ନରେ	।	ପଡ଼ିବେ ମାୟା ଅନ୍ଧକାରେ	॥
ତାହାଙ୍କୁ ତପନ ଉଦିତ	।	ହୋଇବ ଭାବେ ଭାଗବତ	॥
ରାଜା ସଙ୍ଗତେ ଗଙ୍ଗାତଟେ	।	ଅନେକ ଋଷିଙ୍କ ସଙ୍ଗତେ	॥
ଏ ଭାଗବତ ତତ୍ତ୍ଵବାଣୀ	।	ଶୁକ ମୁନିଙ୍କ ମୁଖୁ ଶୁଣି	॥
ଜାଣିଲି ଶୁକ ଅନୁରାଗେ	।	ଏବେ କହିଲି ତୁମ୍ଭ ଆଗେ	॥
କହଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥ	।	ସୁଜନ ହିତେ ଭାଗବତ	॥
ଏ ଭାବେ ଚିନ୍ତି ନରହରି	।	ଘୋର ସଂସାରୁ ଯିବ ତରି	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ନୈମିଷୀୟୋପାଖ୍ୟାନେ ଜନ୍ମ ଗୁହ୍ୟ ନାମ

ତୃତୀୟୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଚତୁର୍ଥ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଏମନ୍ତେ ଭାଗବତ ବାଣୀ		।				ସୂତ ମୁନିଙ୍କ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି			॥
ମୁନିଙ୍କ ମଧ୍ୟେ କର୍ମ ସିଦ୍ଧ		।				ଶୌନକ ନାମେ କୁଳବୃଦ୍ଧ			॥
ସର୍ବ ମୁନିଙ୍କ ଅବଧାନେ		।				ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ମଧୁର ବଚନେ			॥
ଶୌନକ ଉବାଚ
ହେ ସୂତ ତୁମ୍ଭେ ମହାଧୀର		।				ବକତା ଜନ ମଧ୍ୟେ ବର			॥
ଜାହ୍ନବୀ ତଟେ ରାଜା ଆଗେ		।				ଶୁକ କହିଲେ ବ୍ରହ୍ମଭାଗେ			॥
ସେ କଥା କହ ଆମ୍ଭ ଆଗ		।				ତୁମ୍ଭେ ଯେ ଅଟ ମହାଭାଗ			॥
ଏ ଭାଗବତ ଶାସ୍ତ୍ର କେବେ		।				ବ୍ୟାସ ରଚିଲେ କେଉଁ ଯୁଗେ			॥
କାହାର ବୋଲେ କାହିଁ ବସି		।				କି ଭାବେ କି ହେତୁ ଉଦ୍ଦେଶି			॥
ଶୁକ ଯେ ତାହାଙ୍କ କୁମର		।				ସମଦରଶୀ ସତ୍ୟ ସାର			॥
ଏକାନ୍ତ ମତି ରାତ୍ରଦିନେ		।				କୃଷ୍ଣ ମହିମାର ପ୍ରସନ୍ନେ			॥
ନିର୍ମାୟା ମୂଢ଼ତା ପ୍ରତୀତି		।				ଲକ୍ଷି ନ ପାରେ କେହି ଗତି			॥
ଯାହାର ଆଗମନ କାଳେ		।				ଦେବୀ କାମିନୀ ଥିଲେ ଜଳେ			॥
ଉଲଗ୍ନେ ଥାଇ ତାଙ୍କୁ ଦେଖି		।				ଧାଇଁଲେ ସ୍ନାନକୁ ଉପେକ୍ଷି			॥
ଦେଖିବା ଅର୍ଥେ ଜଳ ତଟେ		।				ମିଳିଲେ ଶୁକଙ୍କ ନିକଟେ			॥
ବ୍ୟାସଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପଛେ ଚାହିଁ		।				ଜଳେ ପଶିଲେ ବେଗେ ଯାଇ			॥
ସ୍ୱଭାବେ ସିଦ୍ଧ ଯେ ଯୁବତୀ		।				ଜାଣନ୍ତି ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀ ଗତି			॥
ଏମନ୍ତେ କନ୍ୟାଗଣେ ଚାହିଁ		।				ବ୍ୟାସ କହନ୍ତି ଖେଦ ପାଇ			॥
ଦେଖି କନ୍ୟାଙ୍କ ମୂଢ଼ମତ		।				ଚଞ୍ଚଳ ବ୍ୟାସଙ୍କର ଚିତ୍ତ			॥
ପୁଣି କ୍ଷଣକେ ପାଇ ଶାନ୍ତି		।				କନ୍ୟାଙ୍କୁ ଚାହିଁ ପଚାରନ୍ତି			॥
ଅଇଲ ମୋର ପୁତ୍ର ଚାହିଁ		।				କିମ୍ପା ପଶିଲ ଜଳେ ଯାଇ			॥
ଏ କିସ ତୁମ୍ଭର ବେଭାର		।				ଏ ଶୁକ ମୋହର କୁମର			॥
ତରୁଣ ବୟସ ଏହାର		।				ଏ ବୃଦ୍ଧ-ଶରୀର ମୋହର			॥
ବ୍ୟାସ ବଚନେ ନାରୀଗଣେ		।				ତକ୍ଷଣେ ନମିଲେ ଚରଣେ			॥
କହନ୍ତି ବ୍ୟାସ ମୁଖ ଚାହିଁ		।				ସଂସାର ତାର ହୃଦେ ନାହିଁ			॥
ସ୍ତିରୀ ପୁରୁଷ ନ ଜାଣନ୍ତି		।				ସମସ୍ତ ଏକ ଭାବେ ଚିନ୍ତି			॥
ତୁମ୍ଭେ ଯେ କହ ଆମ୍ଭେ ବୃଦ୍ଧ		।				ବିଷୟା ରସେ ଅଛି ସଧ			॥
ଏ ଘେନି ହୋଇଲୁ ଅନ୍ତର		।				ଆମ୍ଭର ଦୋଷ କ୍ଷମା କର			॥
ଏମନ୍ତେ ଗଲେ ନାରୀଗଣେ		।				ଶୁକ ରହିଲେ ସେହି ବନେ			॥
ଶୌନକ ଉବାଚ
ସେ ଶୁକମୁନି କିସ କାର୍ଯ୍ୟେ			।		ପ୍ରବେଶ କଲେ କୁରୁରାଜ୍ୟେ			॥
ଉନ୍ମତ୍ତ ଜଡ଼ ରୂପ ବହି			।		ତାହାଙ୍କୁ କେହି ନ ଜାଣଇ			॥
କେମନ୍ତେ ପରୀକ୍ଷିତ ମେଳେ			।		ମିଳିଲେ ଜାହ୍ନବୀର କୂଳେ			॥
ତହିଁ ଅନେକ ମୁନି ମଧ୍ୟେ			।		ଏ ଭାଗବତର ସମ୍ବାଦେ			॥
ପ୍ରଜାଙ୍କ ଘରେ ସାୟଂକାଳେ			।		ଯେ ନିତ୍ୟ ଭିକ୍ଷା ଅବା ମିଳେ			॥
ଗୋଦୋହ ମାତ୍ର ଦ୍ୱାରେ ରହି			।		ଗୃହୀଙ୍କୁ ତୀର୍ଥଫଳ ଦେଇ			॥
ସେ ମୁନି ପରୀକ୍ଷିତ ମେଳେ			।		ମିଳିଲେ ପୂର୍ବ ପୁଣ୍ୟଫଳେ			॥
ସେ ଭାଗବତ ପରୀକ୍ଷିତ			।		ସ୍ୱଭାବେ ଅଭିମନ୍ୟୁ ସୁତ			॥
ତାହାର ଜନ୍ମକର୍ମ ଯେତେ			।		କହିବ ଆମ୍ଭର ଅଗ୍ରତେ			॥
ଅଦ୍ଭୁତ ପ୍ରାୟ ଅଛୁ ମଣି			।		ଏବେ ତରିବୁ ଏହା ଶୁଣି			॥
ସେ ସର୍ବ ରାଜାଙ୍କ ଶିଖର			।		ପାଣ୍ତବ ବଂଶେ କୀର୍ତ୍ତିକର			॥
ରାଜ୍ୟ ସମ୍ପଦ ଛାଡ଼ି ଦୂରେ			।		କିମ୍ପା ରହିଲେ ଗଙ୍ଗାତୀରେ			॥
ଶତ୍ରୁ ରାଜାଏ ଯାର ପାଦ			।		ନମନ୍ତି ଦେଇଣ ସମ୍ପଦ			॥
ଯୁବା ବୟସେ ନରପତି			।		ତେଜିଣ ଅଚଳ ବିଭୂତି			॥
ଯେହୁ ଶରୀର ଏ ସଂସାରେ			।		ବହଇ ପର ଉପକାରେ			॥
ହରି ଚରଣ ଚିନ୍ତେ ଚିତ୍ତେ			।		ଯେ ରାଜା ନିତ୍ୟେ ଜନହିତେ			॥
ସେ କିମ୍ପା ତେଜିଲା ଜୀବନ			।		ଗୃହେ ଉପେକ୍ଷି ଧନଜନ			॥
କହ କାରଣ କିବା ଅର୍ଥେ			।		ସଂଶୟ ଛାଡ଼ଇ ଯେମନ୍ତେ			॥
ତୁମ୍ଭେ ସକଳ ବିଦ୍ୟା ପାର			।		କହ ସଂଶୟ ହେଉ ଦୂର			॥
ଏମନ୍ତେ ଶୌନକ ବଚନେ			।		ସକଳ ମୁନି ଅନୁମାନେ			॥
ସୂତ ଉବାଚ
କହନ୍ତି ସୂତ ବ୍ରହ୍ମଋଷି	।			ମୁନିଙ୍କୁ ପ୍ରସନ୍ନେ ପ୍ରଶଂସି			॥
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନ	।			କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ବିଧାନ			॥
ଦ୍ୱିତୀୟ ଯୁଗ ଭୋଗ ଅନ୍ତେ	।			ଦ୍ୱାପର ଯୁଗ ଉପଗତେ			॥
ବିଷ୍ଣୁର ଅଂଶେ ବ୍ୟାସ ମୁନି	।			ଜନ୍ମିଲେ ନରଦେହ ଘେନି			॥
ପରାଶରଙ୍କ ବୀର୍ଯ୍ୟ ଯୁତେ	।			ଯୋଜନଗନ୍ଧା ଗର୍ଭଗତେ			॥
ସେ ଏକ ଦିନେ ପ୍ରାତଃକାଳେ	।			ସ୍ନାହାନ ସାରି ଗଙ୍ଗାଜଳେ			॥
ଏକାନ୍ତେ ବଦରିକାଶ୍ରମେ	।			ବସିଣ ନିଶ୍ଚଳ ଆସନେ			॥
ପର ଅପର ସେ ନ ଜାଣେ	।			ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରମାଣେ			॥
ଯେ କାଳ ପୁରୁଷର ବଳେ	।			ଯୁଗେ ଉଡ଼ନ୍ତି ଅନ୍ତରାଳେ			॥
ତାହାକୁ ନ ଦେଖନ୍ତି କେହି	।			ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ମଧ୍ୟେ ଦେହ ବହି			॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବଳ ନିତ୍ୟେ ହରେ	।			ଯୁଗ ସ୍ୱଭାବ ଅନୁସାରେ			॥
କଳି ଆଗମେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	।			ଏମନ୍ତ ହୋଇବ ବେଭାର			॥
ଶ୍ରଦ୍ଧା ଛାଡ଼ିବେ ଅତିଦୂର	।			ଦୁର୍ବଳ ହୋଇବ ଶରୀର			॥
ବୁଦ୍ଧି ହୋଇବ ଲୋଭେ ଗ୍ରାସ	।			ସ୍ୱଭାବେ ଅଳପ ଆୟୁଷ			॥
ଦୁର୍ଭାଗା ହୋଇବେ ସକଳେ	।			ଏହା ଜାଣିଲେ ଯୋଗବଳେ			॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆଦି ଚାରି ବର୍ଣ୍ଣେ	।			କଳି ବଞ୍ଚିବେ ଯେଉଁ ଧର୍ମେ			॥
ବେଦ ଉଚିତ ଶୁଦ୍ଧ କର୍ମ	।			ଆଶ୍ରମେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଧର୍ମ			॥
ଜୀବର ସାଧ୍ୟ କର୍ମ କରି	।			ଯେମନ୍ତେ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା ତରି			॥
ଧର୍ମ ସାଧିବ ଯଜ୍ଞମତେ	।			ଏମନ୍ତେ ଭାଳି ମୁନି ଚିତ୍ତେ			॥
ଏକ ବେଦକୁ ଚାରିଖଣ୍ତେ	।			ଯଜ୍ଞ ଭିଆଣ କର୍ମକାଣ୍ତେ			॥
ଋକ ଯଜୁ ସାମ ଅଥର୍ବ	।			ଏ ରୂପେ କରି ଭିନ୍ନ ଭା ବ			॥
ପଞ୍ଚମ ବେଦ ଇତିହାସ	।			ଯେହୁ ପୁରାଣେ ଅଷ୍ଟାଦଶ			॥
ପଇଳ ମୁନିଙ୍କୁ ଆଣିଲେ	।			ପ୍ରଥମ ବେଦ ପଢ଼ାଇଲେ			॥
ଜଇମିନିଙ୍କୁ ଦେଲେ ସାମ	।			ଯଜୁକୁ ବଇଶମ୍ପାୟନ			॥
ଅଙ୍ଗିରା ମୁନି ଅଥର୍ବଣେ	।			ମୋ ପିତା ରୋମ ହରଷଣେ			॥
ପୁରାଣ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଦେଲେ	।			ଏମନ୍ତ କର୍ମ ସମ୍ପାଦିଲେ			॥
ସେ ଶିଷ୍ୟ ବିଚାରି ନିଶ୍ଚଳେ	।			ବେଦ ବୃକ୍ଷକୁ ଯୋଗବଳେ			॥
ଅନେକ ଶାଖା ଭିଆଇଲେ	।			ଶିଷ୍ୟେ ପ୍ରଶିଷ୍ୟେ ଶିକ୍ଷାଦେଲେ			॥
ଅଳ୍ପବୁଦ୍ଧିର ନର ଯେତେ	।			ବେଦ ନ ଘେନି ଦୃଢ଼ଚିତ୍ତେ			॥
ସ୍ତ୍ରୀ-ଶୂଦ୍ର ଜନ୍ମ ଏ ଜଗତେ	।			ଯୋଗ୍ୟ ନୁହଁନ୍ତି ବେଦପଥେ			॥
ତାହାଙ୍କୁ ନିସ୍ତାରଣ ଅର୍ଥେ	।			ଉପାୟ ଚିନ୍ତି ଦୟାଚିତ୍ତେ			॥
ବୁଦ୍ଧି ମନ୍ଥନେ ବେଦ ମନ୍ଥି	।			ଭାରତ ପଦବନ୍ଧେ ଗୁନ୍ଥି			॥
ବେଦୁଁ ଉଦ୍ଧାରି ସାର ଅର୍ଥ	।			ପୁରାଣସୃଜିଲେ ଭାରତ			॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ନିସ୍ତାରି ଏମନ୍ତେ	।			କାନନେ ମିଳିଲେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ			॥
ଆଶ୍ରିତ ସରସ୍ୱତୀ କୂଳେ	।			ମନ ନ ରହଇ ନିଶ୍ଚଳେ			॥
ଯୋଗେ ନ ପାରେ ଚିତ୍ତ ଧରି	।			ଚଞ୍ଚଳେ ଏମନ୍ତ ବିଚାରି			॥
ଅତି କଷ୍ଟରେ ବେଦ ଘେନି	।			ଗୁରୁ ଅନଳେ ଚିତ୍ତ ଘେନି			॥
ଯେବା ଭାରତ କଲି ସାର	।			ସ୍ତ୍ରୀ ଶୂଦ୍ର ମଜ୍ଜିଣ ନିସ୍ତାର			॥
ତେବେ ନିର୍ମଳ ନୋହେ ମନ	।			ଚିନ୍ତା ଅନଳେ ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ			॥
ଏ ମନ ଧରିବି କେମନ୍ତେ	।			ନିଶ୍ଚଳ କରି ଜ୍ଞାନପଥେ			॥
କରିବି ଭାଗବତ ଧର୍ମ	।			ଯେଣେ ନ ଲାଗେ ମାୟା ଭ୍ରମ			॥
ଏମନ୍ତ ହୃଦରେ ବିଚାରି	।			ମନକୁ ନ ପାରନ୍ତି ଧରି			॥
ଏମନ୍ତ ସମୟେ ନାରଦ	।			ଆସନ୍ତେ ଶୁଭେ ବୀଣାବାଦ୍ୟ			॥
ତକ୍ଷଣେ ସରସ୍ୱତୀ ତଟେ	।			ମିଳିଲେ ବ୍ୟାସଙ୍କ ନିକଟେ			॥
ନାରଦ ଆଗମନ ଦେଖି	।			ତକ୍ଷଣେ ଆସନ ଉପେକ୍ଷି			॥
କେତେହେଁ ଦୂରୁ ଆଗ ସରି	।			ନାରଦ କରେ କର ଧରି			॥
ବସାଇ ଉତ୍ତମ ଆସନେ	।			ପୂଜିଲେ ଅତିଥି ବିଧାନେ			॥
ସେ ବ୍ୟାସ ନାରଦର ପାଦେ	।			ସୁଜନେ ପ୍ରଣମ ଆନନ୍ଦେ			॥
ଯାହା ଚିନ୍ତିଲେ ପାପ ନାଶ	।			ନମଇଁ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ			॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ନାରଦ ଗମନଂ

ଚତୁର୍ଥୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ପଞ୍ଚମ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ହରଷେ ମୁନିଙ୍କର ଆଗେ		।			ସୁତ କହନ୍ତି ଅନୁରାଗେ	॥
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ		।			ହରି ଚରିତ ସାବଧାନେ	॥
ଗଙ୍ଗା ସମୀପେ ଦେବଋଷି		।			ସୁଖ ଆସନେ ଦୃଢ଼େ ବସି	॥
ବ୍ୟାସେ ପୂଜିଲେ ମନତୋଷେ		।			ଯେ ଜାତ ଗୋବିନ୍ଦର ଅଂଶେ	॥
ହରଷେ ବୀଣା ହସ୍ତେ ନେଇ		।			କହନ୍ତି ବ୍ୟାସ ମୁଖ ଚାହିଁ	॥
ନାରଦ ଉବାଚ
ହେ ବ୍ୟାସ ପରାଶର ସୁତ		।			ତୁମ୍ଭେ ସ୍ୱଭାବେ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ	॥
ତୁମ୍ଭର ଚଞ୍ଚଳ ବଦନ		।			ଦେଖି ଜାଣିଲୁ ତୁମ୍ଭ ମନ	॥
ସକଳ ବେଦ ଶିଷ୍ୟେ ଦେଇ		।			ପୁରାଣ ଭାରତ ଭିଆଇ	॥
ସଂସାର ଇଷ୍ଟ ଧର୍ମ ଯେତେ		।			ସର୍ବ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ତୁମ୍ଭ ଚିତ୍ତେ	॥
ବେଦ ବିଚାରି ବ୍ରହ୍ମ ଚିନ୍ତି		।			ଚିତ୍ତେ ନୋହିଲା ତୁମ୍ଭ ଶାନ୍ତି	॥
ଭଲେ ଜାଣିଲି ମୁହିଁ ଏହା		।			ତୁମ୍ୱେ ସ୍ୱଭାବେ ପୁଣ୍ୟଦେହା	॥
ନାରଦ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି କର୍ଣ୍ଣେ		।			ବ୍ୟାସ କହନ୍ତି ଅବଧାନେ	॥

ବ୍ୟାସ ଉବାଚ
ତୁମ୍ଭେ କହିଲ ମୁନି ଯେତେ			।		ମୋର ଅଭ୍ୟାସ ବହୁମତେ	॥
ବେଦ ପୁରାଣେ ଅର୍ଥ ଯେତେ			।		ସର୍ବ ମୁଁ ସମ୍ପାଦିଲି ଚିତ୍ତେ	॥
ତଥାପି ଆତ୍ମା ତୋଷ ନୋହେ			।		ମନ ନ ରହେ ସ୍ଥିର ଦେହେ	॥
ତୁମ୍ଭେ ଯେ ବ୍ରହ୍ମାର ନନ୍ଦନ			।		ତେଣୁ ଜାଣିଲ ମୋର ମନ	॥
ଏମନ୍ତ ସ୍ଥିର କରିବାରେ			।		ଗୋବିନ୍ଦ ବିନା କେବା ତରେ	॥
ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ର ତହୁଁ ସାର			।		ଯାର ମହିମା ଅଗୋଚର	॥
ତାହାର ଭକ୍ତି ଯେଣୁ ନାହିଁ			।		ଏଣୁ ମୋ ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିର କାହିଁ	॥
ତୁମ୍ଭେ ସକଳ ଗୁହ୍ୟ ଜାଣ			।		ବିଷ୍ଣୁର ମହିମା ପ୍ରମାଣ	॥
ସେ ସର୍ବ ଜୀବଙ୍କ ଈଶ୍ୱର			।		ଯାର ମାୟାରେ ଏ ସଂସାର	॥
ସର୍ଜ୍ଜଇ ପାଳଇ ସଂହାରେ			।		ତ୍ରିଗୁଣ ବଳେ ସେ ବିହରେ	॥
ସେ ମାୟା ତାକୁ ନ ଲାଗଇ			।		ନିତ୍ୟେ ସେ ନିଜ ସୁଖେ ଥାଇ	॥
ଏ ତିନି ଲୋକେ ତୁମ୍ଭ ଦେହେ			।		ନିରତେ ଭ୍ରମେ ରବି ପ୍ରାୟେ	॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବାହ୍ୟ ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ			।		ଯେସନେ ସମୀର ସଞ୍ଚରେ	॥
ଆତ୍ମାକୁ ଆତ୍ମା ସାକ୍ଷୀ ରୂପେ			।		ନିତ୍ୟେ ବିହରେ ନିଜ ସୁଖେ	॥
ସେ ବିଷ୍ଣୁ ପାଦ ବ୍ରହ୍ମଜଳେ			।		ତୁମ୍ଭର ସ୍ନାହାନ ନିଶ୍ଚଳେ	॥
ସେ ଜଳ ଶୀତ ଉଷ୍ଣଭାବ			।		ନିତ୍ୟେ ତୁମ୍ଭର ଅନୁଭବ	॥
ତାହାର ମହିମା ପ୍ରମାଣେ			।		ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ କେବା ଜାଣେ	॥
କହ ଆନନ୍ଦେ ମୁନିବର			।		ଯେମନ୍ତେ ମନ ହେବ ସ୍ଥିର	॥
ନାରଦ ଉବାଚ
ଭୋ ମୁନି ସତ୍ୟ ଏ ବଚନ	।			ତେଣୁ ସନ୍ତୋଷ ନୋହେ ମନ		॥
ଧନ ସମ୍ପଦ କାମ ଅର୍ଥେ	।			ଯେତେ କହିଲ ବେଦଶାସ୍ତ୍ରେ		॥
କୃଷ୍ଣ ନିର୍ମଳ ଯଶୋଗୁଣ	।			ଯେଣୁ ନ କଲେ ଉଚ୍ଚାରଣ		॥
ଯେ ଧର୍ମେ କୃଷ୍ଣ ତୋଷ ନୋହି	।			ସେ ଧର୍ମ ଚିତ୍ତେ ନ ଘଟଇ		॥
ଯଦି ଗୋବିନ୍ଦ ଗୁଣ ଗ୍ରାମେ	।			ଅଭ୍ୟାସେ ଥାନ୍ତା କିଛି ଶ୍ରମେ		॥
ତେବେ କି ମନ ଅସନ୍ତୋଷ	।			କହିବା ଶୁଣ ଉପଦେଶ		॥
ଯେବେ ଏ ଜିହ୍ୱା ବାକ୍ୟ-ଶ୍ରମେ	।			ନ କରେ କୃଷ୍ଣ ଗୁଣ ଗ୍ରାମେ		॥
ଯେ ବାଣୀ ଜଗତତାରିଣୀ	।			ତା ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟେ ଯେବେ ଭଣି		॥
ତାହାକୁ ବୋଲି କାକ ବାଣୀ	।			ଯହିଁ ଗୋବିନ୍ଦଙ୍କୁ ନ ଶୁଣି		॥
ନିଶ୍ଚୟ କାକତୀର୍ଥ ସେହି	।			ସେ ଜଳେ କେବା ଅବଗାହି		॥
ପରମହଂସ ମନୁ ମେଳେ	।			ଯେ ଥାନ୍ତି ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥ କୂଳେ		॥
ଯେ ବାକ୍ୟେ କୃଷ୍ଣ ଗୁଣ ଗାଇ	।			ନିଶ୍ଚୟ ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥ ସେହି		॥
ସେ ବାକ୍ୟ ଜନ ତାପ ନାଶେ	।			ତୀର୍ଥ ଯେସନେ ପାପ ଧ୍ୱଂସେ		॥
କୃଷ୍ଣର ଗୁଣଗାଥା ଯେବେ	।			ପ୍ରବନ୍ଧେ ଉଚ୍ଚାରଇ ଭାବେ		॥
ପଦ ବିଶୁଦ୍ଧ ଯେବେ ହୁଏ	।			ସେ ବାଣୀ ସର୍ବ ପାପ ଦହେ		॥
ଅନନ୍ତ ନାମେ ଯଶଗୁଣେ	।			ସାଧୁଙ୍କ ବାଣୀ ନିତ୍ୟେ ଭଣେ		॥
ସେ ହରି ଭାବ ଯେବେ ଛାଡ଼ି	।			ଯେ ଯାନ୍ତି କର୍ମପଥ ମାଡ଼ି		॥
ନିଷ୍କାମ ମତେ ସର୍ବ ନାଶି	।			ତପ ସାଧଇ ବନେ ପଶି		॥
ହରି ମହିମା ଛାଡ଼ି ଦେବେ	।			ଅତି ନିର୍ମଳ ଜ୍ଞାନ ଭାବେ		॥
ସେ କାହିଁ ଅଶୁଭ ନାଶିବ	।			ତପ ସାଧିଲା ଫଳ ଦେବ		॥
ଯେ ପୁଣ୍ୟ ବେଦମାର୍ଗେ କରେ	।			ନିର୍ମଳ ଚିତ୍ତେ ଫଳ ଧରେ		॥
ହରିଙ୍କୁ ନ କରେ ଅର୍ପଣ	।			ସେ ସର୍ବ ଫଳ ଅକାରଣ		॥
ତୁମ୍ଭେ ସ୍ୱଭାବେ ଭାଗବତ	।			ମହାନୁଭାବେ ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତ		॥
ସତ୍ୟ ବଚନ ଧୃତବତୀ	।			ଏଣୁ ଅମୋଘ ତୁମ୍ଭ ଗତି		॥
ସମାଧିକର କୃଷ୍ଣ ପାଦେ	।			ତାଙ୍କ ଚରିତ ଅନୁବାଦେ		॥
ପ୍ରବନ୍ଧେ ଭାଗବତ କର	।			ଅଖିଳ ଜନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧର		॥
ଯେ ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ୟମାର୍ଗେ ଭଜେ	।			ହରି ଭକତି ଦୂରେ ତେଜେ		॥
କୃଷ୍ଣ ଭକତି ଲାଭ ଛାଡ଼ି	।			ତୃତୀୟ ବର୍ଗେ ଲୋଭେ ବଢ଼ି		॥
ତାହାଙ୍କ ସୁଖ ଲେଶ ନାହିଁ	।			ସମୁଦ୍ରେ ଯେହ୍ନେ ନାବ ଥାଇ		॥
ଜଳ ପବନ ମେଘ ତେଜେ	।			କୂଳେ ନ ଲାଗେ ବେଗେ ଭାଜେ		॥
ତାହାଙ୍କ ଗତି ସେହି ମତ	।			ଶୁଣ ହେ ପରାଶର-ସୁତ		॥
ନିନ୍ଦିତ କମ୍ୟ କର୍ମ ଚିନ୍ତି	।			ଯେ ଧର୍ମୀ ଧର୍ମ ଶିକ୍ଷା ଦ୍ୟନ୍ତି		॥
ସ୍ୱଭାବେ ମୂଢ଼ ସେହୁ ଜନ	।			ତାହାର ବିଅର୍ଥ ଜୀବନ		॥
ସାଧୁ ସଙ୍ଗତ ନ ବୁଝନ୍ତି	।			ଜଗତେ ନାହିଁ ତାଙ୍କ ସ୍ଥିତି		॥
ପାପ ଆଚରି ନର ଲୋକେ	।			ଅନ୍ତେ ସେ ପଡ଼ନ୍ତି ନରକେ		॥
ତୁମ୍ଭେ ସ୍ୱଭାବେ ବିଚକ୍ଷଣ	।			ଭାବ ଅଭାବ କଲେ ଜାଣ		॥
ଅନନ୍ତ ପାର ବିଷ୍ଣୁକଥା	।			ତୁମ୍ଭେ ବର୍ଣ୍ଣନେ ସାମରଥା		॥
ନିବୃତ୍ତି ପ୍ରବୃତ୍ତି ଏ ମାର୍ଗେ	।			ପ୍ରାଣୀ ତରିବେ ଯେଉଁଭାବେ		॥
ହରି ଚରିତ ଦୀପ କର	।			ଜନକୁ ଅନ୍ଧାରୁ ଉଦ୍ଧର		॥
ଯେ ପ୍ରାଣୀ ନିଜ ଧର୍ମ ତେଜେ	।			ହରି ଚରଣେ ଦୃଢ଼େ ଭଜେ		॥
ଭଜୁଁ ମରଇ ଯେବେ ଦୁଃଖେ	।			କେବେହେଁ ନ ପଡ଼େ ନରକେ		॥
ସ୍ୱଧର୍ମେ ଭଜନ୍ତି ପ୍ରାଣୀ	।			ହରି ମହିମା ପରିମାଣି		॥
ଅନ୍ତେ ତାହାର ଗତି ଯେତେ	।			କେ ଅନୁମାନ ପାରେ ଚିତ୍ତେ		॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ମୁନିବର	।			ପଣ୍ତିତ ଜନଙ୍କ ବେଭାର		॥
ଯେ ଲାଭ କେହି ନ ଜାଣନ୍ତି	।			ସେ ଭାବ ଯାର ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତି		॥
ଏ ଅଧ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ବେନି ପଥେ	।			ସେ ପ୍ରାଣୀ ଭଜନ୍ତି ନିରତେ		॥
ତାହାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଏକକ୍ଷଣେ	।			ନୋହିଲେ ସେ ଫଳ ଧାରଣେ		॥
ସେ ଅର୍ଥେ ଯତ୍ନ ଯେ କରନ୍ତି	।			ସଂସାରେ ପଣ୍ଡିତ ବୋଲାନ୍ତି		॥
ସେ ଫଳ ପାଇ ଦୁଃଖ ଧ୍ୟାୟି	।			ଭ୍ରମଣେ ସୁଖ ନ ଲଭଇ		॥
ଭ୍ରମନ୍ତେ ଅବା ଯେବେ ପାଇ	।			ପୁଣି ଭ୍ରମଇ ତାହା ଖାଇ		॥
କାଳର ବଳେ ପୁଣ ପୁଣ	।			ଏ ଭବ ମଧ୍ୟେ ତା ଭ୍ରମଣ		॥
ଏଣୁ ମୁକୁନ୍ଦ ପାଦଗତେ	।			ଯେ ପ୍ରାଣୀ ଭଜନ୍ତି ନିରତେ		॥
ମୁକୁନ୍ଦ ପଥେ ତାଙ୍କ ଗତି	।			ଅନ୍ୟର ପଥେ ନ ଭଜନ୍ତି		॥
କୃଷ୍ଣ ପାଦ ପଦ୍ମ ରସ	।			ନିରତେ ଯେ କରନ୍ତି ଗ୍ରାସ		॥
ସେ ରସ ଛାଡ଼ିବ ସେ କେହ୍ନେ	।			ରସେ ରସିକଜନ ଯେହ୍ନେ		॥
ଈଶ୍ୱର ହେତୁ ଏ ସଂସାର	।			ସଂସାରୁ ଈଶ୍ୱର ବାହାର		॥
ଯେଣୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥିତି ନାଶ	।			ଈଶ୍ୱର ହୁଅଇ ପ୍ରକାଶ		॥
ଈଶ୍ୱର ଜୀବ ଏ ସଂସାର	।			ଏ ସର୍ବ ଏକଇ ପ୍ରକାର		॥
ଏ ସର୍ବ ବ୍ରହ୍ମଭାଗେ ଜାଣି	।			ବେଦରେ ଅଛି ପରିମାଣି		॥
ତୁମ୍ଭେ ସର୍ବଜ୍ଞ ମୁନିବର	।			କହ କୃଷ୍ଣର ଅବତାର		॥
ତୁମ୍ଭେ ଯେ ଆତ୍ମାରାମେ ରମି	।			ଅନ୍ତର ଦୃଷ୍ଟି ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ		॥
ପରମ ପୁରୁଷର କଳା	।			ସୁମରି ଗୋବିନ୍ଦର ଲୀଳା		॥
ସଂସାର ନିସ୍ତାରଣ ଅର୍ଥେ	।			ଶ୍ରୀ ଭାଗବତ କର ଗ୍ରନ୍ଥେ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ଯାର ଜନ୍ମ ନାହିଁ	।			ମାୟା ଶୟଳେ ଦେହ ବହି		॥
ତାର ଚରିତ କର ଚିତ୍ତେ	।			ପ୍ରକାଶ କର ଜନ ହିତେ		॥
ଏ ଯେ ପୁରୁଷଙ୍କର ସାର	।			ଯଜ୍ଞ ତପସ୍ୟା ନିର୍ବିକାର		॥
ଇଷ୍ଟ ପୂଜନ ଜପ ଦାନ	।			ଯେବେ ଭାବଇ କୃଷ୍ଣ ନାମ		॥
ପୂର୍ବେ ନିର୍ମଳ ମୁନି ଜନେ	।			ତପ ଆଚରି ଘୋର ବନେ		॥
ସଂସାର ସାର କୃଷ୍ଣ କଥା	।			ନିରତେ ଗାଇ ଗୁଣ ଗାଥା		॥
ଏ ଭାବ ପାଇଲି ଯେମନ୍ତେ	।			କହିଲି ତୁମ୍ଭର ଅଗ୍ରତେ		॥
ପୂର୍ବରେ ଦକ୍ଷ ଶାପ ପାଇ	।			ଜନ୍ମିଲି ଦାସୀପୁତ୍ର ହୋଇ		॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଘରେ ଏକା ଏକି	।			ମୋହର ଜନନୀ ସେବକୀ		॥
କାର୍ଯ୍ୟ କରଇ ରାତ୍ର ଦିନେ	।			ଏମନ୍ତ ବିଧିର ବିଧାନେ		॥
ସେ ବିପ୍ର ଘରେ ବର୍ଷାକାଳେ	।			ଅତିଥି ବ୍ରାହ୍ମଣ ମିଳିଲେ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ଅନ୍ନ ଜଳ ଦେଇ	।			ବ୍ରାହ୍ମଣ କହେ ଭାବ ବହି		॥
ହେ ବିପ୍ର ଶୁଣ ମୋ ବଚନ	।			ଆଜ ଜୀବନ ମୋର ଧନ୍ୟ		॥
ତୁମ୍ଭର ଦୟା ଯେବେ ମୋତେ	।			ମୋ ଘରେ ରହ ଦିନା କେତେ		॥
ଦୁର୍ଗମ ବରଷା ଏ ଚାରି	।			ଏ ଋତୁ ମୋର ଘରେ ସାରି		॥
ହେଉ କହିଲେ ବିପ୍ରଜନେ	।			ବ୍ରାହ୍ମଣ ବୋଲେ ଶୁଦ୍ଧମନେ		॥
ରହିଲେ ମନର ସନ୍ତୋଷେ	।			ମୁଁ ସେବା କଲି ତାଙ୍କ ପାଶେ		॥
ବାଳକ ଚଞ୍ଚଳ ମୋ ଚିତ୍ତ	।			ସେବା କରଇ ଅବିରତ		॥
ସେ ବିପ୍ରଗଣ ମୋତେ ଚାହିଁ	।			ଆଶ୍ୱାସ କଲେ ଦୟା ବହି		॥
ସମଦରଶୀ ଯେଣୁ ସର୍ବେ	।			କୃପା ସେ କଲେ ମୋର ଭାବେ		॥
ତାହାଙ୍କ ଭୋଜନର ଅନ୍ତେ	।			ପତ୍ରେ ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟ ରହେ ଯେତେ		॥
ତାହା ଭୁଞ୍ଜଇ ନିତ୍ୟେ ମୁହିଁ	।			ଅନ୍ୟ ଭୋଜନ ମୋର ନାହିଁ		॥
ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟ ଭୋଜନ ପ୍ରସାଦେ	।			ମୋହର ଚିତ୍ତ ଅପ୍ରମାଦେ		॥
ବିପ୍ରଙ୍କ ମୁଖୁଁ ହରି ବାଣୀ	।			ତାହାଙ୍କ ଅନୁଗ୍ରହେ ଶୁଣି		॥
ନୀରବେ ଶୁଣି ପଦେ ପଦେ	।			ମନ ବୁଡ଼ିଲା କୃଷ୍ଣପାଦେ		॥
କୃଷ୍ଣହୁଁ ଅନ୍ୟ ନ ଜାଣଇ	।			ବିଷୟା ବିଷ ଆଉ ନାହିଁ		॥
ଯେଣୁ ଏ ସଦଗତି ରୂପ	।			ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ହୃଦରେ କଳ୍ପିତ		॥
ମୁହିଁ ଦେଖଇ ବାହ୍ୟ ଅନ୍ତେ	।			ହରିହୁଁ ଅନ୍ୟ କେ ଜଗତେ		॥
ଏମନ୍ତେ ବରଷା ସରିଲା	।			ଶରଦ ଋତୁ ପ୍ରକାଶିଲା		॥
ବିପ୍ରଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ହରି ବାଣୀ	।			ନିରତେ ତାଙ୍କ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି		॥
ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଭକ୍ତି ମୋର ମନେ	।			ପ୍ରକାଶ ହେଲା ଅନୁକ୍ଷଣେ		॥
ମୋହର ସେବା ଦିନୁଦିନ	।			ଦେଖି ସନ୍ତୋଷ ବିପ୍ରଜନ		॥
ଯିବାର ବେଳେ ମୋତେ ରାଇ	।			କୃଷ୍ଣ ମହିମା ଶିକ୍ଷା ଦେଇ		॥
ଯେ ଗୁହ୍ୟ ଗୁହ୍ୟତମ ଜ୍ଞାନ	।			କ୍ଷଣେ ଉଦିତ ଭଗବାନ		॥
ଏ ସର୍ବ କହି ମୋର କର୍ଣ୍ଣେ	।			ଦୀନବତ୍ସଳ ମୁନି ଜନେ		॥
ବିଷ୍ଣୁର ମାୟା ଅନୁଭବ	।			ଯେଣେ ଜାଣିଲି ମୁହିଁ ସର୍ବ		॥
ଯେ ଭାବେ ଭାବି ଅପ୍ରମାଦେ	।			ପ୍ରାଣୀ ପଶନ୍ତି କୃଷ୍ଣ ପାଦେ		॥
ଆତ୍ମାର ଗତି ପ୍ରକାଶଇ	।			ତାପତ୍ରୟ ଯେ କ୍ଷୟ ଯାଇ		॥
ବ୍ୟାଧି ଉପୁଜେ ଯହୁଁ ଅଙ୍ଗେ	।			ସେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା ନ ଲାଗେ		॥
ଏଣୁ ଗୋବିନ୍ଦ ରସ ତେଜି	।			ଯେବେ ବିଷୟ ରସେ ମଜ୍ଜି		॥
ସେ କାହିଁ ତରିବ ସଂସାରେ	।			ପଡ଼ନ୍ତି ଘୋର ଅନ୍ଧକାରେ		॥
ଏ ଭବ ମଧ୍ୟେ ଦେହ ଧରେ	।			ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତି କର୍ମ କରେ		॥
ବିଷ୍ଣୁର ଯେତେ ଗୁଣଗ୍ରାମ	।			ଜଗତେ ଅଛି ଯେତେ ନାମ		॥
ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରି ସ୍ତୁତି କରି	।			ପୂଜା କରନ୍ତି ଗୃହେ ଭରି		॥
ସେ ନ ପଡ଼ନ୍ତି ମାୟା ମୋହେ	।			ଅନ୍ତେ ପଶନ୍ତି ହରି ଦେହେ		॥
ଏମନ୍ତେ ସାଧୁସଙ୍ଗ ମେଳେ	।			କୃଷ୍ଣର ଭକ୍ତି ଯୋଗବଳେ		॥
ଅଶେଷ ଦୁଃଖ ଦୂର ଗଲା	।			ସେ ହରି ମୋତେ ଆଜ୍ଞାଦେଲା		॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ମୁନିବର	।			ହରି ଚରଣ ମନେ ଧର		॥
କୃଷ୍ଣର ଗୁଣଗ୍ରାମ ଯେତେ	।			ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ କହ ଭାଗବତେ		॥
ବିଷୟା ରସେ ପ୍ରାଣୀ ମରେ	।			ଆତ୍ମାର ଗତି ନ ସୁମରେ		॥
ସେ ଯେବେ ଭାଗବତ ଶୁଣି	।			ତରିବ ଭବ ତରଙ୍ଗିଣୀ		॥
ଏମନ୍ତେ ବ୍ୟାସ ଆଗେ କହି	।			ବୀଣା ସଙ୍ଗିତେ କୃଷ୍ଣ ଗାଇ		॥
ସେ ମୁନିବର ପାଦ ଯୁଗେ	।			ସୁଜନେ ନମ ଅନୁରାଗେ		॥
ହୋଇବ ଭବବନ୍ଧ ନାଶ	।			କହଇ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ		॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ବ୍ୟାସ-ନାରଦ ସମ୍ୱାଦେ ନାମ

ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଷଷ୍ଠ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଶୌନକ ଆଦି ମୁନି ମଧ୍ୟେ			।		ସୂତ କହନ୍ତି ଯେ ଆନନ୍ଦେ		॥
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ			।		ସେ ବ୍ୟାସ ନାରଦ ବଚନେ		॥
ଏମନ୍ତେ ନାରଦର ବାଣୀ			।		ସତ୍ୟବତୀର ପୁତ୍ର ଶୁଣି		॥
ନାରଦ ଜନ୍ମ କର୍ମ ଯେତେ			।		କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଭଜିଲେ ଯେମନ୍ତେ		॥
ଏ ସର୍ବକଥା ଜାଣିବାରେ			।		ପୁଣି ପୁଚ୍ଛିଲେ ଆଉଥରେ		॥
ବ୍ୟାସ ଉବାଚ
ଗଲେ ସନ୍ୟାସୀ ଯେଉଁଦିନ		।		ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ କରି ମନ୍ତ୍ର ଦାନ		॥
ସନ୍ତୋଷେ ଦେଇ କୃଷ୍ଣ ଦୀକ୍ଷା		।		ଗମିଲେ ଯେଣେ ତାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା		॥
ତଦନନ୍ତରେ କଲ କିସ		।		ତୁମ୍ଭେ ଯେ ଅଳପ ବୟସ		॥
ଜନ୍ମ ସର୍ଜ୍ଜନା ପ୍ରଜାପତି		।		ବାଳକ କାଳୁ ଯେ ଭକତି		॥
କରି ବଞ୍ଚନ୍ତି ପ୍ରାଣୀ ସର୍ବେ		।		ତୁମ୍ଭେ ବଞ୍ଚିଲ କେଉଁଭାବେ		॥
କାଳ ପ୍ରବେଶେ ମୁନିବର		।		କେହ୍ନେ ଛାଡ଼ିଲ କଳେବର		॥
ପୂର୍ବ କଳ୍ପର ଯେ ବିଚାର		।		କି ରୂପେ ହେଲ ଜାତିସ୍ମର		॥
ତୁମ୍ଭର ଦେହୁଁ ଜ୍ଞାନ ଅନ୍ତେ		।		କାଳ ନ ହରିଲା କେମନ୍ତେ		॥
ଏମନ୍ତେ ବ୍ୟାସ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି		।		ବ୍ରହ୍ମା ନନ୍ଦନ ବାକ୍ୟ ଭଣି		॥
ନାରଦ ଉବାଚ
ଶୁଣ ହେ ମୁନି ଶୁଦ୍ଧ ଚେତା	।			ଯେ ଜନ୍ମ କର୍ମର ବାରତା		॥
ମୋତେ ପରମ ଜ୍ଞାନ ଦେଇ	।			ବିପ୍ର ଯେ ଗଲେ ପଥ ବାହି		॥
ମୁଁ ପୁଣି ପ୍ରଥମ ବୟସେ	।			ମୁନିଜନଙ୍କ ଉପଦେଶେ		॥
ଦିନ ବଞ୍ଚଇ ମାତା କୋଳେ	।			ମନ ମୋ ଥାଏ ତାଙ୍କ ମେଳେ		॥
ମୋର ଜନନୀ ବିପ୍ରଘରେ	।			ସେବକୀ ପଣେ ଦିନ ହରେ		॥
ଏକଇ ପୁତ୍ର ତାର ମୁହିଁ	।			ସେ ମୋତେ ଦଣ୍ତେ ନ ଛାଡ଼ଇ		॥
ସ୍ନେହେ ପୋଷଇ ନିତି ନିତି	।			ମୋ ତହୁଁ ନାହିଁ ଅନ୍ୟ ଗତି		॥
ସେବଇ ବିପ୍ରଘରେ ମୋତେ	।			ନ ଚାହେଁ ଆତ୍ମାର ଆୟତ୍ତେ		॥
ମୋର ନିମିତ୍ତେ ଭିକ୍ଷା ଅନ୍ନ	।			ବହୁତ କଳ୍ପେ ତାର ମନ		॥
ଅନ୍ନ ବା ସେ ପାଇବ କାହିଁ	।			ବ୍ରାହ୍ମଣ ଘରେ ଯେ ମିଳଇ		॥
ମୋର ଭୁଞ୍ଜିଲା ଅବଶେଷ	।			ମୋର ଜନନୀ କରେ ଗ୍ରାସ		॥
ସଂସାର ଈଶ୍ୱର ଆୟତ୍ତେ	।			କାଷ୍ଠ ପିତୁଳୀ ଯେହ୍ନେ ହସ୍ତେ		॥
ମୁଁ ଯେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଘରେ ଥାଇ	।			ଦିଗ୍‌ଦେଶ କାଳ ନ ଜାଣଇ		॥
ବାଳକ ପଞ୍ଚମ ବରଷ	।			ବଞ୍ଚଇ ଜନନୀର ପାଶ		॥
ମୋର ଜନନୀ ଏକଦିନେ	।			ବ୍ରାହ୍ମଣ ଘରେ ଗୋଦୋହନେ		॥
ଯାଆନ୍ତେ ପଥେ ଘରୁ ଆସି	।			ସର୍ପେ ମିଳିଲା ଆଗେ ଆସି		॥
ବିଧାତା ବଳେ ସେ ଦଂଶିଲା	।			ତକ୍ଷଣେ ଜନନୀ ମୋ ମଲା		॥
ମୁଁ ଯେ ମାତାଙ୍କୁ ଅଗ୍ନି ଦେଇ	।			ଭାଳଇ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ଚାହିଁ		॥
ତାର ମରଣ ମୋ କଲ୍ୟାଣ	।			ମଣିଲି କଲେ ଭଗବାନ		॥
ବିପ୍ରଙ୍କ ତହିଁ ମୋର ମନ	।			ଭାଳି ହୁଅଇ ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ଭେଟିବାର ଅର୍ଥେ	।			ଗଲି ଉତ୍ତର ଦିଗ ପଥେ		॥
ଅନେକ ଦୂର ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ	।			ବିପ୍ରଙ୍କୁ ଖୋଜି ପଥଶ୍ରମେ		॥
ଖେଟ ଖର୍ବଟ ବାଟୀ ମନେ	।			ଦୁର୍ଗମ ପର୍ବତ କାନନେ		॥
ହସ୍ତୀ ସେବିତ ବନ ଆଦି	।			ଯେ ପର୍ଣ୍ଣଚିତ୍ର ପୁଣ୍ୟ ନଦୀ		॥
ପବିତ୍ର ଜଳାଶୟ ତୀର୍ଥେ	।			ଦେବେ ସେବନ୍ତି ଯାହା ନିତ୍ୟେ		॥
ଉତ୍ତମ ସରୋବର ବନେ	।			ହଂସ ସାରସ ଶୁକସ୍ୱନେ		॥
ପୁଣି ଗମିଲି ଘୋର ଦେଶେ	।			ପୁରିତ ନଳ କାଶ କୁଶେ		॥
ବିଷମ ଲତା ଗୁଳ୍ମ ସାର	।			ଦିଶଇ ଘୋର ଅନ୍ଧକାର		॥
ସର୍ପ ଉଲ୍ଳୁକ ସିଂହ ଚାହିଁ	।			ବନେ ଗମଇ ଏକା ମୁହିଁ		॥
ଏମନ୍ତେ ଭ୍ରମୁ ଘୋର ପଥେ	।			ଶ୍ରମେ ପିପାସା ବୁଭୁକ୍ଷିତେ		॥
ଏମନ୍ତେ ଯାଇ ପାଦେ ପାଦେ	।			ଶ୍ରମେ ପଶିଲି ନଦୀ ହ୍ରଦେ		॥
ଶୀତଳ ଜଳେ ସ୍ନାନ ପାନ	।			କରନ୍ତେ ଗଲା ମୋର ଶ୍ରମ		॥
ସେ ନଦୀତୀରେ ପ୍ରାଣ ପୋଷି	।			ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥ ତରୁମୂଳେ ବସି		॥
ବିପ୍ରଜନଙ୍କର ବଚନେ	।			ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମା ଅବଧାନେ		॥
କୃଷ୍ଣର ପାଦପଦ୍ମ ଯୁଗେ	।			ଧ୍ୟାନ ମୁଁ କରି ଦୃଢ଼ଭାବେ		॥
ଉତ୍କଣ୍ଠେ ଗଦ୍‌ଗଦ୍‌ ବଚନ	।			ଅଶ୍ରୁ ଉଦକେ ନେତ୍ର ପୂର୍ଣ୍ଣ		॥
ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରେମଭର ଦେହ	।			ଉଦ୍‌ଗମ ହେଲା ତନୁରୁହ		॥
ଆନନ୍ଦ ସାଗରେ ବୁଡ଼ିଲି	।			ଉଭୟ ଲୋକ ନ ଜାଣିଲି		॥
ତକ୍ଷଣେ ପରମ ଆନନ୍ଦେ	।			ହରି ବିଜୟ ମୋର ହୃଦେ		॥
ହୃଦେ କି ଦେବା ପଟ୍ଟାନ୍ତର	।			ମନ ବଚନେ ଅଗୋଚର		॥
ଦେଖି ଉଠିଲି ତତକ୍ଷଣେ	।			ବିକଳ ଚିତ୍ତ କରଷଣେ		॥
ପୁଣି ରହିଲି ଦୃଢ଼ ଚିତ୍ତେ	।			ସେ ରୂପ ଦେଖିବା ନିମନ୍ତେ		॥
ସେ ହରି ହରିଲେ ମୋ ମନ	।			ଘୋର ଅନ୍ଧାରେ ଦିବ୍ୟ ଜ୍ଞାନ		॥
ବାହୁଡ଼ି ଚାହିଁଲି ଭିତରେ	।			ଦିଶେ ଆକାଶ ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ		॥
ଭିତରେ ବାହାରେ ନ ପାଇ	।			ଆକୁଳେ କମ୍ପଇ ମୋ ଦେହୀ		॥
ଏମନ୍ତେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ବାଣୀ	।			କର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗଳେ ମୁହିଁ ଶୁଣି		॥
ମନ ବଚନ ଅଗୋଚର	।			ସ୍ୱଭାବେ ଗମ୍ଭୀର ସୁସ୍ୱର		॥
ପ୍ରସନ୍ନ ହେଲା ମୋର ମନ	।			ଶୁଣିଲି ଆକାଶ ବଚନ		॥
ଏ ଜନ୍ମେ ତୁ ଦେଖିବୁ କାହିଁ	।			ମୋହର ଆଦିଅନ୍ତ ନାହିଁ		॥
ଯେ ଯୋଗୀ ଜନଙ୍କର ଚିତ୍ତ	।			କର୍ମ-ବାସନାରେ ଜଡ଼ିତ		॥
ଯାବତ ଶୁଭାଶୁଭ-କର୍ମେ	।			ଚିତ୍ତ ଆକୃଷ୍ଟ ମତି ଭ୍ରମେ		॥
ଭେଟ ସେ ପାଇବେ କେମନ୍ତେ	।			କର୍ମ ଆବୋରି ନାନାମତେ		॥
ମୋର ସେବକ ସେବାକାଳେ	।			ତୁହି ବଞ୍ଚିଲୁ ସାଧୁମେଳେ		॥
ତେଣୁ ଦେଖିଲୁ ମୋତେ ବଳେ	।			ପ୍ରକାଶ ହୃଦୟ କମଳେ		॥
ମୁଁ ତୋର ଚିତ୍ତେ ନିତ୍ୟେ ଥାଇ	।			ତୋ ଦେହେ ଅମଙ୍ଗଳ ନାହିଁ		॥
ତୁ ଯେ ସାଧୁଙ୍କ ସେବା କରି	।			ଏବେ ତରିବୁ ଭବବାରି		॥
ଦୃଢ଼ ଭକତି ମୋର ପାଦେ	।			ନିତ୍ୟେ ପ୍ରକାଶ ଅପ୍ରମାଦେ		॥
ଅନ୍ତେ ପଶିବୁ ମୋ ଭୁବନେ	।			ଏ ଦେହ ଛାଡ଼ି ମୋର ଧ୍ୟାନେ		॥
ମୋର ବିଷୟ ତୋର ଗତି	।			କେବେହେଁ ନ ଭଜୁ ଦୁର୍ଗତି		॥
ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରଳୟ ବାଧା ଯେତେ	।			କେବେହେଁ ନ ଲାଗଇ ତୋତେ		॥
ମୋ ଅନୁଗ୍ରହେ ହେଉ ଜ୍ଞାନ	।			ଏମନ୍ତ ଆକାଶ-ବଚନ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ବାଣୀ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ	।			କେ ତାହା ଦେଖିବ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ		॥
ସ୍ୱଭାବେ ରୂପ ନାହିଁ ଯାର	।			ମହାମହିମ ନିର୍ବିକାର		॥
ସେ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ଚିତ୍ତ ସ୍ଥିରେ	।			ପ୍ରଣାମ କଲି ତା ପୟରେ		॥
ଭାବେ ହୋଇଲି କୃତକୃତ୍ୟ	।			ଶୁଣ ହେ ସତ୍ୟବତୀ-ସୁତ		॥
ସେ ବିନୁ ନ ଜାଣଇ ଅନ୍ୟ	।			ମୋ ସର୍ବ ଗତି ଭଗବାନ		॥
ଏ ଲାଜ ସର୍ବ ପରିହରି	।			ଉଚ୍ଚେ ଗୋବିନ୍ଦ ନାମ ଧରି		॥
ଅନନ୍ତ ଗୁଣ ତାର ଯେତେ	।			ଚିତ୍ତେ ସୁମରି ଅବିରତେ		॥
ପୃଥିବୀ କରି ପର୍ଯ୍ୟଟନ	।			ବିଗତ ରାଗ ତୁଷ୍ଟ ମନ		॥
ଏମନ୍ତେ ଭ୍ରମି ଅନୁଦିନ	।			ନିର୍ମଳ ହୋଇଲା ମୋ ମନ		॥
ମରଣ ସମୟ ନିୟତ	।			କାଳ ହୋଇଲା ଉପଗତ		॥
ସଂଶୟ ସ୍ଥିର ମୋର ମନେ	।			ବିଜୁଳି ଯେହ୍ନେ ନୀଳ ଘନେ		॥
ଦିବ୍ୟ ଶରୀର ମୁହିଁ ଦେଖି	।			ତକ୍ଷଣେ ଶରୀର ଉପେକ୍ଷି		॥
ଆନନ୍ଦେ କୃଷ୍ଣ ଅନୁଗ୍ରହେ	।			ଶୂନ୍ୟେ ଗମିଲି ଦିବ୍ୟଦେହେ		॥
କଳ୍ପାନ୍ତେ ଦିନ ପ୍ରଳୟରେ	।			ଏ ସୃଷ୍ଟି ଦେଖିଣ ଉଦରେ		॥
କ୍ଷୀଣ ଜଳଧି ମଧ୍ୟେ ସ୍ଥିତ	।			ଅନନ୍ତ ଶୟନେ ଅନନ୍ତ		॥
ପଶିଲି ତାର ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ	।			ନିର୍ଲେପ ନିର୍ମଳ ଶରୀରେ		॥
ତହୁଁ ସହସ୍ର ଯୁଗ ଗଲା	।			ଶୟନୁ ଅନନ୍ତ ଉଠିଲା		॥
ତକ୍ଷଣେ ବ୍ରହ୍ମରୂପ ଧରି	।			ଭୂମି ଭିଆଇ ସୃଷ୍ଟି କରି		॥
ମରୀଚି ଆଦି ସପ୍ତ ପୁତ୍ର	।			ବ୍ରହ୍ମା ମନରୁ ହୁଏ ଜାତ		॥
ମୁହିଁ ହୋଇଲି ତାଙ୍କ ମେଳେ	।			ସମ୍ଭୁତ ବିଗତର କୋଳେ		॥
ନିଶ୍ଚଳ ଚିତ୍ତେ ଦୃଢ଼ବ୍ରତେ	।			ଏ ତିନିଲୋକେ ଭ୍ରମେ ନିତ୍ୟେ		॥
କୃଷ୍ଣର ଭାବେ ଭ୍ରମେ ନିତି	।			ମୋହର ଅଭ୍ୟାଗତ ରୀତି		॥
କୃଷ୍ଣର ଭକ୍ତିଭାବ ଭୋଳେ	।			ମୁହିଁ ଗମଇ ଅନ୍ତରାଳେ		॥
ଦେବଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ମୁହିଁ ଥାଇ	।			ନୃତ୍ୟ କରଇ କୃଷ୍ଣ ଗାଇ		॥
ଗାନ୍ଧାର ରାଗେ ବିଭୂଷଣା	।			ସାମରୁ ନାଦ ତିନିଗୁଣା		॥
ଶୁଭେ ମୂର୍ଚ୍ଛିତ ନାଦ ବାଣୀ	।			ଆନନ୍ଦେ କୃଷ୍ଣ ନାମ ଗୁଣି		॥
ନିରତେ ଭ୍ରମଇ ଜଗତେ	।			ଶୁଣ କହିବା ଆଉ ଯେତେ		॥
ହରିର ଅଭୟ ଚରଣ	।			ଅଶେଷ ତୀର୍ଥର କାରଣ		॥
ସେ ପଦ କଲି ସୁମରଣ	।			ଶୀଘ୍ରେ ମୋ ଚିତ୍ତେ ନାରାୟଣ		॥
ଆଦିତ୍ୟ ତେଜ ପ୍ରାୟ ଦିଶେ	।			ଅଜ୍ଞାନତମ ବେଗେ ନାଶେ		॥
ଏ ହରି ଚରିତର ଗୁଣ	।			ଭୋ ମୁନି ସାବଧାନେ ଶୁଣ		॥
ଭବ ସାଗରେ ଯେତେ ନରେ	।			ଆରତ ଚିତ୍ତେ ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ		॥
ବିଷୟ ରସେ ସୁଯନ୍ତ୍ରିତ	।			କେବେହେଁ ନୁହେଁ ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତ		॥
ଇଛନ୍ତି ଭବସିନ୍ଧୁ ଗର୍ଭେ	।			ସେ ନରେ କେମନ୍ତେ ତରିବେ		॥
କୃଷ୍ଣର ଗୁଣଗାଥା ଘୋଷି	।			ଆନନ୍ଦ ଭାବେ ଯେହୁ ରସି		॥
ହେଳେ ତରନ୍ତି ଗୁଣ ଗାଇ	।			ଅନ୍ୟଥା ସୁଖ ଲେଶ ନାହିଁ		॥
ଯମ ନିୟମ ଯୋଗ ପଥେ	।			ଯେ ନର ସାଧେ ଅବିରତେ		॥
ଏମାନ ପାଇବ ସେ କାହିଁ	।			ଯେବେ ଗୋବିନ୍ଦେ ଭାବ ନାହିଁ		॥
ଶୁଣ ହେ ସତ୍ୟବତୀ ସୁତ	।			ଯେ ପୂର୍ବେ ମୋହର ଚରିତ		॥
ମୋ ଜନ୍ମକର୍ମ ସଙ୍ଗେ ଯେତେ	।			କହିଲି ତୁମ୍ଭର ଅଗ୍ରତେ		॥
କହଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥ	।			ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧେ ଭାଗବତ		॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ବ୍ୟାସ-ନାରଦ-ସମ୍ୱାଦେ ନାମ

ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ସପ୍ତମ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶୌନକ ଉବାଚ
ବ୍ୟାସଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଗଙ୍ଗାକୂଳେ	।						ନାରଦ ଗଲେ ଯେତେବେଳେ		॥
ଚିତ୍ତେ ସଂଶୟ ଯେତେ ଥିଲା	।						ନାରଦ ବାକ୍ୟେ ଦୂର ଗଲା		॥
ସେ ସର୍ବ ଗୁଣେ ଅଧିକାରୀ	।						ନାରଦ ବାକ୍ୟ ଚିତ୍ତେ ଧରି		॥
ପୁଣି କି କଲେ ପୁଣ୍ୟଦେହା	।						କହ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଯେବେ ଦୟା		॥
ଏମନ୍ତ ମୁନିଙ୍କ ପ୍ରସନ୍ନେ	।						କୃଷ୍ଣ ମହିମା ଗୁଣି ମନେ		॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ତୋଷ ଚିତ୍ତେ	।						ମୁନି ଜନଙ୍କର ଅଗ୍ରତେ		॥
ସେ ବ୍ରହ୍ମ ନଦୀର ପଶ୍ଚିମେ	।						ଆଶ୍ରମ ଶମ୍ୟାପ୍ରାସ ନାମେ		॥
ଯହିଁ ଅଶେଷ ମୁନିଜନ	।						ଏଣୁ ଅନେକ ଯଜ୍ଞସ୍ଥାନ		॥
ମଧ୍ୟେ ବଦରି ବନ ନାମ	।						ବ୍ୟାସଙ୍କ ନିୟତ ଆଶ୍ରମ		॥
ସେ ବନେ ସରସ୍ୱତୀ ଜଳେ	।						ସ୍ନାହାନ ସାରି ପ୍ରାତଃ କାଳେ		॥
କୃଷ୍ଣ ମହିମା ଚିନ୍ତି ମନେ	।						ମୁନି ବସିଲେ ଯୋଗଧ୍ୟାନେ		॥
ନିର୍ମଳ ମନେ ଧ୍ୟାନକରି	।						ତକ୍ଷଣେ ପ୍ରଭୁ ନରହରି		॥
ମାୟା ସଂଯୋଗେ ହେଲେ ଦୃଶ୍ୟ	।						ଯେ ପୂର୍ବେ ପୁରାଣ ପୁରୁଷ		॥
ଯେ ମାୟା ତ୍ରିଗୁଣେ ଜଡ଼ିତ	।						ଅଜ୍ଞାନେ ଜୀବ ମୋହଗ୍ରସ୍ତ		॥
ଅସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ପ୍ରାୟେ ମଣେ	।						ଆତ୍ମାର ଗତି ନ ପ୍ରମାଣେ		॥
ତାହାକୁ ଉଦ୍ଧରିବା ଅର୍ଥେ	।						ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭକ୍ତି ଯୋଗ ପଥେ		॥
ରଚିଲେ ଭାଗବତ ବାଣୀ	।						ଏ ଜୀବ ତରେ ଯାହା ଶୁଣି		॥
ଭକତି କଲେ କୃଷ୍ଣପାଦେ	।						ନ ପଡ଼େ ଲୋକ ମୋହ ବାଦେ		॥
ସଂହିତା କରି ହରିବାଣୀ	।						ଶୋଧନ କରି ତାକୁ ପୁଣି		॥
ସ୍ୱଭାବେ ତାକୁ ନିଜ ସୁତେ	।						ହରଷେ ଦେଲେ ଭାଗବତେ		॥
ବଶେଷ ଗୋବିନ୍ଦ ପ୍ରସନ୍ନେ	।						ମାୟା ନ ଲାଗେ ଯାର ମନେ		॥
ଏମନ୍ତ ସତ୍ୟ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି	।						ମୁନି ସକଳେ ମନେ ଗୁଣି		॥
ମନ ସଂଶୟେ ଖେଦ ବହି	।						କହନ୍ତି ସୂତ ମୁଖ ଚାହିଁ		॥
ଶୌନକ ଉବାଚ
ମାୟା ନ ଲାଗେ ଯାର ଚିତ୍ତେ	।						କି ପ୍ରୟୋଜନ ତାର ଗ୍ରନ୍ଥେ		॥
ଶୁକ ସ୍ୱଭାବେ ଆତ୍ମାରାମ	।						ତାହାର ଗ୍ରନ୍ଥେ କିମ୍ପା ଶ୍ରମ		॥
ତାହାର ଅର୍ଥେ ବ୍ୟାସସୁତ	।						ଅଭ୍ୟାସ କଲେ ଭାଗବତ		॥
ନିର୍ଲେପ ଯୋଗୀ ସେ ଜଗତେ	।						ସଂଶୟ ଲାଗେ ଆମ୍ଭ ଚିତ୍ତେ		॥
ଶୁଣି ସଂଶୟ ମୁନି କଥା	।						କହନ୍ତି ସୂତ ବ୍ରହ୍ମବେତ୍ତା		॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସ୍ୱଭାବେ ମୁନିଙ୍କର ଚିତ୍ତ			।			ଗ୍ରନ୍ଥରେ ନୁହଇ ଗ୍ରନ୍ଥିତ			॥
ତଥାପି ଅକିଞ୍ଚନ ପଣେ			।			ଭଜନ୍ତି ଗୋବିନ୍ଦ ଚରଣେ			॥
ଯେଣୁ ସକଳ ଭୂତେ ହରି			।			ପରମାନନ୍ଦ ରୂପେ ପୂରି			॥
ତେଣୁ ଭକ୍ତି ଯେ ଅତିରେକ			।			କହନ୍ତି ଏକକୁ ଆରେକ			॥
ସେ ଶୁକମୁନି ଶୁଦ୍ଧ ଚେତା			।			ନିତ୍ୟେ ଅଭ୍ୟାସ କୃଷ୍ଣ କଥା			॥
ଭକତ ଜନ ପୁଣ୍ୟ ଅର୍ଥେ			।			ତାହାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଏ ଜଗତେ			॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରଜନେ			।			ହରି ଚରିତ ସାବଧାନେ			॥
ଭକତ ପରୀକ୍ଷିତ କଥା			।			ପଣ୍ତୁ ତନୟଙ୍କ ବ୍ୟବସ୍ଥା			॥
କୁରୁପାଣ୍ତବ ଯୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥେ			।			ବୀରେ ମିଳିଲେ ବୀର ପଥେ			॥
ଭୀମର ଗଦାଘାତ ବାଜି			।			ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନର ଜାନୁ ଭାଜି			॥
ପଳାଇଗଲା ପ୍ରାଣ ଡରେ			।			ପଶିଲା ବ୍ୟାସ ସରୋବରେ			॥
ଏମନ୍ତେ ହୋଇଲା ରଜନୀ			।			ଭୟେ ମିଳଇ କୁରୁମଣି			॥
କାନ୍ଦଇ ଜୀବନ ବିକଳେ			।			ଦ୍ରୋଣ ନନ୍ଦନ ଦେଖି ଡୋଳେ			॥
କହଇ ରାଜା ମୁଖ ଚାହିଁ			।			ମୋତେ ଯେ ନ ବରିଲୁ ତୁହି			॥
ଯୁଦ୍ଧେ ସକଳ ବୀର ମାରି			।			ଏ ଭୂମି ଅପାଣ୍ତବା କରି			॥
ତୋତେ ବସାନ୍ତି ରାଜକୁଳେ			।			ଅଖଣ୍ତ ଅବନୀ ମଣ୍ତଳେ			॥
ଶୁଣି କହଇ ନୃପବର			।			ଏବେ ତୁ ଅପାଣ୍ତବା କର			॥
ଏବେ ବରିଲି ସେନାପତି			।			ଫେଡ଼ ତୁ ମୋହର ଦୁର୍ଗତି			॥
ଏମନ୍ତ କହି ଅନ୍ଧବଳା			।			ତାହାର ହସ୍ତେ ଜଳ ଦେଲା			॥
ଦ୍ରୋଣ କୁମର ବେଗେ ଉଠି			।			ଧନୁକୁ ଧରି ଦୃଢ଼ ମୁଷ୍ଟି			॥
ମନ୍ତ୍ରିଣ ନାରାଚ ପେଷିଲା			।			ପାଣ୍ଡବ ଗୃହେ ସେ ପଡ଼ିଲା			॥
ଦ୍ରୌପଦୀ ପଞ୍ଚ ସୁକୁମରେ			।			ଶୋଇ ଯେ ଥିଲେ ଅନ୍ତଃପୁରେ			॥
ପଡ଼ି କାଟିଲା ତାଙ୍କ ଶିର			।			ଶବଦ କଲା ମହାଘୋର			॥
ଶୁଣି କମ୍ପିଲେ ଦିଗପାଳ			।			ପୂରିଲା ଭୂମି ଅନ୍ତରାଳ			॥
ଅତି ଅନୀତି କର୍ମ କଲା			।			ବିଧାତା ବଳେ ଦ୍ରୋଣବଳା			॥
ଦ୍ରୌପଦୀ ଶୟନ ଉପେକ୍ଷି			।			ପୁତ୍ର ମରଣ ଦେଖି ଦୁଃଖୀ			॥
ବିକଳେ କରଇ ରୋଦନ			।			ତା ପାଶେ ଥିଲା ଯେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ			॥
ଅନେକ ଶାନ୍ତ ବାକ୍ୟ କହି			।			କହେ ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁଖ ଚାହିଁ			॥
ଦ୍ରୋଣ କୁମର ଶିର ବାଣେ			।			କାଟି ସ୍ଥାପିବି ତୋ ଚରଣେ			॥
ତେବେ ହରିବି ତୋର ଶୋକ			।			ତୁ ଏବେ ସ୍ଥିର ଚିତ୍ତେ ଦେଖ			॥
ଏମନ୍ତେ ମଧୁର ବଚନେ			।			ଶାନ୍ତି କରାଇ ତାର ମନେ			॥
ଯାର ସାରଥି ଭଗବାନ			।			କେ ତାରେ କରେ ଅପମାନ			॥
ଗାଣ୍ତୀବ ଧନୁ ଧରି ହସ୍ତେ			।			ବସିଲା କପିଧ୍ୱଜ ରଥେ			॥
ବେଗେ ଧାଇଁଲା ସଜ ହୋଇ			।			ଦେବେ ଗଗନେ ଛନ୍ତି ଚାହିଁ			॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଦେଖି ଦ୍ରୋଣ ବଳା			।			କାତରେ ହୃଦୟ କମ୍ପିଲା			॥
ବେଗେ ପଳାଇ ଭୂମିଗତେ			।			ପଶିଲା ଗହନ ବନସ୍ତେ			॥
ପଶି ପଳାଏ ଘୋର ବନେ			।			ଅନ୍ଧକ ରୁଦ୍ର ଡରେ ଯେହ୍ନେ			॥
କାତରେ ଚାରିଦିକ ଚାହିଁ			।			ତାର ରକ୍ଷକ ଅଛି କାହିଁ			॥
ତକ୍ଷଣେ ଜଳେ ସ୍ନାନକରି			।			ବ୍ରହ୍ମ ଅସ୍ତ୍ରକୁ ଯେ ସୁମରି			॥
ସଂହାର ନ ଜାଣି ତାହାରେ			।			ପେଶିଲା ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଉପରେ			॥
ସ୍ୱଭାବେ ବ୍ରହ୍ମରାଶି ନାମ			।			ବିରାଜେ ତେଜେ ରବି ସମ			॥
ତାର ପ୍ରଚଣ୍ତ ରୂପ ଚାହିଁ			।			କମ୍ପଇ ଅର୍ଜ୍ଜୁନର ଦେହୀ			॥
ଶସ୍ତ୍ରର ତେଜେ ଭୟ କଲା			।			ଗୋବିନ୍ଦ ମୁଖକୁ ଚାହିଁଲା			॥
ପଡ଼ି ଅଭୟ ପାଦ ତଳେ			।			କହଇ ଜୀବନ ବିକଳେ			॥
ହେ କୃଷ୍ଣ କୃଷ୍ଣ ଯୋଗେଶ୍ୱର			।			ଶରଣ ଜନଙ୍କ ସୋଦର			॥
ସଂସାର ଦୁର୍ଜ୍ଜୁନ ଦହନ			।			ଭୟ କରନ୍ତି ତୋତେ ଜନ			॥
ଯାହାକୁ ଦେଇ ମୋକ୍ଷ ଗତି			।			ଅଭୟ ବ୍ରହ୍ମେ ସେ ପଶନ୍ତି			॥
ଆଦି ପୁରୁଷ ନିରଞ୍ଜନ			।			ପ୍ରକୃତି ପରେ ତୁ କାରଣ			॥
ଏ ଜୀବ ଲୋକେ ତୋର ମାୟା			।			ତୁଟଇ ଯାରେ କରୁ ଦୟା			॥
ଏ ଯେ ତୋହର ଅବତାର			।			ଖଣ୍ତିବ ଅବନୀର ଭାର			॥
ତୋରେ ଶରଣ ଯେ ପଶଇ			।			ସଂସାର ତାକୁ ନ ଲାଗଇ			॥
ଏଣୁ ତୋହର ଗତି ମୁହିଁ			।			ତୋ ମାୟାବଳେ ନ ଜାଣଇ			॥
ଏ ଯେ ଧାମଇଁ ବ୍ରହ୍ମଶର			।			ତେଜେ ଆଚ୍ଛାଦି ତିନିପୁର			॥
ସ୍ୱଭାବେ ପ୍ରଚଣ୍ତ ଦାରୁଣ			।			ଦେଖି କମ୍ପଇ ମୋର ପ୍ରାଣ			॥
କହ କି କରିବି ଗୋସାଇଁ			।			ତୋ ବିନୁ ଅନ୍ୟ ଗତି ନାହିଁ			॥
ଅର୍ଜୁନ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ହସି			।			କହନ୍ତି ପ୍ରଭୁ ବ୍ରହ୍ମରାଶି			॥
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନୁବାଚ
ଜୀବନ ଡରେ ଦ୍ରୋଣ ବଳା	।				ଅତି ମାନୁଷ କର୍ମ କଲା				॥
ମନ୍ତ୍ର ନ ଜାଣଇ ସଂହାରେ	।				ବେଗେ ପଶିଲା ପ୍ରାଣ ଡରେ				॥
ଏହା ନିବାରେ ଶସ୍ତ୍ର ନାହିଁ	।				କେହି ନ ଜାଣେ ଦେହ ବହି				॥
ତୁ ଯେ ସକଳ ମନ୍ତ୍ର ଜାଣୁ	।				ଚଞ୍ଚଳ ଚିତ୍ତେ ନ ପ୍ରମାଣୁ				॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଶୁଣି ଗୋବିନ୍ଦ ମୁଖୁଁ ବାଣୀ	।				ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ମନେ ମନେ ଗୁଣି				॥
ତକ୍ଷଣେ ଆଚମନ ସାରି	।				ମନେ ସୁମରି ନରହରି				॥
ଦ୍ରୋଣଙ୍କ ତହୁଁ ଅଛି ଜାଣି	।				ଭାବେ କହିଲେ ଚକ୍ରପାଣି				॥
ବ୍ରହ୍ମଶରକୁ ବ୍ରହ୍ମଶର	।				ଶୂନ୍ୟେ ପେଶିଲା ବୀରବର				॥
ଗଗନ ମାର୍ଗେ ବେନି ଶରେ	।				ଭୂମି ଆକାଶ ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ				॥
ଅର୍କ ଅନଳ ପ୍ରାୟେ ଦିଶି	।				ବଢ଼ିଲା ଦଶଦିଶ ଗ୍ରାସି				॥
ସେ ବେନି ଶସ୍ତ୍ର ତେଜୋରାଶି	।				ପ୍ରଳୟାନଳ ପ୍ରାୟେ ଦିଶି				॥
ଦହିଲା ପ୍ରାୟେ ତ୍ରିଭୁବନ	।				ତା ଦେଖି ଚକିତ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ				॥
କୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଶୁଣ ବୀର	।				ଶସ୍ତ୍ରେ ଏ ଶସ୍ତ୍ରକୁ ସଂହର				॥
ଯହୁଁ କହିଲେ ଚକ୍ରପାଣି	।				ତକ୍ଷଣେ ସଂହାରିଲେ ଆଣି				॥
ରଥୁଁ ଓହ୍ଲାଇ ମହାରୋଷେ	।				ଧଇଲେ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥାମା କେଶେ				॥
ପ୍ରଚଣ୍ତ ରୂପେ ଶିର ଝୁଣି	।				ଆକର୍ଷି ପାତିଲା ଧରଣୀ				॥
କର ଚରଣ ତନୁ ଛନ୍ଦେ	।				ବେଗେ ବାନ୍ଧିଲା ମାଲ ବନ୍ଧେ				॥
ଚରଣ ପାଶକୁ ସୁମରି	।				ପଶୁଙ୍କ ପ୍ରାୟେ ବନ୍ଦୀ କରି				॥
ରଥ ଦଣ୍ତରେ ବାନ୍ଧି ଆଣି	।				ଦେଖି କହନ୍ତି ଚକ୍ରପାଣି				॥
ଏ ବ୍ରହ୍ମବନ୍ଧୁ ବହ୍ମଦ୍ରୋହୀ	।				ଏହାକୁ ଦଣ୍ତେ ହେଁ ନ ଥୋଇ				॥
ମନେ ତୁ ଅନ୍ୟ ନ ବିଚାର	।				ବେଗେ ଏହାର ପ୍ରାଣ ହର				॥
ନିର୍ଦ୍ଦୋଷ ବାଳକ ଶୟନେ	।				ଥିଲେ ଯେ ମୁଦ୍ରିତ ଲୋଚନେ				॥
ଏ ନାଶ କଲା ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣ	।				ଏବେ କହିବା ପାର୍ଥ ଶୁଣ				॥
ମତ୍ତ ପ୍ରମତ୍ତ ଉନମତ୍ତ	।				ବାଳ ବନିତା ନିଦ୍ରାଗତ				॥
ଶରଣାଗତ ରଥ ହୀନ	।				ସଂଗ୍ରାମେ ଦେଖି ରିପୁଜନ				॥
ଏହାଙ୍କୁ ବଧ ଯେ କରନ୍ତି	।				ଜୀବନ ଥାଉ ସେ ମରନ୍ତି				॥
ପର ଜୀବନ ମାରି ଆଣି	।				ଆତ୍ମାକୁ ପୋଷେ ଯେଉଁ ପ୍ରାଣୀ				॥
ତାର ମରଣେ ହୁଏ ପୁଣ୍ୟ	।				ବେଦେ କହନ୍ତି ବିପ୍ରଜନ				॥
ତୁ ଯେ ଦ୍ରୌପଦୀ ଆଗେ ରହି	।				ପ୍ରତିଜ୍ଞା କଲୁ ଦେହ ବହି				॥
କହିଲୁ ନ କାନ୍ଦ ସୁନ୍ଦରୀ	।				ତୋର ରିପୁକୁ ମୁହିଁ ଧରି				॥
ତାହାର ଶିର କାଟି ବେଗେ	।				ସ୍ଥାପିବି ତୋର ପାଦ ଯୁଗେ				॥
ମୁହିଁ ଯେ ଶୁଣିଅଛି ଏହା	।				ଏବେ ରଖିଲୁ କରି ଦୟା				॥
ବେଗେ ଏହାର ପ୍ରାଣ ହର	।				ନିମିଷେ ବିଳମ୍ବ ନ କର				॥
ଏ ପାପୀ ଆତତାୟୀ ନର	।				ବାଳକ ହନ୍ତା ଏ ତୁମ୍ଭର				॥
ଯାହା ଆଶ୍ରୟେ ଭୋଗ କଲା	।				ତାର ବିପଦ ଏ ଚିନ୍ତିଲା				॥
ଏଣୁ ଯେ ଗଣା ପଶୁଗଣେ	।				ନିତ୍ୟ ବଞ୍ଚଇ ଘୋର ବଣେ				॥
ଏମନ୍ତ ଧର୍ମ ପରିଚ୍ଛନ୍ନେ	।				କୃଷ୍ଣ କହିଲେ ନାନା ଜ୍ଞାନେ				॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ନ ଶୁଣଇ ତାହା	।				ଗୁରୁ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ କରି ଦୟା				॥
ତକ୍ଷଣେ ଉଠି ବୀର ପାର୍ଥ	।				ବନ୍ଧନ କରି ଗୁରୁ ପୁତ୍ର				॥
ଦ୍ରୌପଦୀ ଆଗେ ନେଇ ଦେଲା	।				ତୋ ରିପୁ ସମ୍ଭାଳ ବୋଇଲା				॥
ଦ୍ରୌପଦୀ ତାର ମୁଖ ଚାହିଁ	।				ତକ୍ଷଣେ ଚିତ୍ତେ ଦୟା ବହି				॥
ପୁତ୍ରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହେତୁ ଏ ତ	।				ସ୍ୱଭାବେ ଦ୍ରୋଣ ଗୁରୁ ସୁତ				॥
ଅନ୍ତରେ ନମସ୍କାର କଲା	।				ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ମୁଖକୁ ଚାହିଁଲା				॥
ବୋଇଲା ବେନି କର ଯୋଡ଼ି	।				ବନ୍ଧନ ଦିଅ ବେଗେ ଫେଡ଼ି				॥
ସ୍ୱଭାବେ ବିପ୍ର ଗୁରୁଜନ	।				ବିଶେଷେ ଗୁରୁଙ୍କ ନନ୍ଦନ				॥
ରହସ୍ୟ ଧନୁର୍ବେଦ ଗ୍ରାମ	।				ବିସର୍ଗ ସଂହର ସଙ୍ଗମ				॥
ସକଳ ଅସ୍ତ୍ରଶାସ୍ତ୍ର କଳା	।				ଯେ ଗୁରୁରୂପେ ଶିକ୍ଷା ଦେଲା				॥
ସେହି ଯେ ପୁତ୍ରରୂପେ ଜାତ	।				ଆତ୍ମାରୁ ଆପଣେ ସମ୍ଭୂତ				॥
ସ୍ୱାମୀର ତହୁଁ ଅଧେ ଘେନି	।				ଜଗତେ ଏହାର ଜନନୀ				॥
ଏ ତୋର ଧର୍ମ ଗୁରୁକୁଳ	।				ଏହାକୁ ଭଲେ ପ୍ରତିପାଳ				॥
ଏହାର ଗୌତମୀ ଯେ ମାତା	।				ସେ ପୁଣ୍ୟବତୀ ପତିବ୍ରତା				॥
ରୋଦନ ନ କରୁ ଯେ ଦୁଃଖେ	।				ମୋହରି ପରି ପୁତ୍ର ଶୋକେ				॥
କ୍ଷତ୍ରିୟ ଯେବେ ମୂଢ଼ପଣେ	।				କୋପ କରଇ ବିପ୍ରଗଣେ				॥
ସେ କୋପେ ନିଜ କୁଳ ଦହେ	।				ଏଣୁ କେ ବିପ୍ରେ ହିଂସା ବହେ				॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଦ୍ରୌପଦୀ ଧର୍ମନିଷ୍ଣା ବାଣୀ		।		ହରଷେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଶୁଣି				॥
ମଉନେ କିଛି ନ କହିଲେ		।		ସେ ଧର୍ମ ଅନ୍ତରେ ଜାଣିଲେ				॥
ଶୁଣି ସକଳ ସହଦେବ		।		ସାତ୍ୟକି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ପାଣ୍ତବ				॥
ଦେବକୀ ପୁତ୍ର ଆଦିକରି		।		କୁନ୍ତୀ ସମେତ ଯେତେ ନାରୀ				॥
ସେଠାରେ ଯେତେ ଜନ ଥିଲେ		।		ଏ କଥା ସମର୍ଥନ କଲେ				॥
ଏହାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଭୀମସେନ		।		କ୍ରୋଧରେ ବୋଲଇ ବଚନ				॥
କୋପେ ଅନାଇ କୃଷ୍ଣ ମୁଖେ		।		କହଇ ଅତି ମନ ଦୁଃଖେ				॥
ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ଖଡ଼ଗେ କାଟି ଶିର		।		ଏହାକୁ ନରକୁଁ ଉଦ୍ଧର				॥
କି ପ୍ରୟୋଜନ କିସ ଅର୍ଥେ		।		ଏ ପାପୁଁ ତରିବ କେମନ୍ତେ				॥
ଶୟନେ ଶିଶୁ ବଧ କଲା		।		ସ୍ୱଭାବେ ବଞ୍ଚୁ ବଞ୍ଚୁ ମଲା				॥
ଦ୍ରୌପଦୀ ତୁଲେ ଚକ୍ରପାଣି		।		ଏ ଧର୍ମ ଭୀମ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି				॥
ଅଳପ ହସି ଭାବଗ୍ରାହୀ		।		କହନ୍ତି ଅର୍ଜ୍ଜୁନଙ୍କୁ ଚାହିଁ				॥
ଶ୍ରୀ ଭଗବାନୁବାଚ
ମରଣ ଉଚିତ ଏହାର	।				ୟାକୁ ନ ରଖ ବୀରବର				॥
ଯେ ଆତତାୟୀ କର୍ମ କରେ	।				ଅଧର୍ମ ଯୁଦ୍ଧେ ଶସ୍ତ୍ର ଧରେ				॥
ଜୀବନ ଥାଉଁ ସେ ମରନ୍ତି	।				ଅନ୍ତେ ନରକେ ପଡ଼ନ୍ତି				॥
ଏବେ ମୋହର ବୋଲ କର	।				ଯେ ଧର୍ମ ଉଚିତ ଏହାର				॥
ଦ୍ରୌପଦୀ ପୁତ୍ର ଶୋକ ବେଳେ	।				ତୁ ଯେ କହିଲୁ ଅବହେଳେ				॥
ତୋହର ପୁତ୍ର ଶତ୍ରୁ ମାରି	।				ଶିରେ ଚରଣ ପୂଜା କରି				॥
ଖଣ୍ତିବ ପୁତ୍ର ଶୋକ ତେବେ	।				ମୋର ବଚନ କର ଏବେ				॥
ଶସ୍ତ୍ର ଏହାର ତେଜ ହର	।				ଜୀବନ ମୃତ ପ୍ରାୟେ କର				॥
ଶାସ୍ତି ଲାଞ୍ଛନେ ଏ ବିହରୁ	।				ଏ ବିପ୍ର କେବେହେଁ ନ ମରୁ				॥
ଶୋକ ନ ଥାଉ କୃଷ୍ଣା ଚିତ୍ତେ	।				ଏ କଥା କର ଭୀମ ମତେ				॥
ଏକଥା ମୋହର ସମ୍ମତ	।				ଶୁଣି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କୃତକୃତ୍ୟ				॥
ତକ୍ଷଣେ ଉଠି କୋପଭରେ	।				ତୀଦ୍‌ଣ ଖଡ୍‌ଗ ଘେନି କରେ				॥
କେଶ ଧଇଲା ବାମହସ୍ତେ	।				ମଣି ଏ ଥିଲା ତାମ ମାଥେ				॥
ଖଡ଼୍‌ଗ ଯେ ଘେନି ଦୃଢ଼ମୁଷ୍ଟି	।				ମଣି ସହିତେ ଶିଖା କାଟି				॥
ଆଣି ସ୍ଥାପିଲା ବାହୁବଳେ	।				ଦ୍ରୌପଦୀ ଦେବୀ ପାଦତଳେ				॥
ତକ୍ଷଣେ ବନ୍ଧନ ଫେଡ଼ିଲା	।				ଦ୍ରୌପଦୀ ତା ମୁଖ ଚାହିଁଲା				॥
ବାଳକ ହତ୍ୟା ଦୋଷେ ଛନ୍ନ	।				ମଳିନ ଦିଶେ ତା ବଦନ				॥
ମଣି ହରଣେ ତେଜ ଗଲା	।				ନଗରୁ ବେଗେ ପଳାଇଲା				॥
ବେଶ ବିବେଶ କରି ହରି	।				ତାକୁ ବାହାର ଦେଶୁଁ କରି				॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ପ୍ରାଣେ ଏହିମତେ	।				ମରଣ ଲଭନ୍ତି ଜୀବନ୍ତେ				॥
ଦ୍ରୋଣ କୁମରେ ଶାସ୍ତି ଦେଇ	।				ଜ୍ଞାତି ବାନ୍ଧବ ରୁଣ୍ତ ହୋଇ				॥
ସର୍ବେ ଆକୁଳ ପୁତ୍ର ଶୋକେ	।				ବାଳକେ ଘେନି ଏକେ ଏକେ				॥
ଦହନ କଲେ ଦୁଃଖ ମନେ	।				ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ମୁନିଜନେ				॥
ସୁଜନ ହିତେ ଭାଗବତ	।				ଭିଆଇ ରସମୟ ଗୀତ				॥
ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧ ଭାଗବତେ	।				ସୁଜନ ଜନଙ୍କର ହିତେ				॥
ଅମୃତ କୃଷ୍ଣର ଚରିତ	।				କହଇ ବିପ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ				॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ଦ୍ରୌଣିଦଣ୍ଡେ ନାମ

ସପ୍ତମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ଅଷ୍ଟମ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
କହନ୍ତି ସୂତ ବ୍ରହ୍ମବେତତ୍ତା				।			ଶୁଣ ହୋ ମୁନି ଶୁଦ୍ଧଚେତା		॥
ସକଳେ ମିଳି ଦୁଃଖ ଶୋକେ				।			ମିଳିଲେ ଗଙ୍ଗାର ଉଦକେ		॥
ମୃତ୍ୟୁ ଉଦକ ଦାନ ଅର୍ଥେ				।			ଦ୍ରୌପଦୀ କୁନ୍ତୀର ସମେତେ		॥
ଅପରେ ଯେତେ ନାରୀଗଣେ				।			ସକଳ ଶୋକ ନିବାରଣେ		॥
ଗଙ୍ଗାର ତୀରେ ଶୋକମନେ				।			ମିଳିଲେ ସର୍ବ ବନ୍ଧୁଜନେ		॥
ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ଭୀମସେନ				।			ଅମ୍ବିକା ସୁତ ଯେ ଅର୍ଜୁନ		॥
ଗାନ୍ଧାରୀ ସୁତ ଶୋକେ କାନ୍ଦି				।			ଧରଣୀ ଲୋଟିଲା ଦ୍ରୌପଦୀ		॥
ଏମନ୍ତେ ସର୍ବେ ମନେ ଦୁଃଖୀ				।			କୁନ୍ତୀ କାନ୍ଦଇ ଅଶ୍ରୁମୁଖୀ		॥
ବିକଳେ କରନ୍ତି ରୋଦନ				।			ପୁତ୍ର ମରଣ ଶୋକାଚ୍ଛାନ୍ନ		॥
ବ୍ୟାସ ସମେତେ ସର୍ବ ମୁନି				।			କୃଷ୍ଣ ବସିଲେ ସଙ୍ଗେ ଘେନି		॥
ଧର୍ମ ପୁରାଣ ଇତିହାସେ				।			ମୁନି ଯେ କରନ୍ତି ବିଶ୍ୱାସେ		॥
ମିଥ୍ୟା ସଂସାରେ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା				।			କେ ସତ୍ୟ କରିପାରେ ଏହା		॥
କାଳର କ୍ରୀଡ଼ା ଏ ଜଗତ				।			କାଳକୁ କେ ଅଛି ସମର୍ଥ		॥
ସୃଜି ପାଳଇ ପୁଣ ହରେ				।			କାଳ କ୍ରୀଡ଼ଇ ଏ ସଂସାରେ		॥
ତାହାର ପ୍ରିୟାପ୍ରୀତି ନାହିଁ				।			ମିଛ ଏ ସତ ବୋଲି ହୋଇ		॥
ଶୋକ ହରିଲେ ନାରାୟଣ				।			ଏବେ ହୋ ମୁନିଗଣ		॥
ଦୁଷ୍ଟ ରାଜାଏ ସଙ୍ଗେ ଥିଲେ				।			ମନେ କୁତର୍କ ଭାବ ବଳେ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ପ୍ରଭୁ ମାୟା କରି				।			ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଗାଣ୍ତୀବେ ସଂହାରି		॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟ ଦେଲେ				।			ଅବନୀ ଭାରା ନିବାରିଲେ		॥
ଉତ୍ତମ ତିନି ଅଶ୍ୱମେଧ				।			କରାଇ ସକଳ ସମ୍ପଦ		॥
ରାଜାର ନାମ ମହୀତଳେ				।			ଇନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରାୟେ ସମ୍ପାଦିଲେ		॥
ପାଣ୍ତୁ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ କରି ଭାବ				।			ସଙ୍ଗତେ ସାତ୍ୟକି ଉଦ୍ଧବ		॥
ବ୍ୟାସ ସଙ୍ଗତେ ଯେତେ ମୁନି				।			କୃଷ୍ଣ ପୂଜିଲେ ଭାବ ଘେନି		॥
ସନ୍ତୋଷେ ସର୍ବ ମୁନିଗଣେ				।			ପୂଜିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଚରଣେ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ମାଗି ଅନ୍ୟ ଯାନ				।			ରଥେ ସାଜିଲେ ଭଗବାନ		॥
ଦ୍ୱାରକା ଯିବେ ନରହରି				।			ବାଜଇ ମଙ୍ଗଳ ମହୁରୀ		॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ସର୍ବ ମୁନି				।			ଉତ୍ତରା ବିରାଟ ନନ୍ଦନୀ		॥
ଥିଲା ଯେ ଅଭିମନ୍ୟୁ ଅନ୍ତେ				।			ପତି ମରଣେ ଶୋକ ଚିତ୍ତେ		॥
ବିଧିରେ ତାର ଗର୍ଭବାସ				।			କୁନ୍ତୀ ଦ୍ରୌପଦୀ ମନତୋଷ		॥
ତାର ଗର୍ଭକୁ କୋପ କଲା				।			କାନନେ ଦ୍ରୋଣଗୁରୁ ବଳା		॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ହସ୍ତେ ଦଣ୍ତ ପାଇ				।			ଲୁଚିଲା ଘୋରବନେ ଯାଇ		॥
ସହି ନ ପାରି ଅଭିମାନେ				।			କୋପ ବସିଲା ତାର ମନ		॥
ସଙ୍କଳ୍ପ କରି ଗଙ୍ଗାଜଳେ				।			ଧନୁକୁ ଧରି କୋପାନଳେ		॥
ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରି ବ୍ରହ୍ମଶର				।			କହଇ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ କୁମର		॥
ତୁ ଯେ କଠୋର ଶସ୍ତ୍ରବର				।			ଅବନୀ-ଅପାଣ୍ତବା କର		॥
ଏମନ୍ତେ ପେଶିଲା ନାରାଚ				।			ଗଗନ ଯେହ୍ନେ ରବି ତେଜ		॥
ବିଶ୍ୱ ଆକାଶ ଆବୋରିଲା				।			ତା ତେଜେ ଭୁବନ କମ୍ପିଲା		॥
ଗଗନ ଘୋଟି ସେ ଆସଇ				।			ଦେଖି ଉତ୍ତରା ଭୟ ପାଇ		॥
ଧାମଇ ପ୍ରାଣର ବିକଳେ				।			କେଶ ବସନ ଅସମ୍ଭାଳେ		॥
ବିକଳେ ବେନି କର ତୋଳି				।			ଡାକଇ ରଖ ବନମାଳୀ		॥
ହେ ଦେବ ଦେବ ଜଗନ୍ନାଥ				।			ଭାରା ନିବାରେ ତୋର ଜାତ		॥
ଅନାଥ ନାଥ ଭାବଗ୍ରାହୀ				।			ଘୋର ସଙ୍କଟୁ କର ତ୍ରାହି		॥
ତୋ ତହୁଁ ନ ଜାଣଇ ଆନ				।			ନିର୍ଭୟ ସଙ୍କଟ ଭଞ୍ଜନ		॥
ଏ ଯେ ଗଗନ ମାର୍ଗେ ଶର				।			ଆସଇ ଯେହ୍ନେ ଦିବାକର		॥
ପାଣ୍ତବ କୁଳ ଏ ହରିବ				।			ଏହାକୁ କେବା ନିବାରିବ		॥
ତୋର ଶରଣ ଗଲି ମୁହିଁ				।			ହେ ପ୍ରଭୁ ରଖ ଭାବଗ୍ରାହୀ		॥
ଏ ଗର୍ଭ ରବିତଳେ ଥାଉ				।			ମୋର ଜୀବନ ବାଣ ଦହୁ		॥
ଉତ୍ତରା ବାକ୍ୟ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି				।			ଜାଣିଲେ ପ୍ରଭୁ ଚକ୍ରପାଣି		॥
ଦ୍ରୋଣ କୁମର ଅପମାନେ				।			ଲୁଚି ଯେ ଥିଲା ଘୋରବନେ		॥
ମନ୍ତ୍ରି ନାରାଚ ବ୍ରହ୍ମଶର				।			ପ୍ରହାର କରି କୋପଭର		॥
ମେଦିନୀ ଅପାଣ୍ତବ କର				।			ମୁହିଁ କରିବି ପ୍ରତିକାର		॥
ଏମନ୍ତ କୃଷ୍ଣ ମୁଖୁ ଶୁଣି				।			ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ନିଜ ଧନୁ ଆଣି		॥
ସୂର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରାୟ ଏକେ ଏକେ				।			ପଞ୍ଚ ନାରାଚ ଶସ୍ତ୍ର ମୁଖେ		॥
ମାରି ଚାହିଁଲା କୃଷ୍ଣ ମୁଖ				।			ଅନ୍ତେ କହଇ କୃଷ୍ଣ ରଖ		॥
ତାହା ଜାଣିଲେ ନରହରି				।			ତକ୍ଷଣେ ଚକ୍ରକୁ ସୁମରି		॥
ବୋଇଲେ ଶୁଣ ସୁଦର୍ଶନ				।			ରଖ ତୁ ପାଣ୍ତବ ଜୀବନ		॥
ବେଗେ ସେ କୃଷ୍ଣ ଆଜ୍ଞା ପାଇ				।			ଯହିଁ ପାଣ୍ତବ ପାଞ୍ଚ ଭାଇ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ବେଗେ ଆବୋରିଲା				।			ଗୋବିନ୍ଦ କରେ ବିଜେ କଲା		॥
ତକ୍ଷଣେ ଚକ୍ର କୃଷ୍ଣ ଧରି				।			ଉତ୍ତରା ଗର୍ଭକୁ ଆବୋରି		॥
ସେ ମାୟାଧର ଚକ୍ରପାଣି				।			କେହୁ ପାରିବ ପରିମାଣି		॥
ସ୍ୱଭାବେ ସେହି ବ୍ରହ୍ମଶର				।			ତାହାଙ୍କୁ ନାହିଁ ପ୍ରତିକାର		॥
ବିଷ୍ଣୁ ତେଜରେ ତା ସଂହରି				।			ଗର୍ଭକୁ ରଖିଲେ ମୁରାରି		॥
ଯାହାର ମାୟା ଏ ସଂସାରେ				।			ଉତ୍ପତ୍ତି ପାଳନ ସଂହାର		॥
ସେ ବ୍ରହ୍ମଶସ୍ତ୍ର ଯହୁଁ ଗଲା				।			ପାଣ୍ତବେ ଗୋବିନ୍ଦ ରଖିଲା		॥
ତକ୍ଷଣେ ପାଣ୍ତବ ଜନନୀ				।			କୃଷ୍ଣା ଉତ୍ତରା ସେଙ୍ଗ ଘେନି		॥
ପାଞ୍ଚ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ଘେନି ଆଗେ				।			ପଡ଼ିଲା କୃଷ୍ଣ ପାଦ ଯୁଗେ		॥
କାତରେ ଯୋଡ଼ି ବେନି ପାଣି				।			କଣ୍ଠ କୁଣ୍ଠିତେ କହେ ବାଣୀ		॥
କୁନ୍ତୀ ଉବାଚ
କହଇ କୃଷ୍ଣ ମୁଖ ଚାହିଁ			।			ଭୋ ନାଥ କର ମୋତେ ତ୍ରାହି			॥
ଭୋ ନାଥ ନମୁଁ ତୋ ପୟର			।			ଆଦି ପୁରୁଷ ବିଶ୍ୱେଶ୍ୱର			॥
ପ୍ରକୃତି ପରେ ତୋର ବାସ			।			ତେଣୁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଅପ୍ରକାଶ			॥
ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଅନ୍ତରେ ବାହାରେ			।			ତୋ ବିନୁ ଅନ୍ୟ ନାହିଁ ପରେ			॥
ଆଚ୍ଛାଦି ମାୟା ଯବନିକା			।			ଜୀବ ସ୍ୱରୂପେ ଥାଉ ଏକା			॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ତୁଲେ ଭୋଗକରି			।			ଅବ୍ୟୟ ଆତ୍ମା ରୂପେ ପୂରି			॥
ତୋହର ମାୟା ଯାର ଚିତ୍ତେ			।			ସେ ତୋତେ ଜାଣିବ କେମନ୍ତେ			॥
ନଟଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଯେ ନାୟକ			।			ସେ ଯେହ୍ନେ ନାଟେ ମୋହେଲୋକ			॥
ନାନା କାଚ୍ଛେଣି ସେ ଭିଆଇ			।			ନୃତ୍ୟକାରକୁ ଯେ ନଚାଇ			॥
ଦେଖନ୍ତା ପ୍ରାଣୀ ମନ ମୋହେ			।			ସତ୍ୟ ବିଚାର କିଛି ନୁହେଁ			॥
ପରମହଂସ ଦୀକ୍ଷା ଗୁଣେ			।			ନିର୍ମଳ ଚେତା ମୁନିଗଣେ			॥
ଦୃଢ଼ ଭକତି ଯୋଗମତେ			।			ତୋ ପାଦେସେବା ଅବିରତେ			॥
ଭକ୍ତି ଯୋଗର ଏ ବିଧାନ			।			କାହୁଁ ଦେଖିବ ଅନ୍ୟ ଜନ			॥
ତୁ ନାଥ କୃଷ୍ଣ ଅବତାରେ			।			ପ୍ରକାଶି ବସୁଦେବ ଘରେ			॥
ଦେବକୀ ଗର୍ଭରେ ସମ୍ଭୂତ			।			ତୋ ନାମ ବାସୁଦେବ ଖ୍ୟାତ			॥
ସକଳ ଜନ୍ତୁ ହୃଦଗତେ			।			ତୋର ପ୍ରକାଶ ଆତ୍ମାମତ			॥
କୁମାର ରୂପେ ନନ୍ଦଘରେ			।			ତୋର ବିଜୟ ଗୋପପୁରେ			॥
ଇନ୍ଦ୍ର ବିବାଦେ ବନମାଳୀ			।			ପର୍ବତ ଗୋବର୍ଦ୍ଧନ ତୋଳି			॥
ରଖିଲୁ ଗୋପର ସମ୍ପଦ			।			ଏଣୁ ଯେ ତୋ ନାମ ଗୋବିନ୍ଦ			॥
ପ୍ରଳୟ ଜଳେ ତୋର ବାସ			।			ନାଭିରୁ ପଙ୍କଜ ପ୍ରକାଶ			॥
ପଙ୍କଜ ମାଳା ତୋର ଗଳେ			।			ବିହରୁ ଭୁବନ ମଣ୍ତଳେ			॥
ପଙ୍କଜ ଲୋଚନ ସୁନ୍ଦର			।			ନମଇଁ ପଙ୍କଜ-ପୟର			॥
ଦେବକୀ ଦେବୀ କଂସ ଘରେ			।			ବନ୍ଦୀରେ ଥିଲା ଶୋକଭରେ			॥
ମୁଁ ପଞ୍ଚପୁତ୍ର ଘେନି ଏବେ			।			ବନେ ବଞ୍ଚଇ ଦୁଃଖ ଭାବେ			॥
ଦେବକୀ ପ୍ରାୟ ମୋତେ କରି			।			ଅଶେଷ ସଙ୍କଟୁ ଉଦ୍ଧରି			॥
ଭୀମକୁ ବିଷ ଲଡ଼ୁ ଦେଲେ			।			ସେ ବେଳେ ତୁ ରଖିଲୁ ଭଲେ			॥
ଜତୁର ଘରେ ଅଗ୍ନି ଜଳୁ			।			ରଖିଲୁ ପରମ ଦୟାଳୁ			॥
ଜଳେ କୁମ୍ଭୀର ଆଦି ଯେତେ			।			ରାକ୍ଷସ ମିଳିଲେ ବନସ୍ତେ			॥
ପଶାଖେଳରେ ରାଜ୍ୟ ହାରି			।			ନେଲେ ଦ୍ରୌପଦୀ କେଶ ଧରି			॥
ବିବସ୍ତ୍ର କଲେ ସଭାତଳେ			।			ତହୁଁ ରଖିଲୁ ତେତେବେଳେ			॥
ପୁଣି ଅଜ୍ଞାତ ବନବାସେ			।			ବନେ ବଞ୍ଚିଲୁ ନାନା କ୍ଲେଶେ			॥
ଯୁଦ୍ଧେ ଦୁର୍ଜନ ବଳ ନାଶୁ			।			ତୁ ନାଥ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଆଶ୍ୱାସୁ			॥
ଦ୍ରୋଣ କୁମର ବ୍ରହ୍ମଶର			।			ତହିଁ ରଖିଲୁ ବଂଶ ମୋର			॥
ଏଣୁ ବିପତ୍ତି ନ ରହଇ			।			ଯେ ମୁଖେ ତୋ ନାମ ଧରଇ			॥
ତୋହର ଦରଶନ ଫଳେ			।			ଏ ଜୀବ ରହଇ ନିଶ୍ଚଳେ			॥
ପରମ ମୋକ୍ଷ ଲଭେ ଦାସ			।			ତୁ ନାଥ ଭକ୍ତଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ			॥
ଉତ୍ତମ କୁଳେ ଜନ୍ମ ହୋଇ			।			ବିଦ୍ୟା ସମ୍ପଦ ଯେବେ ଥାଇ			॥
ବୁଡ଼ଇ ମତ୍ତଗର୍ବ-ଚିତ୍ତେ			।			ସେ ତୋତେ ଜାଣିବ କେମନ୍ତେ			॥
ତୁ ନାଥ ଜଗତ ଜୀବନ			।			ଆଦି ପୁରୁଷ ନିରଞ୍ଜନ			॥
ଭକ୍ତଜନଙ୍କ ଅର୍ଥେ ତୁହି			।			ପ୍ରକୃତି ତୋତେ ନ ଜାଣଇ			॥
ତୁ ନାଥ ଆତ୍ମାରାମ ମତ			।			ନମଇଁ କୈବଲ୍ୟର ନାଥ			॥
ତୁ ନାଥ କାଳରୂପ ହେଉ			।			ଅନାଦି ନିଧନ ବୋଲାଉ			॥
ସମେ ତୁ ବସୁ ସର୍ବ ଦେହେ			।			ପ୍ରାଣୀଏ ତୋର ମାୟାମୋହେ			॥
ଭଜନ୍ତି ଅନ୍ୟୋଅନ୍ୟ ଭାବେ			।			ବଳି ଯେସନେ କଳିଯୁଗେ			॥
ତୋର ମହିମା କେ ଜାଣିବ			।			ଶରୀର ବହି ବ୍ରହ୍ମା ଶିବ			॥
ତୋର ଚରିତ ଭଗବାନ			।			ଏ ନର ଲୋକେ ବିଡ଼ମ୍ବନ			॥
ତେଣୁ ତୋ ରିପୁ ମିତ୍ର ନାହିଁ			।			ପ୍ରାଣୀ ଜାଣିବେ ତୋତେ କାହିଁ			॥
ତୁ ବିଶ୍ୱମାୟା ନରହରି			।			ନିଜ ମାୟାରେ ଦେହ ଧରି			॥
ପଶୁଙ୍କ ଘରେ ହେଉ ଜାତ			।			ଋଷିଙ୍କ ଘରେ ଋଷିସୁତ			॥
ଜଳଜନ୍ତୁଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ତୁହି			।			ବିହରୁ ମୀନରୂପ ବହି			॥
ଏ କଥା ଲୋକେ ବିଡ଼ମ୍ବନ			।			ତୁ ଆତ୍ମା ଆଦି ନିରଞ୍ଜନ			॥
ଦଧି ମନ୍ଥନ ବେଳେ ଧରି			।			ରୋଳେ ବାନ୍ଧିଲା ନନ୍ଦନାରୀ			॥
ପଛେ ଲୁଚାଇ ଛୋଟ ଗୋଟି			।			ତା ଦେଖି ଭୂମିରେ ତୁ ଲୋଟି			॥
ଚକ୍ଷୁ ରଞ୍ଜନ ଘଷି କରେ			।			କାନ୍ଦି ପଡ଼ିଲୁ ତା ପୟରେ			॥
ତୋ ନାମ ଚିତ୍ତ ଭୟହର			।			କିମ୍ପା ତୋ ଯଶୋଦାକୁ ଡର			॥
ତୁ ଦେବ ଯୋଗମାୟା ଅଂଶେ			।			ଜନ୍ମିଲୁ ଯଦୁରାଜ ବଂଶେ			॥
ସ୍ୱଭାବେ ଜନ୍ମ ନାହିଁ ତୋର			।			ଯେଣୁ ଖଣ୍ଡିବୁ ଭୂମି ଭାର			॥
ଏଣୁ କଳ୍ପନ୍ତି ସାଧୁଜନ			।			ମଳୟେ ଯେସନେ ଚନ୍ଦନ			॥
ତୋ ଜନ୍ମ କରି ଅନୁମାନ			।			ଅପରେ ଯେତେ ସାଧୁଜନ			॥
ବୋଲନ୍ତି ବସୁଦେବ ଘରେ			।			ଜନ୍ମିଲୁ ଭାରା ହରଣରେ			॥
ପୂର୍ବେ କଠୋର ତପ କରି			।			ବର ମାଗିଲା ପୁତ୍ର ହରି			॥
ତେଣୁ ଦେବକୀ ଗର୍ଭେ ଜାତ			।			ତୁ ଅଟୁ ଅନାଥର ନାଥ			॥
ଅସୁରଙ୍କର ଡ଼ରେ ମହୀ			।			ବ୍ରହ୍ମା ସମୀପେ ଦୁଃଖ କହି			॥
ତାହାର ଅର୍ଥେ ପଦ୍ମାସନ			।			ଗଲେ ତୋହର ସନ୍ନିଧାନ			॥
ସର୍ବ ଦେବଙ୍କୁ ଘେନି ଗଲେ			।			ତୋର ଚରଣେ ସ୍ତୁତି କଲେ			॥
କହିଲେ ତୋ ଚରଣ ତଳେ			।			ନାବ ବୁଡ଼ଇ ଯେହ୍ନେ ଜଳେ			॥
ତେମନ୍ତ ବୁଡ଼ିଲା ଧରଣୀ			।			ଏହାକୁ ରଖ ଚକ୍ରପାଣି			॥
ତେଣୁ ତୁ ନର ରୂପ ଧରି			।			ଭୂମି ମଣ୍ତଳେ ଅବତରି			॥
ଅବିଦ୍ୟା କାର୍ମାକର୍ମ ବଳେ			।			ପ୍ରାଣୀ ଏ ଜାତ ଭବ ଜଳେ			॥
ଅତି ହିଁ କ୍ଳେଶ ତାଙ୍କ ଦେହୀ			।			ତାହାଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧରିବା ପାଇଁ			॥
ଧ୍ୟାନ ପ୍ରବଣ ମନ୍ତ୍ର ଗୁରୁ			।			ତେଣୁ ମହିମା କଳ୍ପତରୁ			॥
ତୋର ଚରିତ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି			।			ତୋହର ନାମ ମୁଖେ ଭଣି			॥
ମନ ବଚନ ତୋତେ ଦ୍ୟନ୍ତି			।			ହର୍ଷେ ପୁଲକ ଲୋମପନ୍ତି			॥
ଏଣୁ ପଶନ୍ତି ତୋ ଚରଣେ			।			ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ଧ୍ୟାନ ସୁମରଣେ			॥
ତୋର ଚରଣ ତାଙ୍କୁ ରଖେ			।			ଭବ ପ୍ରମାଦୁ ତରେ ସୁଖେ			॥
ସେ ପଦେ ପଶିଲି ଶରଣ			।			ମୋତେ ନ ଛାଡ଼ ନାରାୟଣ			॥
ତୋର ସହାୟ ଏହି ମତେ			।			ପାଇବି ମୁଁ ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତେ			॥
ମୋ ସହୋଦର ପଣେ ହରି			।			ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାନ୍ତେ ଅବତରି			॥
ତୋତେ କରନ୍ତି ସୁତେ ଧ୍ୟାନ			।			ତୋ ତହୁଁ ନ ଜାଣନ୍ତି ଆନ			॥
ଦ୍ରୋହ ଯେ କରି ରାଜ କୁଳେ			।			ପଶିଲେ ତୋର ବାହୁବଳେ			॥
କେବଳ ନାମ ରୂପ ତୋର			।			ମୋର ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ସୁଖ ଘର			॥
ଯେ ତୋର ରୂପ ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତି			।			ଏ ଭବ ଜଳେ ନ ବୁଡ଼ନ୍ତି			॥
ତୋ ରୂପ ନ ଦେଖି ନୟନେ			।			ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗଣେ ଆତ୍ମା ଯେହ୍ନେ			॥
ଏ ମହୀ ତୋର ପାଦ ଲାଗି			।			କେମନ୍ତେ ଦିଶଇ ସୌଭାଗୀ			॥
ତୋ ଅବତାର ଯେବେ ଯିବ			।			ବିଧବା ପ୍ରାୟେକ ଦିଶିବ			॥
ଏହାର ଗର୍ଭେ ଯେତେ ଜନ			।			ଗ୍ରାମ ଔଷଧ ଗିରିଗଣ			॥
ସମୁଦ୍ର ଆଦି ଜଳସ୍ଥାନେ			।			ବଞ୍ଚନ୍ତି ତୋ ଚରଣ ଧ୍ୟାନେ			॥
ହେ ବିଶ୍ୱେଶ୍ୱର ତୁ ଈଶ୍ୱର			।			ମୁଁ ତୋର ଚରଣେ କିଙ୍କର			॥
ପାଣ୍ତବ କୁଳେ ବୃଷ୍ଣି ବଂଶେ			।			ମୁଁ ଯେ ବନ୍ଧନ ଦୃଢ଼ ପାଶେ			॥
ତୁ ଯେବେ ଶରଣ ସୋଦର			।			ଏ ସ୍ନେହ ପାଶ ଦୂର କର			॥
ଭୋ ନାଥ ଶ୍ରୀମଧୁସୂଦନ			।			ତୋର ଚରଣେ ମୋର ଧ୍ୟାନ			॥
ସର୍ବ ବିଷୟ ଦୂରେ ଚିନ୍ତି			।			ତୋର ଚରଣେ ରହୁ ମତି			॥
ଗଙ୍ଗାର ସ୍ରୋତେ ସର୍ବ ବଂଶେ			।			ଯେସନେ ସିନ୍ଧୁଜଳେ ମିଶେ			॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୃଷ୍ଣସଖା ତୁହି			।			ଦୁଷ୍ଟ ନାଶନେ ତୋର ଦେହୀ			॥
ଅବନୀ ରଖି ଆଦିମୂଳ			।			ନାଶିଲୁ ଦୁଷ୍ଟ କ୍ଷତ୍ରୀକୁଳ			॥
ତୋତେ ଚିନ୍ତିଣ ସେ ତରନ୍ତି			।			ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ତୋ ଦେହେ ପଶନ୍ତି			॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଶରଣ ସୋଦର			।			ଭକ୍ତ ଜନଙ୍କ ସୁଖ ଘର			॥
ତୋ ଅବତାର ଏ ଜଗତେ			।			ଗୋରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦେବ ହିତେ			॥
ଅଖିଳ ଗୁରୁ ଯୋଗେଶ୍ୱର			।			ଭୋ ନାଥ ଶରଣ ତୋହର			॥
ସୁତ କହନ୍ତି ମଞ୍ଜୁବାଣୀ			।			କୁନ୍ତୀ ବଚନ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି			॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଅଳପ ହସି ଦାମୋଦର	।				କୋମଳ ବଚନ ଗଭୀର			॥
କହିବି ସତ୍ୟ ଏ ବଚନ	।				କହି ଉଠିଲେ ଭଗବାନ			॥
ହସ୍ତିନାପୁରେ ଯାଇ ପଶି	।				ଅନ୍ଧ ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କୁ ଆଶ୍ୱାସି			॥
ବ୍ୟାସ ସହିତେ ମୁନିଗଣ	।				ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ନାରାୟଣ			॥
ନିକଟେ ବସି ଏକେ ଏକେ	।				ବୋଧିଲେ ଇତିହାସେ ବାକ୍ୟେ			॥
ବିଷ୍ଣୁ ମାୟାରେ ମନ ଚ୍ଛନ୍ନ	।				ନ ବୁଝେ କୃଷ୍ଣର ବଚନ			॥
ପୁଣି କ୍ଷଣକେ ଜ୍ଞାନ ପାଇ	।				କୃଷ୍ଣର ମୁଖକୁ ଅନାଇଁ			॥
କପାଳେ ଦେଇ ବେନିକର	।				କହଇ ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିର			॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ
ଶୁଣ ହେ ପ୍ରଭୁ ଦାମୋଦର		।			ମୁଁ ରାଜା ଧର୍ମର କୁମର				॥
ମୋହର ପୂର୍ବ କର୍ମ ଦୋଷେ		।			ପଡ଼ିଲି ସ୍ନେହ ମୋହ ପାଶେ				॥
ଦେଖ ଅଜ୍ଞାନ ବୁଦ୍ଧି ମୋର		।			ମୁଁ ମୂଢ଼ ଦୁଷ୍ଟ ଦୁରାଚାର				॥
ଏ ମିଛ ଦେହ ସତ୍ୟକରି		।			ଅନେକ ଅକ୍ଷୌହିଣୀ ମାରି				॥
ବାଳକ ମିତ୍ର ବନ୍ଧୁ ପୁତ୍ର		।			ପିତୃ ଭ୍ରାତୃ ଯେ ଗୁରୁ ସୁତ				॥
ଏମାନ ନାଶି ଅବିବେକେ		।			ନିଶ୍ଚୟ ପଡ଼ିବି ନରକେ				॥
ପଡ଼ିଲି କର୍ମର ଆୟତ୍ତେ		।			କେବେହେଁ ମୋକ୍ଷନାହିଁ ମୋତେ				॥
ଏମନ୍ତେ ଶାସ୍ତ୍ରର ବଚନ		।			ଯେ ଧର୍ମ କହେ ମୁନିଜନ				॥
ରାଜା ବିଷୟେ ଶତ୍ରୁ ବଧେ		।			ଦୋଷ କି ନ ଲାଗେ ପ୍ରସିଦ୍ଧେ				॥
ଏକଥା ମୋତେ ବୋଧ ନୁହେ		।			ସକଳ ଘଟେ ହରି ରହେ				॥
ଆତ୍ମା ସମ୍ୱନ୍ଧେ ନାହିଁ ଧର୍ମ		।			ଏଟି ଅବିଦ୍ୟା ମୋର କର୍ମ				॥
ବାନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବ ନ ପ୍ରମାଣି		।			ସଂଗ୍ରାମେ ମଲେ ଯେତେ ପ୍ରାଣୀ				॥
ତାଙ୍କ ରମଣେ ଜନ ଗୃହେ		।			ଦିନ ବଞ୍ଚନ୍ତି ଶୋକ ମୋହେ				॥
ତହୁଁ ଯେ ତାପ ଉପୁଜିବ		।			କାହାକୁ ଅବା ଭୋଗ ହେବ				॥
ଦେହେ ଲାଗିଲା ପଙ୍କ ଯେହ୍ନେ		।			ନ ଛାଡ଼େ ପଙ୍କ ପ୍ରକ୍ଷାଳନେ				॥
ମଦ୍ୟକୁ ଦେହେ ଆଣି ବୋଳି		।			ମଦ୍ୟେ ଯେସନେ ତା ପଖାଳି				॥
ପ୍ରାଣୀର ବଧ ପ୍ରାଣୀ ହିତେ		।			କାହୁଁ ତାରିବ ଯଜ୍ଞମତେ				॥
ଏମନ୍ତେ କୃଷ୍ଣର ଅଗ୍ରତେ		।			ରାଜା କହିଲେ ନାନାମତେ				॥
ତକ୍ଷଣେ ପ୍ରଭୁ ନରହରି		।			ମାୟାରେ ତାର ମନ ହରି				॥
ପଞ୍ଚ ପାଣ୍ତବ ସଙ୍ଗେ ଘେନି		।			କିଛି ନ କହି ହେଲେ ତୁନି				॥
ସେ ମାୟାଧର ପାଦଗତେ		।			ନମଇଁ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥେ				॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ପରୀକ୍ଷିତ ରକ୍ଷଣେ କୁନ୍ତୀସ୍ତବୋ ନାମ

ଅଷ୍ଟମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।।

•••

ନବମ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ସାବଧାନେ	।	ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ମୁନିଜନେ	॥
ଏମନ୍ତେ ପ୍ରାଣୀ ବଧେ ଖୀନ୍ନ	।	ହୋଇଣ ଧର୍ମର ନନ୍ଦନ	॥
ସକଳ ଧର୍ମ ଜ୍ଞାନ ଅର୍ଥେ	।	ବିଜୟ କଲେ ଏକ ରଥେ	॥
ଯୁଦ୍ଧ ଭୂମିକି ସାଜି ସାଜ	।	ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ଦେବରାଜ	॥
ରାଜା ସଙ୍ଗତେ ଚାରିଭ୍ରାତେ	।	ସଜ ହୋଇଲେ ଯେଝା ରଥେ	॥
ଉତ୍ତମ ଅଶ୍ୱ ନିଯୋଜିତ	।	ସ୍ୱଭାବେ ରତ୍ନ ବିଭୂଷିତ	॥
ତାହାଙ୍କ ରଥେ ବିପ୍ରଗଣେ	।	ବିଜୟ କଲେ ତତକ୍ଷଣେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ସଙ୍ଗତେ	।	ବସିଲେ ନନ୍ଦିଘୋଷ ରଥେ	॥
ପାଣ୍ତବ ମଧ୍ୟେ ଚକ୍ରଧର	।	କି ଅବା ଦେବା ପଟ୍ଟାନ୍ତର	॥
ଗୁହ୍ୟକଗଣ ମଧ୍ୟଗତେ	।	କୁବେର ପ୍ରକାଶ ଯେମନ୍ତେ	॥
ଏମନ୍ତେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଗଲେ	।	ପାଣ୍ତବେ ଗୋବିନ୍ଦଙ୍କ ତୁଲେ	॥
ଶର ଶୟନେ ଗଙ୍ଗା ସୁତ	।	ଦେଖିବା ଅର୍ଥେ ଉପଗତ	॥
ଅବନୀ ପରେ ମୋହଗତ	।	ମହାକ୍ଷତ୍ରିୟ ତପୋବନ୍ତ	॥
ପାଣ୍ତବେ ଗୋବିନ୍ଦର ତୁଲେ	।	ଭୀଷ୍ମ ଚରଣେ ପ୍ରଣମିଲେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣେ ମିଳିଲେ ତକ୍ଷଣେ	।	ବ୍ୟାସ ସମେତ ମୁନିଗଣେ	॥
ଅପରେ ଯେତେ ରାଜଋଷି	।	ମିଳିଲେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରେ ଆସି	॥
ପର୍ବତ ନାମେ ମହାଋଷି	।	ଧୌମ୍ୟ ନାରଦ ତୁଲେ ମିଶି	॥
ବାଦରାୟଣି ବୃଦ୍ଧ ଦଶ	।	ଭରଦ୍ୱାଜର ସଙ୍ଗେ ଶିଷ୍ୟ	॥
ପରମ ଜ୍ୟୋତି ପର୍ଶୁରାମ	।	ବଶିଷ୍ଠ ଇନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଶଦମ	॥
ଜାବାଳି ଯମଦଗ୍ନି ମଧ୍ୟ	।	କପିଳ ଗୌତମ ପ୍ରସିଦ୍ଧ	॥
ଅତ୍ରି କୌଶିକ ଭଦ୍ରସେନ	।	କୌଚ୍ଛପ ଅଗ୍ନିର ନନ୍ଦନ	॥
ନିର୍ମଳ ଚେତା ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ	।	ମିଳିଲେ ଶୁକ ଆଦିକରି	॥
ଏମନ୍ତେ ସର୍ବ ମୁନିଜନେ	।	ମିଳିଲେ ଭୀଷ୍ମ ସନ୍ନିଧାନେ	॥
ମୁନିଙ୍କୁ ଦେଖିଣ ପଚାରି	।	ଶୟନେ ପ୍ରଣମିତ କରି	॥
ଧର୍ମଜ୍ଞ ଗଙ୍ଗାର କୁମର	।	ଯେ ଦେଶ କାଳ ରିପୁହର	॥
ତେଣୁ ପୂଜିଲେ ଏକେ ଏକେ	।	ମୁନିଙ୍କ ଦୃଢ଼ ମାନସିକେ	॥
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ହୃଦରେ ବସାଇ	।	ପୂଜିଲେ ଦୃଢ଼ଚିତ୍ତ ହୋଇ	॥
ଯେ ହରି ଜଗତ ଈଶ୍ୱର	।	ଅନାଦି ଧର୍ମ ନିରାକାର	॥
ପାଣ୍ତୁ ପୁତ୍ରଙ୍କୁ ଦୟା ଚିତ୍ତେ	।	ଭାବେ କହନ୍ତି ଜନହିତେ	॥
ଭୀଷ୍ମ କହନ୍ତି ଦୟା ଚିତ୍ତେ	।	ସକଳ ମୁନିଙ୍କ ଅଗ୍ରତେ	॥
ବଡ଼ ଧାର୍ମିକ କୁନ୍ତୀ ସୁତେ	।	ଏମନ୍ତ ଭାଳି ହୃଦଗତେ	॥
ବନେ ବୁଲିଲେ କଷ୍ଟ କର୍ମେ	।	ଜୀବ ପୋଷି ବିପ୍ର ଧର୍ମେ	॥
ଯେଣୁ ଗୋବିନ୍ଦ ଆଶ୍ରେ ଥିଲେ	।	ଅନେକ ସଙ୍କଟୁ ତରିଲେ	॥
ସ୍ୱାମୀ ମରଣେ କୁନ୍ତୀ ଦେବୀ	।	ସରଳ ଚିତ୍ତେ କୃଷ୍ଣ ସେବି	॥
ପୁତ୍ରଙ୍କ ଅର୍ଥେ ବହୁ କ୍ଳେଶେ	।	ଦୁଃଖେ ବଞ୍ଚିଲା ବନବାସେ	॥
କାଳର ବଶ ଏ ଜଗତ	।	ପ୍ରାଣୀଏ କାର୍ମର ଆୟତ୍ତ	॥
ଜଳେ ଯେସନେ ପଦ୍ମଦଳ	।	ପବନେ ଯେହ୍ନେ ମେଘମାଳ	॥
ଯେ କୁଳେ ରାଜା ଧର୍ମସୁତ	।	ରକ୍ଷକ ଭୀମ ଗଦା ହସ୍ତ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଯହିଁ ଧନୁ ଧରେ	।	ଯହିଁ ଗୋବିନ୍ଦ ରକ୍ଷାକରେ	॥
ସେ କୁଳେ ପଡ଼ଇ ବିପତ୍ତି	।	ଏମନ୍ତ ଈଶ୍ୱରର ଗତି	॥
କେ ଜାଣିପାରେ ତାର ଗତି	।	ଯହିଁ ପଣ୍ତିତେ ଭ୍ରମି ହୋନ୍ତି	॥
ସଂସାର କର୍ମର ଆୟତ୍ତ	।	ଏମନ୍ତ ଜାଣ କୁନ୍ତୀ ସୁତ	॥
ମନେ ଚିନ୍ତିଣ ସବୁ ଭଲ	।	ଅନାଥ ପ୍ରଜା ଏବେ ପାଳ	॥
ଦେଖ ଅନାଦି ନାରାୟଣ	।	ଯେ ଜ୍ଞାନ ପରମ କାରଣ	॥
ମାୟାରେ ଲୋକ ମନ ହରି	।	ଯାଦବ ବଂଶେ ଅବତରି	॥
ଏହାର ଅନୁଭବ ଗତି	।	ଅଥବା ଜାଣେ ପଶୁପତି	॥
ନାରଦ ଜାଣେ କିଛି ଚିନ୍ତି	।	କିବା କପିଳ ମହାଯତି	॥
ତୁ କୃଷ୍ଣ ମହିମା ନ ଜାଣୁ	।	ମାତୁଳ ସୁତ ପ୍ରାୟ ମଣୁ	॥
ପ୍ରିୟ ସୁହୃଦ ମିତ୍ର ପରି	।	ସଚିବ ବୁଦ୍ଧି କି ଆଚରି	॥
ଏହାଙ୍କୁ ଦୂତରେ ନିଯୋଗି	।	ପେଶିଳୁ ପଞ୍ଚଗ୍ରାମ ମାଗି	॥
ବାନ୍ଧବ ପ୍ରାୟ ସ୍ନେହ କରି	।	ରଥେ ସାରଥି ପଣେ ବରି	॥
ଯହୁଁ ସେ ପ୍ରଭୁ ଭାବଗ୍ରାହୀ	।	ସ୍ୱଭାବେ ପରାପର ନାହିଁ	॥
ଏଥକୁ ଭକ୍ତଙ୍କର ହିତେ	।	ଦେଖ ଈଶ୍ୱର ଦୟା କେତେ	॥
ଜୀବନ ଛାଡ଼ିବାର ବେଳେ	।	ମିଳିଲେ ଶରଶଯ୍ୟାଠାରେ	॥
ଯାର ଚରଣ ଭକ୍ତି ଭରେ	।	ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ଚିତ୍ତ ଅନ୍ତଃକାଳେ	॥
ତୁଣ୍ତେ ଯେ ନାମ ଉଚ୍ଚାରନ୍ତି	।	ପରମ ପଦେ ସେ ବସନ୍ତି	॥
କର୍ମ ବାସନା ଯାଏ ଦୂର	।	ଏମନ୍ତ ମହିମା ଯାହାର	॥
ସେ ଦେବ ଦେବ ଭଗବାନ	।	ଭାବେ ଜାଣିଲେ ମୋର ମନ	॥
ଚିତ୍ତେ ପ୍ରକାଶ ହେଉ ମୋର	।	ମୁହିଁ ଛାଡ଼ିବି କଳେବର	॥
ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କମଳ ଲୋଚନ	।	ସୁନ୍ଦର ପ୍ରସନ୍ନ ବଦନ	॥
ଚକ୍ର ସହିତେ ଚାରିବାହୁ	।	ତା ପାଦେ ମୋର ଧ୍ୟାନ ରହୁ	॥
ଭୀଷ୍ମ ବଚନ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି	।	ଧର୍ମନନ୍ଦନ ମନେ ଗୁଣି	॥
ଶରଶଯ୍ୟାରେ ଭୀଷ୍ମେ ଚାହିଁ	।	କର ଅଞ୍ଜଳି ଶିରେ ଦେଇ	॥
ବିବିଧ ଧର୍ମ ପଚାରିଲେ	।	ଅନେକ ମୁନିଗଣ ତୁଲେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଯେତେ ଯେତେ ମତ	।	ସଂସାର ଜନଙ୍କର ହିତ	॥
ରାଗ ବୈରାଗ୍ୟ ଯାହା କରି	।	ଯେ ମାର୍ଗେ ସଂସାରୁ ନିସ୍ତରି	॥
ଯେ ରାଜବିଧି ରାଜଧର୍ମ	।	ମୋକ୍ଷ ସାଧନେ ଯେତେ କର୍ମ	॥
ଯେତେ ବିଭାଗେ ଯେତେ କରି	।	ଗୃହୀ ବନସ୍ତ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ	॥
ନାରୀର କର୍ମ ଯେତେ ଧର୍ମ	।	ଯେ ବିଷ୍ଣୁ ଭକ୍ତଙ୍କର କର୍ମ	॥
ଯଥାର୍ଥ କାମ ମୋକ୍ଷ ଆଦି	।	ଯେତେ ପ୍ରକାରେ ସାଧ୍ୟ ବିଧି	॥
ସକଳ କହିଲେ ହରଷେ	।	ସେ ପୁଣ୍ୟଗ୍ରନ୍ଥ ଇତିହାସେ	॥
ଏମନ୍ତ କହି ନାନା ଧର୍ମ	।	ଭୀଷ୍ମର ଚିତ୍ତ ଚିନ୍ତି କର୍ମ	॥
ତକ୍ଷଣେ କୃଷ୍ଣ ଭାବ ଘେନି	।	ଗଙ୍ଗାନନ୍ଦନ ହୋଏ ତୁନି	॥
ସିଦ୍ଧ ପୁରୁଷ ଯୋଗବଳେ	।	ଯାହା ଚିନ୍ତନ୍ତି ଅନ୍ତଃକାଳେ	॥
ସେ କାଳ ଅତି ପୁଣ୍ୟଧାମ	।	ଉତ୍ତରାୟଣ ତାର ନାମ	॥
ସକଳ ଆଗମନ ଦେଖି	।	ସେଙ୍କାଚ କଲେ ବେନି ଆଖି	॥
ସହସ୍ର ସହସ୍ର ବଚନ	।	ଶୁଣାଇ ହୋଇଲେ ମଉନ	॥
କୁସଙ୍ଗ ହରି ଦୃଢ଼ ମନେ	।	କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ଅବଧାନେ	॥
ସେ ହରି ଅଛି ଆଗେ ବସି	।	ଚତୁର ଭୁଜକୁ ପ୍ରକାଶି	॥
ପୀତବସନ କଟିଭାଗେ	।	ବିଜୁଳି ଯେହ୍ନେ ନୀଳମେଘେ	॥
ଏମନ୍ତ କୃଷ୍ଣ ରୂପ ହେଜି	।	ଭାବ ଗଦ୍‌ଗଦେ ଚକ୍ଷୁବୁଜି	॥
ଧାରଣ ଯୋଗ ଧ୍ୟାନ କରି	।	ସଂଶୟ ଦୂରେ ପରିହରି	॥
ଯୁଦ୍ଧର ଯେତେ ଶ୍ରମ ଥିଲା	।	ତକ୍ଷଣେ ଶରୀରୁ ଛାଡ଼ିଲା	॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଅର୍ଥେ ଯେତେ କର୍ମ	।	ଚିତ୍ତୁ ଛାଡ଼ିଲା ମତିଭ୍ରମ	॥
ଅନ୍ତରେ ବେନି କରଯୋଡ଼ି	।	ବୋଲେ ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦେ ପଡ଼ି	॥
ଭୀଷ୍ମ ଉବାଚ
ଏହି ପକ୍ରାରେ ମୋର ମନ	।	କୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କୃଷ୍ଣ ନାମ	॥
ସର୍ବ ବିଷୟ ତେଜି ଦୂରେ	।	ଦିବ୍ୟ ଚେତନା ନିର୍ବିକାରେ	॥
କୃଷ୍ଣ ଶରୀରେ ହେଉ ଲୀନ	।	ଯେ ହରି ଜଗତେ ପ୍ରଧାନ	॥
ଯାର ମହିମା ଯୋଗୀଜନେ	।	ଚିନ୍ତି ନ ପାରେ ଯୋଗଧ୍ୟାନେ	॥
ସେ ସୁଖ ପାଇ ଏ ଜଗତେ	।	ପ୍ରକୃତି ନାଶେ ଅବିରତେ	॥
ପ୍ରକୃତି ତହୁଁ ଏ ଜଗତ	।	ପ୍ରବାହ ରୂପେ ଆତଯାତ	॥
ତମାଳ ପତ୍ର ପ୍ରାୟ ବର୍ଣ୍ଣ	।	ଯେ ରୂପେ ମୋହେ ତ୍ରିଭୁବନ	॥
ପୀତବସନ କଟି ଶୋହେ	।	ପ୍ରକାଶେ ରବି ରଶ୍ମି ପ୍ରାୟେ	॥
ଅଳକା ଆବୃତ କପାଳ	।	ବିରାଜେ ବଦନ କମଳ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ସଖା ପାଦତଳେ	।	ମୋ ଚିତ୍ତ ରହୁ ଯେ ନିଶ୍ଚଳେ	॥
ସଂଗ୍ରାମେ ଅଶ୍ୱଧୂଳି କାୟେ	।	ଶିର ବଦନ ଧୂମ ପ୍ରାୟେ	॥
ବିରାଜେ ସ୍ୱେଦକଣା ରଙ୍ଗେ	।	ବିବିଧ ଅଳଙ୍କାର ଅଙ୍ଗେ	॥
ମୋହର ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ବାଣପନ୍ତି	।	ଯାର କବଚେ ଝଟକନ୍ତି	॥
ସେ ପୁରେ ପଶୁ ମାର ପ୍ରାଣ	।	ସ୍ୱଭାବେ ଯେହୁ ପରିତ୍ରାଣ	॥
ସେ ହରି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ବଚନେ	।	ରଥ ନିବେଶି ମଧ୍ୟ ସୈନ୍ୟେ	॥
ଅନାଇ କଟାକ୍ଷ ଲୋଚନେ	।	ଆୟୁଷ ହରେ ପରସନ୍ନେ	॥
ତାର ଚରଣ ମନେ ଚିନ୍ତି	।	ନିରତେ ହେଉ ମୋର ପ୍ରୀତି	॥
ଯୁଦ୍ଧର ଅର୍ଥେ କୋପ କରି	।	ସକଳ ଶସ୍ତ୍ର କରେ ଧରି	॥
ସମରେ ଦେଖି ବନ୍ଧୁଜନ	।	ଦୟାରେ ନ ଯୁଝେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ	॥
ମାୟାରେ ତାର ମନ ମୋହି	।	ଅନେକ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ କହି	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କୁମତି ହରିଲା	।	ଛଳେ ସମସ୍ତ ସଂହାରିଲା	॥
ତାର ଚରଣେ ମୋହ ମତି	।	ନିଶ୍ଚଳ କରି ଆତ୍ମ ଗତି	॥
ମୋହର ତୁଲେ ସତ୍ୟ କଲା	।	ଶସ୍ତ୍ର ନ ଧରିବି ବୋଇଲା	॥
ମୋହର ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ବାଣେ କୋପୀ	।	ମୋର ବଚନେ ମୋତେ ସ୍ଥାପି	॥
ତକ୍ଷଣେ ଅସ୍ତ୍ରଧରି ହସ୍ତେ	।	ରଥୁଁ ଧାଇଁଲା ଭୂମିଗତେ	॥
ଧାମନ୍ତେ ଅବନୀ କମ୍ପିଲା	।	ଉତ୍ତରୀ କନ୍ଧୁ ଉଡ଼ିଗଲା	॥
ଚକ୍ର ଉଞ୍ଚାଇ ମହାକୋପେ	।	ମିଳିଲା ମୋହର ସୀମପେ	॥
ଧର୍ମେଣ ସମର ଉପେକ୍ଷି	।	ସିଂହ ଯେସନେ ଗଜ ଦେଖି	॥
ମୁଁ ଆତତାୟୀ ପଣେ ରୁନ୍ଧି	।	ଅନେକ ବାଣ ତାରେ ବିନ୍ଧି	॥
ବିଛିନ୍ନ କଲି ସେନା ସଙ୍ଗେ	।	ଦେଖି ଧାଇଁଲା ଅତି ବେଗେ	॥
ରୁଧିର ଭୂଷଣ ଶରୀରେ	।	ଭୂମି କମ୍ପଇ ପାଦ ତଳେ	॥
ସେ ହରି ଧ୍ୟାୟୀ ମୋର ପ୍ରାଣ	।	ମୁଁ ଏବେ ପଶିଲି ଶରଣ	॥
ବିଜୟ ରଥେ ଯେ ସାରଥି	।	ରଥ ଆରୋହି ଶୁଭଚିନ୍ତି	॥
ସଂଗ୍ରାମ କରି ଯେତେ ମଲେ	।	ସାତ୍ତ୍ୱିକ ମୁକ୍ତି ସେ ଲଭିଲେ	॥
ଏବେ ସଂଗ୍ରାମ ଅନ୍ତଃକାଳେ	।	ମୋ ଚିତ୍ତ ରହୁ ପାଦତଳେ	॥
ଗୋପ ନଗରେ ବୃନ୍ଦାବନେ	।	ରାସଉତ୍ସବ ଗୋପୀଜନେ	॥
ଲଳିତ ଗତି ସୁବିଳାସ	।	ମନୋଜ୍ଞ ହୃଷ୍ଣ ମନ୍ଦହାସ	॥
ଯାହାର ସଙ୍ଗେ ଭାବ କରି	।	ଭବ ସାଗରୁ ଗଲେ ତରି	॥
ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ଯଜ୍ଞଶାଳେ	।	ଋଷି ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦେବମେଳେ	॥
ଯାହାର ପାଦେ ଅର୍ଘ୍ୟ ଦେଇ	।	ସୁଖେ ସୁନ୍ଦର ମୁଖ ଚାହିଁ	॥
ସକଳ ଗଲେ ମୋକ୍ଷ ମାର୍ଗେ	।	ସେ ଏବେ ଦିଶୁ ମୋର ଅଗ୍ରେ	॥
ନିର୍ମଳ ଆତ୍ମାରୂପ ହୋଇ	।	ଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ହୃଦେ ସେ ପଶଇ	॥
ସକଳ ଚକ୍ଷୁ ଦ୍ୱାରେ ଭାବି	।	ଯେହ୍ନେ ପ୍ରକାଶ ହୁଏ ରବି	॥
ଯେ ହରି ପଦେ ସୁଖେ ଭଜି	।	ପଶନ୍ତି ଭାବ ମୋହ ତେଜି	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଏମନ୍ତେ ଗୋବିନ୍ଦ ବିଷୟେ	।	ଯାହାର ତତ୍ତ୍ୱଜ୍ଞାନ ହୋଏ	॥
ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମା ସ୍ଥିର କରି	।	ପବନେ ପବନ ସଂହାରି	॥
ଦେଖନ୍ତି ସୁର ନର ମୁନି	।	ଗଙ୍ଗା ନନ୍ଦନ ହେଲେ ତୁନି	॥
ଜୀବ ତେଜିଲା ଭାବ ମୋହେ	।	ପଶିଲା ଗୋବିନ୍ଦର ଦେହେ	॥
ଭୀଷ୍ମ ମରଣ ଦେଖି ଭଲେ	।	ଯେ ଅବା ଥିଲେ କୃଷ୍ଣ ତୁଲେ	॥
ସଭୟେ ବସିଲେ ସମସ୍ତେ	।	ପକ୍ଷୀଏ ଯେହ୍ନେ ଦିନ ଅନ୍ତେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଦୁନ୍ଦୁଭି ଶବଦ	।	ଦେବ ଦାନବେ କଲେ ବାଦ୍ୟ	॥
ସାଧୁ ଶବଦ ଶୂନ୍ୟପୁରେ	।	ପୁଷ୍ପ ବରଷେ ନିରନ୍ତରେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଯାଇ	।	ଅନଳେ ଭୀଷ୍ମ ଦେହ ଦହି	॥
ମୁହୂର୍ତ୍ତେ ବସି ଦୁଃଖ ମନେ	।	ଉଠି ସକଳ ମହାଜନେ	॥
ଯେ ଯାହାମତେ ସ୍ତୁତି କଲେ	।	ନମିଲେ କୃଷ୍ଣ ପାଦତଳେ	॥
ଉଠି ସକଳେ ଦୁଃଖ ଚିତ୍ତେ	।	ଗୃହେ ଚଳିଲେ ନିଜ ପଥେ	॥
ପାଣ୍ତବେ ଗୋବିନ୍ଦ ସଙ୍ଗତେ	।	ହସ୍ତିନା ମିଳିଲେ ତୁରିତେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଅନ୍ତଃପୁରେ ଯାଇ	।	ଅନ୍ଧ ଗାନ୍ଧାରୀଙ୍କି ବସାଇ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବୋଲେ	।	ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ରାଜା କଲେ	॥
ଯାହାଙ୍କ ପିତା ରାଜା ଥିଲେ	।	ସେ ରାଜା ସୁଖେ ରାଜ୍ୟ କଲେ	॥
ଏମନ୍ତ କରି ରାଜପଣ	।	ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ନାରାୟଣ	॥
ସେ ନାରାୟଣ ପାଦଗତ	।	ଶରଣ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥେ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ରାଜ୍ୟପ୍ରଲମ୍ୱୋ ନାମ

ନବମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ଦଶମ ଅଧ୍ୟାୟ

ଋଷୟ ଉବାଚ
ଶୌନକ ଆଦି ମୁନି ଯେତେ		।		ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ସୂତଙ୍କ ଅଗ୍ରତେ		॥
ଭୋ ସୂତ କହ କୃଷ୍ଣ ବାଣୀ		।		ସଂସାରୁ ତରି ଯାହା ଶୁଣି		॥
ପଣ୍ତୁ ରାଜାର ଅନ୍ତଃକାଳେ		।		ଦୁଷ୍ଟେ ଯେ ରାଜ୍ୟ ନେଲେବଳେ		॥
ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦେ ଆଶ୍ରାକରି		।		ସେ ଆତତାୟୀ ଜନେ ମାରି		॥
ପଞ୍ଚଭ୍ରାତାଏ ଏକ ମେଳେ		।		ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ପାଳି ରାଜ୍ୟ କଲେ		॥
ତେବେ କି କଲେ ପଣ୍ତୁ ସୁତେ		।		ସ୍ୱଭାବେ କୃଷ୍ଣର ସଙ୍ଗତେ		॥
ଏମନ୍ତେ ମୁନି ବାକ୍ୟ ଶୁଣି		।		ସୂତ କହନ୍ତି ସାଧୁବାଣୀ		॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିବର	।		ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କଥା ସୁଧାସାର		॥
ପାଣ୍ତବ ବଂଶ ରକ୍ଷା କରି	।		କୁରୁ ବଂଶକୁ ନରହରି		॥
କ୍ରୋଧ ଅନଳେ ଭସ୍ମ କଲେ	।		ଦାବାଗ୍ନି ଯେହ୍ନେ ବନସ୍ତରେ		॥
ବସାଇ ନିଜ ରାଜ୍ୟ ଦେଲେ	।		ଶ୍ରୀହସ୍ତେ ଅଭିଷେକ କଲେ		॥
ଆନନ୍ଦ ମନେ ଧର୍ମବଳା	।		ପ୍ରଜା ପାଳନେ ମନ ଦେଲା		॥
ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ତହୁଁ ଧର୍ମ ବାଣୀ	।		ଯେବା କହିଲେ ଚକ୍ରପାଣି		॥
ସେ ବାକ୍ୟେ ଶୋକ ମୋହ ଛାଡ଼ି	।		ପ୍ରଜାପାଳନେ ଚିତ୍ତ ବଢ଼ି		॥
ସୃଷ୍ଟିରେ ଯେତେ ରାଜାଗଣେ	।		ଯେବା ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଚରଣେ		॥
ସମୁଦ୍ର ଅନ୍ତ ଯାଏ ମହୀ	।		ଧର୍ମନନ୍ଦନ ଆଜ୍ଞା ବହି		॥
ରାଜା ବଚନେ ମେଘମାଳ	।		ଭୂମିରେ ବରଷନ୍ତି ଜଳ		॥
କାମଧେନୁର ପ୍ରାୟେ ରହି	।		ପ୍ରଜା କଳ୍ପିତ ଶସ୍ୟ ଦେଇ		॥
ଗୋପାଳ ଗୋଷ୍ଠ ମଧ୍ୟେ ରହି	।		ବହୁତ କ୍ଷୀର ଦ୍ୟନ୍ତି ଗାଈ		॥
ନଦୀ ବହନ୍ତି ପୂରି ଜଳେ	।		ସମୁଦ୍ର ରହିଲେ ନିଶ୍ଚଳେ		॥
ପର୍ବତ ନିଜ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥିରେ	।		ଆବୃତ ଲତା ବନ ଘୋରେ		॥
ସର୍ବ ଔଷଧ ଫଳ ଯେତେ	।		ଫଳନ୍ତି ପ୍ରଜାର ନିମନ୍ତେ		॥
ପ୍ରଜାଙ୍କ ଦେହେ ନାହିଁ କ୍ଳେଶ	।		ନ ଲାଗେ ତାପତ୍ରୟ ଲେଶ		॥
ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ରାଜ୍ୟେ ଯେତେ	।		ପ୍ରଜାଏ ବଞ୍ଚନ୍ତି ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ		॥
ଭଗ୍ନୀଙ୍କ ପ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟେ ହରି	।		ବନ୍ଧୁଙ୍କ ଶୋକ ଶାନ୍ତି କରି		॥
ହସ୍ତିନାପୁରେ ହୃଷୀକେଶ	।		ଭାବେ ରହିଲେ କେତେମାସ		॥
ଜଣ ଜଣକୁ କରି କୋଳ	।		ସୁହୃଦ ପ୍ରେମ ବାକ୍ୟେ ଭୋଳ		॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିରାଦି ବନ୍ଧୁଗଣେ	।		ମେଲାଣି ମାଗି ତତକ୍ଷଣେ		॥
ଦ୍ୱାରକା ଗମନ ମାନସେ	।		ରଥେ ବସିଲେ ହୃଷୀକାଶେ		॥
କୃଷ୍ଣ ବିଚ୍ଛେଦ ମନେ ଭାଳି	।		କ୍ରନ୍ଦନ କଲେ ବନ୍ଧୁ ମିଳି		॥
କୃଷ୍ଣା ସୁଭଦ୍ରା କୁନ୍ତୀସୁତେ	।		ରାଜାଏ ଆସିଥିଲେ ଯେତେ		॥
ଗାନ୍ଧାରୀ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ତୁଲେ	।		କୃଷ୍ଣର ଚରଣେ ମିଳିଲେ		॥
ଧୌମ୍ୟ ସହିତ ଭୀମ ଗଲା	।		ଉତ୍ତରା ନାରୀ ସଙ୍ଗେ ଥିଲା		॥
ହରିଙ୍କୁ ନମିଲା ଅନ୍ତରେ	।		ପ୍ରବେଶ କଲା ଅନ୍ତଃପୁରେ		॥
କୃଷ୍ଣ ବିଚ୍ଛେଦ ମନଛନ୍ନେ	।		ଗଲେ ଯେ ଯାହାର ଭୁବନେ		॥
କୃଷ୍ଣର ଭାବ ଚିତ୍ତେ ବଢ଼ି	।		ସୁସଙ୍ଗ କେ ପାରିବ ଛାଡ଼ି		॥
ଯାହାର ଯଶ ଗୁଣ କର୍ଣ୍ଣେ	।		ନିରତେ ଭାବୁଥାନ୍ତି ମନେ		॥
ନ ଦେଖି ଯାର ପଦ୍ମମୁଖ	।		କାହୁଁ ଲଭିବେ ମନେ ସୁଖ		॥
ନିତ୍ୟେ କରନ୍ତି ଦରଶନ	।		ସ୍ନେହରେ କରି ଆଲିଙ୍ଗନ		॥
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କହନ୍ତି ବଚନ	।		ପାଶୋରି ଶୟନ ଭୋଜନ		॥
ଚକ୍ଷୁ ବୁଜିଲେ ଭାବଭରେ	।		ରୋମ ପୁଲକ ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ		॥
ଲୋଚନୁ ବହେ ଅଶ୍ରୁବାରି	।		ବିଚ୍ଛେଦେ ତନୁ ଲତା ଘାରି		॥
ଚାହାନ୍ତି ଅଟ୍ଟାଳି ଆରୋହି	।		ଦ୍ୱାରିକା ଗଲେ ଭାବଗ୍ରାହୀ		॥
ଆମ୍ଭର ସୁଖ ଲେଶ ନାହିଁ	।		କହନ୍ତି ଏକୁ ଆରେ ଚାହିଁ		॥
ମୃଦଙ୍ଗ ସଙ୍ଗତରେ ବୀଣା	।		ଘଣ୍ଟା ଦୁନ୍ଦୁଭି ନିର୍ଘୋଷଣା		॥
ସେ କୁରୁରାଜ୍ୟେ ଯେତେ ନାରୀ	।		କୃଷ୍ଣ ବିଯୋଗେ ତନୁ ଘାରି		॥
ଥିଲେ ଯେ ଅଟ୍ଟାଳି ଆରୋହି	।		ପୁଷ୍ପ ତୋଳନ୍ତି କୃଷ୍ଣ ଚାହିଁ		॥
କୃଷ୍ଣର ପାଟଛତ୍ର ଶ୍ୱେତ	।		ରତ୍ନ କାଞ୍ଚନେ ସୁଗଠିତ		॥
ଆନନ୍ଦେ ଘେନି ମନତୋଷେ	।		ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଗୋବିନ୍ଦର ପାଶେ		॥
ବାମ ଦକ୍ଷିଣ ପାଶେ ଟେକି	।		ହରଷେ ଉଦ୍ଧବ ସାତ୍ୟକି		॥
ଚାମର ବେନି ହସ୍ତେ ବିଞ୍ଚି	।		କିଏ କର୍ପୂର ଧୂଳି ସିଞ୍ଚି		॥
ଦେବେ କୁସୁମ ବରଷନ୍ତି	।		ମାର୍ଗେ ଶୋଭିତ ଯଦୁପତି		॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ମିଳି କୃଷ୍ଣ ଆଗେ	।		ସୁସ୍ୱରେ ସାମଗାନ ରାଗେ		॥
ଆଶୀର୍ବଚନେ ବେଦବାଣୀ	।		ବିଜୟ ଦେଖି ଚକ୍ରପାଣି		॥
ନିର୍ଗୁଣ ଗୁଣ ଯାର ଦେହୀ	।		ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ୱରୂପାକ୍ଷର ହୋଇ		॥
ବିଦ୍ୟା ସମ୍ପଦେ ଅନ୍ୟୋଅନ୍ୟେ	।		ଆଶିଷ ଦେଲେ ତୋଷମନେ		॥
କୌରବପୁର ନାରୀଙ୍କର	।		ସକଳ ସମ୍ପଦ ସୁନ୍ଦର		॥
ଯେ ହରି ପୁରୁଷ ପୁରାଣ	।		ଆତ୍ମାକୁ ଆପଣେ ନିର୍ମାଣ		॥
ହରି ସକଳ ଦେହେ ବସେ	।		ଅଶେଷ ଦେହେ ଏକଶେଷ		॥
ଗୁଣ ଅଗ୍ରତେ ଏ ଜଗତ	।		ମାୟାରେ କରେ ଆତଯାତ		॥
ଆତ୍ମାର ଆତ୍ମାରୂପେ ବହେ	।		ସକଳ ଶକ୍ତି ଘେନି ଦେହେ		॥
ଦିବସ ଅନ୍ତେ ପ୍ରାଣୀ ଦେହେ	।		ନିଦ୍ରା ଯେସନେ ସର୍ବମୋହେ		॥
ପୁଣି ଉଠନ୍ତି ରାତ୍ରି ଅନ୍ତେ	।		ବିଷୟ ଧ୍ୟାନ ଅବିରତେ		॥
ଯାହାର ନିଜ ବୀର୍ଯ୍ୟ ବଳେ	।		ପ୍ରକୃତି ସର୍ଜ୍ଜଇ ଶୟଳେ		॥
ଜୀବର ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗ କରି	।		ବିହରେ ନାନା ରୂପ ଧରି		॥
ଏମନ୍ତେ ସରଜି ଜଗତ	।		ସର୍ବ କରଇ ଆତଯାତ		॥
ଯାହାର ପାଦେ ଆଶ୍ରେକରି	।		ସଂଯତେନ୍ଦ୍ରିୟ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ		॥
ନିର୍ମଳ ଆତ୍ମାରେ ନିଶ୍ଚଳେ	।		ଦେଖନ୍ତି ଭକ୍ତି ଯୋଗବଳେ		॥
ତାହାଙ୍କ ଅନ୍ତେ ପ୍ରକାଶଇ	।		ସକଳ କଳୁଷ ନାଶଇ		॥
ଯାହାର ନାମେ ମୁନିଗଣେ	।		ଆଗମ ନିଗମ ପ୍ରମାଣେ		॥
ଏକୁ ଆରେକ କଥା କହି	।		ବଞ୍ଚନ୍ତି ଯାର ପାଦ ଧ୍ୟାୟି		॥
ସେ ଏକ ଅଂଶେ ଲୀଳା କରି	।		ପ୍ରକୃତି ସଙ୍ଗରେ ବିହରି		।।
ସୃଷ୍ଟି କରିଣ ସତ୍ୟ ପାଳେ	।		ଈଶ୍ୱର ଅଂଶରେ ସଂହରେ		॥
ସେ ଦୋଷ ନ ଲାଗେ ତାହାର	।		ନଳିନୀ ଦଳେ ଯେହ୍ନେ ନୀର		॥
ଦୁଷ୍ଟ କ୍ଷତ୍ରିୟେ ଯେତେବେଳେ	।		ଅଧର୍ମେ ବଞ୍ଚନ୍ତି ଶୟଳେ		॥
ସେ ହରି ସତ୍ତ୍ଵଗୁଣ ଧରି	।		ତାଙ୍କୁ ନାଶଇ ଅବତରି		॥
ଯଶ ବିସ୍ତାରି ଦୟା ସଙ୍ଗେ	।		ସୁଖେ ବିହରି ଯୁଗେ ଯୁଗେ		॥
ବିଷ୍ଣୁର ଅଂଶେ ଅବତାର	।		ଯାଦବ କୁଳରେ ଏଥର		॥
ରଜନୀ ଅନ୍ତେ ନର ଲୋକେ	।		ନାମ ଧରନ୍ତି ଅତି ସୁଖେ		॥
ଯାର ନିବାସ ମଧୁବନ	।		ସ୍ୱଭାବେ ସେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ		॥
ଏ ଯେ ଦ୍ୱାରକା ଧର୍ମପୁରୀ	।		ବିସ୍ତାର ପୁଣ୍ୟ ଯଶକରି		॥
ଯହିଁ ସକଳ ପ୍ରଜାଜନ	।		କୃଷ୍ଣର ହର୍ଷିତ ବଦନ		॥
ନିଗମ ବାକ୍ୟେ ଯାହା ଘୋଷି	।		ଦେଖନ୍ତି ନିଜ ଦ୍ୱାରେ ବସି		॥
ସାତ୍ୱିକ ମତେ ବିପ୍ର ଜନ	।		ଯାର ଚରଣେ ଅନୁକ୍ଷଣ		॥
ଯମ ନିୟମ ବ୍ରତସ୍ଥାନେ	।		ଯଜ୍ଞ ତପସ୍ୟା ମହାଦାନେ		॥
ସଙ୍କଳ୍ପ କରି ନିଜ ହସ୍ତେ	।		ଅର୍ପଣ କରଥାଇ ନିତ୍ୟେ		॥
ତାର ଅଧରୁ ସୁଧା ରସ	।		ଗୋପୀଏ ପାନେ ସହରଷ		॥
ନିତ୍ୟେ ଦେଖନ୍ତି ଚକ୍ଷୁଦ୍ୱାରେ	।		ଗୋପାଳେ ଭଜନ୍ତି ହୃଦରେ		॥
ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ଯଜ୍ଞକାଳେ	।		ସଭାର ମଧ୍ୟେ ନୃପ ମେଳେ		॥
କୃଷ୍ଣ ବିଷୟେ ଯେତେ ବାଦୀ	।		କ୍ଷତ୍ରିୟ ଶିଶୁପାଳ ଆଦି		॥
ତାହାଙ୍କୁ କ୍ରମେ ନାଶକରି	।		ଦ୍ୱାରକାପୁରୁ କନ୍ୟା ହରି		॥
ଅଶେଷ ବନ୍ଧୁ ଯାର ସଙ୍ଗେ	।		ଖଟନ୍ତି ନିଜ ଭାବ ରଙ୍ଗେ		॥
ଯାର କଟାକ୍ଷେ ବଶ ହୋଇ	।		ନିଶ୍ଚଳ ଚିତ୍ତ ରୂପ ଧ୍ୟାୟି		॥
ନିରତେ କୃଷ୍ଣର ସଙ୍ଗରେ	।		ପ୍ରେମେ ସେବନ୍ତି ତା ପୟରେ		॥
କୁରୁ ରାଜ୍ୟରେ ବଧୂଜନେ	।		ଏମନ୍ତ ଭାବୁ ଭାବୁ ମନେ		॥
ରଥେ ବସିଲେ ଚକ୍ରପାଣି	।		କୁରୁଜାଙ୍ଗଳ ଦେଶ ଜିଣି		॥
ପାଞ୍ଚାଳ ଶୂରସେନ ପଥ	।		ବ୍ରହ୍ମାବର୍ତ୍ତ ଯେ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର		॥
ମତ୍ସ୍ୟ ଯମୁନା ସାରସ୍ୱତ	।		ମରୁଧନ୍ୱରେ ଉପଗତ		॥
ତହିଁ ଉତ୍ତାରୁ ସଉବୀର	।		ଆଭୀର ଦେଶ ମଧ୍ୟେ ସାର		॥
ବିଖ୍ୟାତ ଦ୍ୱାରକା ନଗର	।		ଯହିଁ ବିଜୟ ବଂଶୀଧର		॥
ସେ ଦେଶେ ଯେତେ ପ୍ରଜାଜନ	।		ସଭାରେ କୃଷ୍ଣ ଦରଶନ		॥
ଅନେକ ଉପହାର ହସ୍ତେ	।		ଘେନି ମିଳିଲେ ଦିନ ଅନ୍ତେ		॥
ସେ ହରି ଚରଣ ପଙ୍କଜେ	।		ପାମର ଜଗନ୍ନାଥ ଭଜେ		॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦ୍ୱାରକା ଗମନଂ ନାମ

ଦଶମୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ଏକାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ସାବଧାନେ	।	ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ	॥
ଏମନ୍ତେ ନିଜ ରାଜ୍ୟେ ହରି	।	ମିଳିଲେ ଶଙ୍ଖନାଦ କରି	॥
ସେ ପାଞ୍ଚଜନ୍ୟ ଶଙ୍ଖ ଶଦ୍ଦ	।	ହରିଲା ପ୍ରଜାଙ୍କ ବିଷାଦ	॥
ସେ ନାଦ ସ୍ଫୁରେ ଯେତେ ଦରେ	।	ଜନ୍ମ ମରଣ ପାପ ହରେ	॥
ସେ ନାଦ ସ୍ଫୁରେ ଘନ ଘନ	।	ଶୁଣି ସକଳ ପ୍ରଜାଜନ	॥
ଧାମନ୍ତି ପରମ ହରଷେ	।	କୃଷ୍ଣର ଦର୍ଶନ ଲାଳସେ	॥
ବିବିଧ ଉପାୟନ ହସ୍ତେ	।	ମିଳିଲେ ଗୋବିନ୍ଦ ଅଗ୍ରତେ	॥
ରବି ସମୀପେ ଦୀପପନ୍ତି	।	ଦିବସେ ଯେସନେ ଦିଶନ୍ତି	॥
ସେ ହରି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ କାମ	।	ଆତ୍ମା ପ୍ରକାଶେ ଆତ୍ମାରାମ	॥
ତାର ନିକଟେ ରୁଣ୍ତ ହୋଇ	।	ସକଳେ ଶିରେ କର ଦେଇ	॥
ବାଳକ ପିତା ଆଗମନେ	।	ହରଷେ ହୁଅଇ ଯେସନେ	॥
ଆନନ୍ଦେ କୃଷ୍ଣ ମୁଖ ଚାହିଁ	।	କହନ୍ତି ଶିରେ କର ଦେଇ	॥
ଭୋ ନାଥ ପରମ କାରଣ	।	ତୋହର ଅଭୟ ଚରଣ	॥
ଶିବ ବିରଞ୍ଚି ଆଦି ଦେବେ	।	ନିତ୍ୟେ ଭଜନ୍ତି ଆତ୍ମା ଲାଭେ	॥
ସେହି ତ ଆତ୍ମାର କାଲ୍ୟାଣ	।	ତୋ ପାଦେ ଧ୍ୟାନ ନାରାୟଣ	॥
ସେ କାଳ ଜଗତ ସଂହାରେ	।	ତୋହର ସେବକ ନ ପାରେ	॥
ତୁ ଆମ୍ଭ ପିତାମାତା ପତି	।	ସର୍ବ ସଙ୍କଳ୍ପ କ୍ଷମାଗତି	॥
ପରମ ଗୁରୁ ଯେ ଦୈବତ	।	ସୁହୃଦ ପ୍ରାୟେ ବନ୍ଧୁ ସୁତ	॥
ତୋ ବିନୁ ନ ଜାଣୁ ତ କିଛି	।	ତୁ ଦେବ ସର୍ବଶାନ୍ତି ସାକ୍ଷୀ	॥
ଅନାଥ ନାଥ ତୁ ଆମର	।	ଦେବ ମାନବେ ଅଗୋଚର	॥
ତୋର ବଦନ ନାରାୟଣ	।	ପ୍ରେମ ତୃଷିତ ନିରୀକ୍ଷଣ	॥
ସେ ସୁଖ ଘେନି ଯେତେବେଳେ	।	କୁରୁ ନଗରେ ବନ୍ଧୁମେଳେ	॥
ଇଚ୍ଛାରେ କଲୁ ତୁ ଗମନ	।	ତୋତେ ନ ଦେଖି ଆମ୍ଭ ମନ	॥
କ୍ଷଣକ କୋଟିଯୁଗ ମଣୁ	।	ଦିବସ ରଜନୀ ନ ଗଣୁ	॥
କୋଟି ନୟନ ଜନ୍ତୁ ବହି	।	କି କରେ ରବି ଯେବେ ନାହିଁ	॥
ତୋହର ପ୍ରସନ୍ନ ବଦନ	।	ଅଖିଳ ତାପ ବିମୋଚନ	॥
ଚିର ପ୍ରବାସେ ତା ନ ଦେଖି	।	ଆମ୍ଭ ଜୀବନ ବଡ଼ ଦୁଃଖୀ	॥
ଏମନ୍ତ ଜନ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି	।	ଆନନ୍ଦ ପ୍ରଭୁ ଚକ୍ରପାଣି	॥
ଅମୃତ ଲୋଚନେ ଅନାଇଁ	।	ପୁରେ ପ୍ରବେଶ ଭାବଗ୍ରାହୀ	॥
ଯାଦବ ସାତବଂଶ ମିଳି	।	ଶବଦେ ପୁରେ ମହୀସ୍ଥଳୀ	॥
ମତ୍ତ ମାତଙ୍ଗ ଅଶ୍ୱ ଖର	।	ରଥେ ମଣ୍ଡଣି ଅଳଙ୍କାର	॥
ପଦାତି ବଳ ଅପ୍ରମିତ	।	ଧାବନ୍ତି ବୀର ଯୂଥଯୂଥ	॥
ଚଳନ୍ତେ ଚତୁରଙ୍ଗ ବଳ	।	ପାତାଳେ କମ୍ପେ ନାଗକୁଳ	॥
ସକଳ ବୃକ୍ଷେ ପୁଷ୍ପଫଳ	।	ଆଶ୍ରମ ଲତାଦ୍ରୁମ ମେଳ	॥
ଆମ୍ୱ କଦଳୀ ନାନା ବର୍ଣ୍ଣ	।	ଜଳେ କ୍ରୀଡ଼ନ୍ତି ବିହଙ୍ଗମ	॥
ତୋରଣ ପୁର ଦ୍ୱାର ମାର୍ଗେ	।	ଉଚ୍ଚେ ବନ୍ଧନ ନବରଙ୍ଗେ	॥
ଧ୍ୱଜ ପତାକା ଛତ୍ର ଶୋହେ	।	ସୁନ୍ଦର ପଥ ମନ ମୋହେ	॥
ମାର୍ଜ୍ଜନା କରି ଯେଝା ପୁରୀ	।	ଲତା କୁସୁମ ଗନ୍ଧ ବାରି	॥
ପୂର୍ଣ୍ଣ କଳସ ଧୂପ ଦୀପେ	।	ଜୟ ଶବଦ ନାନା ରୂପେ	॥
କୃଷ୍ଣର ଆଗମନ ଜାଣି	।	ସକଳ ଦ୍ୱିଜେ ବେଦ ଭଣି	॥
ରାମ ଅକ୍ରୂର ଉଗ୍ରସେନ	।	କୃଷ୍ଣର ଯେତେକ ନନ୍ଦନ	॥
ହରଷ ଉପୁଜିଲା ମନ	।	ଉପେକ୍ଷି ଶୟନ ଭୋଜନ	॥
ଉତ୍ତମ ହସ୍ତୀ ସଜ କରି	।	ଯାଦବେ ମଙ୍ଗଳ ଉଚ୍ଚାରି	॥
ମଙ୍ଗଳ ବେଦ ମାର୍ଗେ ସ୍ଫୁରେ	।	ମାର୍ଗେ ଚଳିଲେ ବିପ୍ରବରେ	॥
ଶଙ୍ଖ ମହୁରୀ ଭେରୀ ତୂରୀ	।	ଯେ ବାଦ୍ୟ ମଙ୍ଗଳ ଉଚ୍ଚାରି	॥
ଏମନ୍ତେ ପୁରଜନେ ପଥେ	।	ଆନନ୍ଦେ ମିଳିଲେ ସମସ୍ତେ	॥
ଶତେ ସହସ୍ର ବାରାଙ୍ଗନା	।	ଯେ ରୂପେ ଜଗତ ମୋହନା	॥
କୁଣ୍ତଳ ଲମ୍ୱିତ ଶ୍ରବଣେ	।	ନୂପୁର ବାଜଇ ଚରଣେ	॥
ସୁନ୍ଦର ପଙ୍କଜ ଲୋଚନ	।	ନୟନେ ପୂରିତ ଅଞ୍ଜନ	॥
ଅଳକା ତିଳକ କୁସୁମ	।	ଦେବ ମାନବେ ମନୋରମ	॥
ନର୍ତ୍ତକୀ ବନ୍ଦିଗଣ ସୂତେ	।	ଆଗେ ଚଳନ୍ତି ଯୂଥେ ଯୂଥେ	॥
କୃଷ୍ଣର ଅଦ୍ଭୂତ ଚରିତ	।	ମଙ୍ଗଳ କଲେ ବାଦ୍ୟ ଗୀତ	॥
ଚଳିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣର ପାଶେ	।	ସକଳେ ପରମ ହରଷେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଦେଖି ପୁରଜନ	।	ତକ୍ଷଣେ ଉପେକ୍ଷି ଶୟନ	॥
ଯେ ହରି ସର୍ବ ଗୁଣନିଧି	।	ବନ୍ଧୁ ପୂଜିଲେ ଯଥାବିଧି	॥
ତାହାକୁ କରି ନମସ୍କାର	।	ଆନନ୍ଦେ ଧରି କରେ କର	॥
କାହାକୁ କଲେ ଆଲିଙ୍ଗନ	।	କାହାକୁ ଦିଅନ୍ତି ଚୁମ୍ବନ	॥
କାହାକୁ ମନ୍ଦହାସେ ଚାହିଁ	।	ଭାବେ ତୋଷିଲେ ଭାବଗ୍ରାହୀ	॥
ଆଶ୍ୱାସ କରି ପୁରଜନେ	।	ତୋଷିଲେ ବିପ୍ରଜନେ ଧନେ	॥
ଚାଣ୍ତାଳୁ ବ୍ରହ୍ମଯାଏ ପୂଜା	।	କରି ତୋଷିଲେ ଦେବରାଜା	॥
କୁଳ ପୂଜିତ ଜ୍ଞାତିବୃଦ୍ଧ	।	କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କରି ଆଶୀର୍ବାଦ	॥
ପୁରେ ପ୍ରବେଶ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ	।	ଦ୍ୱାରକାପୁରେ ବନ୍ଧୁଜନ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଗଲା ଦୂର କରି	।	ଆରୋହି ଅଟ୍ଟାଳି ପାଚେରୀ	॥
ନାନା ମଙ୍ଗଳ ନିଜପୁରେ	।	କୃଷ୍ଣ ବଦନ ନିରନ୍ତରେ	॥
ଦେଖି ସନ୍ତୋଷ ହୋଇ ମନେ	।	ଅମର ଯେହ୍ନେ ସୁଧାପାନେ	॥
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ନିର୍ମାଣ ଯାର ଅଙ୍ଗ	।	କେ ଲଭିପାରେ ତାର ସଙ୍ଗ	॥
ସୁଧା ସୁପୁଣ୍ୟ ଯାର ଗାତ୍ରେ	।	ପ୍ରାଣୀ ଲୋଚନ ଜ୍ଞାନ ମାତ୍ରେ	॥
ଯାହାର ଚାରିଭୁଜ ତୁଲେ	।	ବାସବ ଆଦି ଦିଗପାଳେ	॥
ଯାହାର ଅଭୟ ଚରଣ	।	ଭକ୍ତଜନଙ୍କର ଶରଣ	॥
ଧବଳ ଛତ୍ର କେବା ଧରେ	।	କେବା ଚାମର ବିଞ୍ଚେ କରେ	॥
ଜୟ ଶବଦ କେ କରନ୍ତି	।	କେବା କୁସୁମ ବରଷନ୍ତି	॥
ରଥେ ଗୋବିନ୍ଦ ତନୁ ଶୋଭା	।	କିବା ଉପମା ଆମ୍ଭେ ଦେବା	॥
ହୃଦୟେ ଲମ୍ୱେ ବନମାଳ	।	ଶ୍ରବଣେ ମକର କୁଣ୍ତଳ	॥
ପୀତ ବସନ ମଧ୍ୟଭାଗେ	।	ଯେହ୍ନେ ବିଜୁଳି ନୀଳମେଘେ	॥
ଅର୍କ ଶଶାଙ୍କ ଶକ୍ରଚାପ	।	ସ୍ୱଭାବେ ନିକାଞ୍ଚନ ରୂପ	॥
ପୁରେ ପ୍ରବେଶ ବ୍ରହ୍ମରାଶି	।	ତକ୍ଷଣେ ମାତୃଗଣେ ଆସି	॥
ଆନନ୍ଦେ କରି ଆଲିଙ୍ଗନ	।	କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କରିଣ କଲ୍ୟାଣ	॥
ଦେବକୀ ଆଦି ପିତୃନାରୀ	।	ଚରଣେ ନମିଲେ ମୁରାରି	॥
ସକଳ ମାତୃଗଣ ମିଳି	।	କୋଳେ ବସାଇ ବନମାଳୀ	॥
ଅତ୍ୟନ୍ତ ପୁତ୍ର ସ୍ନେହ ଭରେ	।	କ୍ଷୀର ସ୍ରବଇ ପୟୋଧରେ	॥
ଅତି ଆନନ୍ଦେ ଅଶ୍ରୁନେତ୍ରେ	।	ପୁଲକ ରୋମପନ୍ତି ଗାତ୍ରେ	॥
ମାତୃଗଣଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ହରି	।	ନିଜ ଭୁବନେ ବିଜେ କରି	॥
ଷୋଳ ସହସ୍ର ନାରୀଙ୍କର	।	ବିରାଜେ ରତ୍ନମୟ ପୁର	॥
ସକଳ କାମନା ଆରାମ	।	ଯହିଁ ବିଜୟ ପୁଣ୍ୟକାମ	॥
ମାୟାର ବଳେ ବନମାଳୀ	।	ପତ୍ନୀ ଭୁବନେ ବିଜେ କରି	॥
ଅଷ୍ଟ ଅଧିକ ଶତ ନାରୀ	।	ଷୋଳ ସହସ୍ର ପରିବାରୀ	॥
ପଶିଲେ ଏତେ ରୂପ ହୋଇ	।	ହାସ୍ୟ କଟାକ୍ଷେ ମନମୋହି	॥
ଭବନେ ଦେଖି ନିଜ ପତି	।	ସଂଭ୍ରମେ ସକଳ ଯୁବତୀ	॥
ପୁରେ ଗୋବିନ୍ଦ ମୁଖ ଦେଖି	।	ନିର୍ମଳ କଲେ ବେନି ଆଖି	॥
ଅନ୍ତରେ ସ୍ୱାମୀ ରୂପ ଧରି	।	ନିବିଡ଼େ ଆଲିଙ୍ଗନ କରି	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଲଜ୍ଜିତ ବଦନ	।	ଲୋତକେ ପୂରିତ ନୟନ	॥
କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପାଇ ଏକ ଚିତ୍ତେ	।	ତଥାପି କୃଷ୍ଣ ପଦାଗ୍ରତେ	॥
ଅତି ପୀରତି ନବ ନବ	।	ସ୍ୱାମୀ ଚରଣେ କଲେ ଭାବ	॥
ପତିଙ୍କ ପାଦ ସେବା କଲେ	।	କେ ତାହା ଛାଡ଼ିପାରେ ଭଲେ	॥
ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଯେ ସ୍ୱଭାବେ ଚଞ୍ଚଳା	।	ସେହି ନ ଛାଡ଼େ ପ୍ରତିବେଳା	॥
ଏହି ପ୍ରକାରେ ନରହରି	।	ବଳେ ଧରଣୀ ଭାରା ହରି	॥
ଦଶ ଅୟୁତ ରାଜାଗଣେ	।	ଉଭାରି ସଂହାରିଲେ ରଣେ	॥
କଳି ଭିଆଇ ନାରାୟଣ	।	ଅନଳ ଯେହ୍ନେ ସମୀରଣ	॥
ନାଶିଲା ଅହଂକାର କ୍ରୋଧେ	।	ବିମାନେ ବସି ନିରାୟୁଧେ	॥
ସ୍ୱମାୟାବଳେ ନରହରି	।	ମନୁଷ୍ୟ ଦେହେ ଅବତରି	॥
ଅଜ୍ଞାନୀ ଯେହ୍ନେ ଗୃହେ ରହି	।	ବଞ୍ଚଇ ଭାର୍ଯ୍ୟାରତ ହୋଇ	॥
ପତ୍ନୀର ନାନା ପ୍ରେମ ରଙ୍ଗେ	।	ଯନ୍ତ୍ରିତ ମୋହିତ ଅନଙ୍ଗେ	॥
କୃଷ୍ଣର ଯେତେ ନାରୀଗଣ	।	ସୁନ୍ଦରେ ମୋହନ୍ତି ମଦନ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ପ୍ରେମଛନ୍ଦ ରସେ	।	ନିତ୍ୟେ ସେବନ୍ତି କୃଷ୍ଣ ପାଶେ	॥
ବିବିଧ ଆଲିଙ୍ଗନ ଦେଇ	।	ଯା ମନ ନ ପାରିଲେ ମୋହି	॥
ଏ ଜୀବଲୋକ କାହୁଁ ଜାଣେ	।	ଆପଣା ତୁଲ୍ୟ କରି ମଣେ	॥
କାହୁଁ ପାରିବ ବଶ କରି	।	ନିର୍ଲେପ ପ୍ରଭୁ ନରହରି	॥
ସେ ହରି ଶ୍ରୀପଦ୍ମ ଚରଣ	।	ସୁଜନେ ଚିନ୍ତ ଅନୁକ୍ଷଣ	॥
କହଇ ବିପ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ	।	ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧେ ଭାଗବତ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସମାଗମୋ ନାମ

ଏକାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ।

•••

ଦ୍ୱାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶୌନକ ଉବାଚ
ଏମନ୍ତ ସୂତ ମୁଖୁ ଶୁଣି	।	ଶୌନକ କହେ ମଞ୍ଜୁବାଣୀ	॥
କୋପେ ଯେ ଦ୍ରୋଣଙ୍କ କୁମର	।	ମନ୍ତ୍ରି ପେଶିଲା ବ୍ରହ୍ମଶର	॥
ଶର ପ୍ରଚଣ୍ତ ତେଜ ବଳେ	।	ଭୟେ କମ୍ପିଲେ ଦିଗପାଳେ	॥
ଉତ୍ତରା ଗର୍ଭେ ସେ ପଡ଼ିଲା	।	ତକ୍ଷଣେ ଗୋବିନ୍ଦ ରଖିଲା	॥
ସେ ପୁଣି ଗର୍ଭୁ ଜନ୍ମ ହୋଇ	।	ପାଳିଲା ରାଜାପଣେ ମହୀ	॥
ଜଗତେ କର୍ମ ଯେତେ କଲା	।	ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଯେମନ୍ତେ ପାଳିଲା	॥
କେବଣ ହେତୁ ନୃପରାଣ	।	କାହିଁ ଛାଡ଼ିଲା ନିଜ ପ୍ରାଣ	॥
ଅଳ୍ପ ବୟସେ ସେ ନୃପତି	।	ଅନ୍ତେ ଲଭିଲା କେଉଁ ଗତି	॥
ତାର ସକଳ କର୍ମଦୀକ୍ଷା	।	ଆମ୍ଭେ ଶ୍ରବଣେ କରୁ ଇଚ୍ଛା	॥
ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଯେବେ ଦୟା ବହ	।	ସଂଶୟ ଯାଉ ମୁନି କହ	॥
ଆନନ୍ଦେ ବ୍ୟାସଙ୍କର ସୁତ	।	ତାହାଙ୍କୁ ଦେଲେ ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵ	॥
ଏମନ୍ତ ମୁନିଗଣ ମଧ୍ୟେ	।	ଶୌନକ ମୁନି ଅନୁବାଦେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦେ ଦେଇ ଚିତ୍ତ	।	ହସି କହନ୍ତି ମୁନି ସୂତ	॥


ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
କୁରୁ ନଗରେ ଧର୍ମରାଜା	।	ପିତାଙ୍କ ପ୍ରାୟେ ପାଳେ ପ୍ରଜା	॥
କୃଷ୍ଣହୁଁ ନ ଜାଣଇ ଆନ	।	ବିଷୟ ରସେ ନାହିଁ ମନ	॥
ଧର୍ମର ସମ୍ପଦର ରକ୍ଷଣେ	।	ଯେ ସ୍ନେହ ପିତୃ ଭ୍ରାତୃଗଣେ	॥
ପ୍ରଜା ପାଳନେ ମହୀପତି	।	ଧର୍ମ ହୁଁ ନାହିଁ ଅନ୍ୟ ଗତି	॥
ଏ ଜମ୍ବୁଦ୍ୱୀପେ ଯେତେ ରାଜା	।	ସର୍ବେ କରନ୍ତି ପାଦ ପୂଜା	॥
ଯାର ମହିମା ତିନିଲୋକେ	।	ଘୋଷନ୍ତି ଏକକୁ ଆରକେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଯାର ହୃଦେ ବସେ	।	ସେ କି ବିଷୟ ରସ ରସେ	॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରଜନେ	।	ପରୀକ୍ଷିତ ଜନ୍ମ ଯେସନେ	॥
ମାତାର ଗର୍ଭେ ଯେବେ ଥିଲା	।	ନୟନ ମାର୍ଗେ ସେ ଦେଖିଲା	॥
ଯେସନେ ତେଜେ ଦିନକର	।	ଗର୍ଭେ ପଡ଼ିଲା ବ୍ରହ୍ମଶର	॥
ଉତ୍ତରା ଡାକେ ତ୍ରାହି ତ୍ରାହି	।	ତକ୍ଷଣେ ପ୍ରଭୁ ଭାବଗ୍ରାହୀ	॥
ଅଙ୍ଗୁଷ୍ଠି ଯବେକ ଶରୀର	।	ସୁଦର୍ଶନ ଯେ ଧରି କର	॥
କିରୀଟ କୁଣ୍ତଳ ବିରାଜେ	।	ପ୍ରଭାର ରବି ତେଜ ଗଞ୍ଜେ	॥
ଅପୂର୍ବ ରୂପ ଘନଶ୍ୟାମ	।	ଜଡ଼ିତ ହେମ କୋଟି ଦାମ	॥
ଆଜାନୁ ଲମ୍ବେ ଭୁଜ ଚାରି	।	ଗଦାବ୍‌ଜ ଶଙ୍ଖ ଚକ୍ରଧାରୀ	॥
କୋପେ ଲୋହିତ ବେନି ଦୃଷ୍ଟି	।	ଗଦା ଧାରଣେ ଦୃଢ଼ ମୁଷ୍ଠି	॥
ଗଦାର ତେଜେ ରବି ତ୍ରାସ	।	ପୁରେ ମଣ୍ଡଳ ଦଶଦିଶ	॥
ହରିଲେ ବ୍ରହ୍ମଶର ତେଜ	।	ନିଶାରେ ଯେହ୍ନେ ଗ୍ରହରାଜ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଗର୍ଭରକ୍ଷା କରି	।	ଅନ୍ତର ହୋଇଲେ ମୁରାରି	॥
ବାଳକ ଦେଖେ ତା ନୟନେ	।	ଗୋବିନ୍ଦ ଗଲେ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ସର୍ବ ଶୁଭକାଳେ	।	ଅମର ଗୁରୁ ଲଗ୍ନବେଳେ	॥
ବାଳକ ହୋଇଲା ବାହାର	।	ରୂପେ ପାଣ୍ତବ ବଂଶଧର	॥
ଅତି ସୁନ୍ଦର ବିରାଜିଲା	।	ପୁଣି କି ପାଣ୍ତୁ ପ୍ରକାଶିଲା	॥
ଦେଖି ସନ୍ତୋଷ ଧର୍ମ ସୁତ	।	ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ପୁରୋହିତ	॥
ଆନନ୍ଦେ ମିଳି ମହାଜନେ	।	ସ୍ତୁତି ଯେ ମଙ୍ଗଳ ବଚନେ	॥
ଶୁଭଇ ଶଙ୍ଖ ନାଦ ଭେରୀ	।	ଶୁଭେ ଜାତକ କର୍ମ କରି	॥
ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମହୀ ଧେନୁ ତୁଲେ	।	ଅନେକ ଗ୍ରାମ ଦାନ ଦେଲେ	॥
ସୁତ ମାଗଧ ଆଦି ଲୋକେ	।	ଏ ଆସି ମିଳିଲେ ଅନେକେ	॥
ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ସୁଖ ଚିତ୍ତେ	।	ଦକ୍ଷିଣା ଦେଲେ ପୁରୋହିତେ	॥
ସନ୍ତୋଷେ ବସି ବିପ୍ରଜନ	।	ବିଚାରି ଜାତକ ଲକ୍ଷଣ	॥
ଗ୍ରହ ନକ୍ଷତ୍ର କରି ଚିତ୍ତେ	।	କହନ୍ତି ରାଜାର ଅଗ୍ରତେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣା ଉଚୁଃ
ଏ ଅଭିମନ୍ୟୁର କୁମର	।	ପାଣ୍ତବ ବଂଶେ କୀର୍ତ୍ତିକର	॥
ଗର୍ଭ ସଙ୍କଟୁ ଏ ରହିଲା	।	ଏହାକୁ ବିଷ୍ଣୁ ରକ୍ଷା କଲା	॥
ସର୍ବ ଲକ୍ଷଣେ ଏ ସମ୍ଭୂତ	।	ଏହାର ନାମ ପରୀକ୍ଷିତ	॥
କୁରୁ ପାଣ୍ତବ ବଂଶଧର	।	ଏ ଭାଗବତ ମଧ୍ୟେ ବର	॥
ଏମନ୍ତେ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ବାଣୀ	।	କହନ୍ତି ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଶୁଣି	॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ
ହେ ବିପ୍ରବର ତୁମ୍ଭ ବାଣୀ	।	ମନ ଆନନ୍ଦ କଲୁ ଶୁଣି	॥
ଆଗମ ନିଗମର ସାର	।	ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ନୋହେ ଅଗୋଚର	॥
ଗ୍ରହ ନକ୍ଷତ୍ର ଯୋଗ ସ୍ଥିତେ	।	ଯାହା କହିଲେ ଶାସ୍ତ୍ରମତେ	॥
ଏ ବଂଶଧର ସାଧୁ ପଦେ	।	ପ୍ରଜା ପାଳିବେ ନିରାପଦେ	॥
ରାଜା ବଚନେ ବିପ୍ରଗଣ	।	କହନ୍ତି ଜାତକ ଲକ୍ଷଣ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣା ଉଚୁଃ
ଶୁଣ ହୋ ଧର୍ମର ନନ୍ଦନ	।	ଆମ୍ଭର ଆଶିଷ ବଚନ	॥
ରାଜ୍ୟ ଏ ପାଳିବ ନିୟତ	।	ଯେହ୍ନେ ଇକ୍ଷ୍ୱାକୁ ମନୁସୂତ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ସତ୍ୟ ଗୁଣନିଧି	।	ଏ ସର୍ବ ଦୀକ୍ଷା ପଣେ ସିଦ୍ଧି	॥
ଏହାର ଗୁଣକ୍ରିୟା ଯଶେ	।	ଯେହ୍ନେ ଶ୍ରୀରାମ ରଘୁବଂଶେ	॥
ସର୍ବ ଗୁଣରେ ଏ କୁମାରେ	।	ନାହିଁ ସମାନ ତିନିପୁରେ	॥
ସମୁଦ୍ର ପ୍ରାୟେ ଯଜ୍ଞକାରୀ	।	ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ପ୍ରାୟେ ଧନୁର୍ଦ୍ଧାରୀ	॥
ହୁତାଶନର ତେଜୋମୟେ	।	ବୁଦ୍ଧି ଯେ ସମୁଦ୍ରର ପ୍ରାୟେ	॥
ମୃଗେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟେ ତେଜକାରୀ	।	ସ୍ଥବିର ପ୍ରାୟେ ହେମଗିରି	॥
ପୃଥିବୀ ସମ ଧୀର ଚେତା	।	ସହିଷ୍ଣୁ ଯେହ୍ନେ ପିତାମାତା	॥
ସମ ପାଳନେ କି ବିଧାତା	।	ଈଶ୍ୱର ପ୍ରାୟେ ବରଦାତା	॥
ଆଶ୍ରୟ ସର୍ବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	।	ଯେହ୍ନେ ସଂସାରେ ରମାବର	॥
ସର୍ବ ଲକ୍ଷଣେ ପୂର୍ଣ୍ଣକାମ	।	ସୁଦୃଢ଼ବ୍ରତୀ ସତ୍ୟଧାମ	॥
ବିଷ୍ଣୁର ପ୍ରାୟେ ଦେବେ ଯେହ୍ନେ	।	ସକଳ ଗୁଣ ଧାମ ତେହ୍ନେ	॥
ବଳୀର ପ୍ରାୟେ ଧୀରପଦ	।	ବୈଷ୍ଣବେ ଯେହ୍ନେ ପ୍ରହଲାଦ	॥
ସଂସାର ମଧ୍ୟେ ହବିର୍ଭାଗେ	।	ଦେବଙ୍କୁ ଅଶ୍ୱମେଧ ଯାଗେ	॥
ରାଜଋଷିଙ୍କୁ ଯତ୍ନ କରି	।	ଦୁଷ୍ଟ ସମୂହ ଦର୍ପ ହରି	॥
ଅବନୀ ଧର୍ମ ରକ୍ଷା ଅର୍ଥେ	।	କଳିକୁ ବାନ୍ଧିବ ଅଗ୍ରତେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶାପ ମହାରୋଷେ	।	ଏହାର ଅଳପ ବୟସେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ବାକ୍ୟେ ହୋଇ କ୍ଷୀଣ	।	ତକ୍ଷଣେ ହାଦେ ଦେବ ପ୍ରାଣ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଅଭିଶାପ ପାଇ	।	ତକ୍ଷଣେ ସାଧୁସଙ୍ଗ ହୋଇ	॥
ଜାହ୍ନବୀ ତଟେ ଅନ୍ତର୍ଜଳେ	।	ହରିଙ୍କ ଭକ୍ତିଜନ ମେଳେ	॥
କୃଷ୍ଣ ମହିମା ଜନମୁଖେ	।	ଶୁଣି ଛାଡ଼ିବ ପ୍ରାଣ ସୁଖେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଅଭୟ ଚରଣ	।	ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ପଶିବ ଶରଣ	॥
ଏମନ୍ତେ ହରିଭାବ ଘେନି	।	କହନ୍ତି ସୂତ ମହାମୁନି	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ପୁଣି ସକଳ ମୁନି ଆଦି	।	ଅନ୍ତରେ ଯେତେ ବେଦବାଦୀ	॥
ଏମନ୍ତେ ଜାତକର୍ମ କଲେ	।	ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବ ବିପ୍ର ମେଳେ	॥
ରାଜାଙ୍କୁ କରି ଅନୁମାନ	।	ବିପ୍ରେ ମିଳିଲେ ନିଜ ସ୍ଥାନ	॥
ଏମନ୍ତ ଜନ୍ମ ପରୀକ୍ଷିତ	।	ଲୋକରେ ହୋଇଲା ବିଦିତ	॥
କର୍ମ ଆରାଧି ସର୍ବବାଣୀ	।	ଯାହା କହିଲେ ପରିମାଣି	॥
ଦିନକୁ ଦିନ ତେଜରାଶି	।	ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷରେ ଯେହ୍ନେ ଶଶୀ	॥
ଦିନକୁ ଦିନ ପିତୃଗଣେ	।	ସ୍ନେହେ ପାଳନ୍ତି ଅନୁକ୍ଷଣେ	॥
ବାଳକ ଦେହେ ପରୀକ୍ଷିତ	।	ସ୍ୱଭାବେ କୃଷ୍ଣର ଭକତ	॥
ସକଳ ଲୋକେ ପ୍ରୀତି ଦାତା	।	ସାଧୁ ସୁନ୍ଦର ଶୁଦ୍ଧଚେତା	॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରଗଣେ	।	ଧର୍ମନନ୍ଦନ ତୋଷ ମନେ	॥
ଜ୍ଞାତି ମାରଣେ ଦ୍ରୋହ ଚିତ୍ତେ	।	ସର୍ବ କଳୁଷ ନାଶ ଅର୍ଥେ	॥
ରାଜାଙ୍କୁ ତହୁଁ ନିଜ ଧନ	।	ନ କରି ଦଣ୍ତ ବରଷଣ	॥
ପଞ୍ଚ ଭ୍ରାତାର ପାଶେ ମିଳି	।	ବିପ୍ରଙ୍କୁ ଘେନି ବନମାଳୀ	॥
ଆଗମ ନିଗମ ଯେ ବିଧି	।	କରାଇ ତିନି ଅଶ୍ୱମେଧି	॥
କେତେ ହେଁ ଦିନ କୃଷ୍ଣ ରହି	।	ଜ୍ଞାତି ସୁହୃଦ ଭାବ ବହି	॥
ଦ୍ରୌପଦୀ କୁନ୍ତୀ ଅନୁବ୍ରତେ	।	ବିଚାର କରି ପଞ୍ଚଭ୍ରାତେ	॥
ରଥେ ଅର୍ଜୁନ ସଙ୍ଗ କରି	।	ନିଜ ଭୁବନେ ଗଲେ ହରି	॥
ସେ ହରି ଚରଣ ପଙ୍କଜେ	।	ବ୍ରାହ୍ମଣ ଜଗନ୍ନାଥ ଭଜେ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ପରୀକ୍ଷିତ ଜନ୍ମ ବର୍ଣ୍ଣନେ ନାମ

ଦ୍ୱାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ତ୍ରୟୋଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ତୋଷ ମନେ	।	ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଗଣେ	॥
ବିଦୁର ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା ଶ୍ରମେ	।	ମିଳିଲେ ମୈତ୍ରେୟ ଆଶ୍ରମେ	॥
କେତେହେଁ ଦିନ ତହିଁ ରହି	।	ଆତ୍ମାର ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞାନ ବହି	॥
ହସ୍ତିନା ନଗର ବିଶ୍ୱାସେ	।	ମିଳିଲେ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ପାଶେ	॥
ଜାଣିବାପାଇଁ ତାର ଗତି	।	ସ୍ୱଭାବେ ସାଧୁ ଧୀର ମତି	॥
ବିଦୁର ଦେଖି ଧର୍ମସୁତ	।	ବନ୍ଧୁ ଆଗମେ କୃତକୃତ୍ୟ	॥
ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ଚାରିଭାଇ	।	ପୂଜିଲେ ଆସନେ ବସାଇ	॥
ଦୁର୍ଦ୍ଦକ୍ଷ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ସୂତ	।	ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ପୁରୋହିତ	॥
ଗାନ୍ଧାରୀ ଦ୍ରୌପଦୀ ସମେତେ	।	ସୁଭଦ୍ରା ଉତ୍ତରା ସହିତେ	॥
ଆଗରେ ଗମୁଛନ୍ତି କୁନ୍ତୀ	।	ଅନ୍ୟ ସୋଦର ବନ୍ଧୁ ଜ୍ଞାତି	॥
ପଣ୍ତୁର ଯେତେ ବନ୍ଧୁଜନେ	।	ମିଳିଲେ ହରଷ ବଦନେ	॥
ପ୍ରାଣକୁ ପାଇ ପିଣ୍ଡ ଯେହ୍ନେ	।	ପୁଣି ଉଠଇ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନେ	॥
ସକଳ ମିଳି ତାର ପାଶେ	।	ନମିଲେ ଯେ ଯାହା ବିଶ୍ୱାସେ	॥
ଅନାଇ ବିଦୁର ବଦନ	।	ଆନନ୍ଦେ ଅଶ୍ରୁଜଳ ପୂର୍ଣ୍ଣ	॥
ସକଳେ ପୂଜାବିଧି କରି	।	ରାଜନ କର କରେ ଧରି	॥
ବିଦୁର ବସାଇ ଆସନେ	।	ପାଶେ ସୁଭଦ୍ରା ବନ୍ଧୁଜନେ	॥
ତାର ବଦନ ରାଜା ଚାହିଁ	।	ଆନନ୍ଦେ ଘେନି ଚାରିଭାଇ	॥
ଉଚ୍ଚେ ପଚାରି ପ୍ରଶ୍ନବାଣୀ	।	କାନ୍ଦିଲେ ସର୍ବଲୋକେ ଶୁଣି	॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ
ହେ ତାତ କହୁ ତୋ ଅଗ୍ରତେ	।	ଆମ୍ଭ କୁଶଳ ତୋର ଚିତ୍ତେ	॥
ସ୍ମରଣ କରୁ ତୀର୍ଥ ଭ୍ରମେ	।	ବନଗହନେ ବହୁଶ୍ରମେ	॥
ତୁମ୍ଭ ଚରଣେ ଆଶ୍ରେ କରି	।	ସକଳ କଷ୍ଟହିଁ ପାଶୋରି	॥
ବିପଦ ଦୁଃଖ ଯେତେ ସହି	।	ବନେ ବଞ୍ଚିଲୁ ପାଞ୍ଚଭାଇ	॥
ମାତା ସହିତେ ଜତୁଘରେ	।	ଅଗ୍ନି ଦହନ ମହାଘୋରେ	॥
ବିଷ ଭକ୍ଷଣ ଆଦି ଯେତେ	।	ତୋ ଆଗେ କହିବି ମୁଁ କେତେ	॥
ଅନେକ ପାପର ପ୍ରମାଦୁ	।	ବଞ୍ଚିଲୁ ତୁମ୍ଭର ପ୍ରସାଦୁ	॥
ତୁ ଆମ୍ଭ ସ୍ନେହ ଦୂର କରି	।	ଭ୍ରମଣ କଲୁ ବସୁନ୍ଧରୀ	॥
ଉଦାସୀ ପୃଥିବୀ ଲକ୍ଷଣେ	।	ଏକାନ୍ତେ ବୁଲୁ ବନେ ବନେ	॥
କିପରି ଗ୍ରାମ ଯାତ୍ରା କରି	।	ଏ ପଥଶ୍ରମକୁ ସଂହରି	॥
ଭ୍ରମିଲୁ ଅବନୀ ମଣ୍ତଳେ	।	ତୀର୍ଥ ଆଶ୍ରମ ପୁଣ୍ୟଫଳେ	॥
ତୋହର ପ୍ରାୟେ ସାଧୁ ଯେତେ	।	ପ୍ରବେଶ ହୋଇ ସର୍ବତୀର୍ଥେ	॥
ଭ୍ରମି କରନ୍ତି ପୁଣ୍ୟସାର	।	ଯାହା କରନ୍ତି ଚକ୍ରଧର	॥
ତୋର ସ୍ୱଭାବେ ପୁଣ୍ୟ ଦେହ	।	ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରୁ ତାତ କହ	॥
ଯାଦବ ସଙ୍ଗେ ବନମାଳୀ	।	ସୁଖେ କି ଛନ୍ତି କୁଶସ୍ଥଳୀ	॥
ତାହାର ଭଲେ ଭଲ ମୋର	।	ଯେ ହରି ଶରଣ ସୋଦର	॥
ସୁଖେ ଅଛନ୍ତି କି ଯାଦବେ	।	ଭୋ ତାତ ପଚାରୁ ପ୍ରସ୍ତାବେ	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଏମନ୍ତେ ରାଜା ବାକ୍ୟ ଶୁଣି	।	ବିଦୁର ମନେ ମନେ ଗୁଣି	॥
ସୁହୃଦ ପ୍ରାୟେ ଭଲ କଲା	।	ଯାଦବ କ୍ଷୟ ନ କହିଲା	॥
ବିଚାରେ କହିବି ମୁଁ ଯେବେ	।	ଜୀବନ ଛାଡ଼ିବେ ପାଣ୍ତବେ	॥
କେମନ୍ତେ ଦେଖିବି ମୁଁ ତାହା	।	ଏତେ ବିଚାରି କଲା ମାୟା	॥
ନ କହେ ଯଦୁବଂଶ ନାଶ	।	ନିର୍ଘାତେ ଛାଡ଼ିଲା ନିଃଶ୍ୱାସ	॥
ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ବଦନେ ସେ ବିଦୁର	।	କପଟେ କହଇ ମଧୁର	॥
ସର୍ବ କୁଶଳ ତୋ ପ୍ରସାଦେ	।	କୃଷ୍ଣ ଅଛନ୍ତି ଅପ୍ରମାଦେ	॥
ଏମନ୍ତେ ରାଜା ଆଗେ କହି	।	କେତେହେଁ ଦିନ ପୁରେ ରହି	॥
ନିତ୍ୟ ଆନନ୍ଦେ ଧର୍ମ ରାଜା	।	ବିଦୁର ସ୍ନେହେ କରି ପୂଜା	॥
ରାତ୍ର ଦିବସ ତାର ସଙ୍ଗେ	।	ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ମନ ରଙ୍ଗେ	॥
ଅଶେଷ ତୀର୍ଥଙ୍କ ମହିମା	।	କିବା କହିବା ଗୁଣ ସୀମା	॥
ସର୍ବ କହିଲା ତୋଷମନେ	।	ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରଜନେ	॥
ଆଜନ୍ମ ତହୁଁ ଶାପ ପାଇ	।	ବିଦୁର ଶୂଦ୍ରେ ଜାତ ହୋଇ	॥
ଶତେ ବରଷ ଶୂଦ୍ର ଦେହେ	।	ବଞ୍ଚିଲା ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା ମୋହେ	॥
ଏ ଯେ ପାଣ୍ତବ ପାଞ୍ଚଭାଇ	।	ରିପୁ ସଂହାରି ରାଜା ହୋଇ	॥
ପୁତ୍ର ପଉତ୍ର ଜନ ଦେଖି	।	ନିର୍ମଳ ଦୁର୍ଗମ ଉପେକ୍ଷି	॥
ଗୃହ କରଣେ ଚିତ୍ତ ଜଡ଼ି	।	ବିଷ୍ଣୁର ମାୟା ମୋହେ ପଡ଼ି	॥
ରାଜ୍ୟ କରନ୍ତି ଧର୍ମ ସୁତେ	।	ମିଳିଲା କାଳ ବିପରୀତେ	॥
କେହି ନ ଜାଣେ ଗତି ତାର	।	ସ୍ୱଭାବେ ଅବ୍ୟକ୍ତ ଈଶ୍ୱର	॥
ଧୂମ ପୂରିଲା ଦଶଦିଶେ	।	ବିଦୁର ଦେଖି ମହାତ୍ରାସେ	॥
ବସିଲା ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ତୁଲେ	।	ଆଶ୍ୱାସି କହେ ମନ ଭୋଳେ	॥
ବିଦୂର ଉବାଚ
ହେ ଭ୍ରାତ ଶୁଣ ମୋ ଉତ୍ତର	।	କାଳ ମିଳିଲା ଭୟଙ୍କର	॥
ଏହାର ପ୍ରତିକାର ନାହିଁ	।	ଅବ୍ୟକ୍ତ ରୂପ ନ ଦିଶଇ	॥
ଦ୍ୱାପର ଯୁଗ ନଷ୍ଟ ଗଲା	।	ଏ କଳିକାଳ ପ୍ରକାଶିଲା	॥
ଆମ୍ଭର ପ୍ରାଣ ଏ ହରିବ	।	ଏହାକୁ କେବା ନିବାରିବ	॥
ଧନ ସମ୍ପଦ ମହୀତଳେ	।	ସଂହାର କରିବ ଏ ବଳେ	॥
ଦେବ ଦାନବ ମହାବଳ	।	ବୃଦ୍ଧ ପ୍ରତାପୀ ଯୁବା କାଳ	॥
ଯାହାର ଦରଶନ ମାତ୍ରେ	।	କଦଳୀ ଯେହ୍ନେ ଘୋରବାତେ	॥
ଭୟେ କମ୍ପନ୍ତି ଥରହର	।	କାତରେ ନେତ୍ରୁ ବହେ ନୀର	॥
ଅନିତ୍ୟ ଏ ମନୁଷ୍ୟ ଦେହୀ	।	ସାର ଏହାର କିଛି ନାହିଁ	॥
ଏ ଦେହେଁ ବିମୁକ୍ତ ବନ୍ଧନ	।	ତାହାଙ୍କୁ କହି ମହାଜନ	॥
ଦେଖ ତୋହର କର୍ମଫଳେ	।	ନାଶ ପୁତ୍ର ଭ୍ରାତା ସକଳେ	॥
ଦୟା ତାହାର ଦୂରେ ଗଲା	।	ମରଣ ନିକଟ ହୋଇଲା	॥
ଅତି ଦୁଃଖିତ ବୃଦ୍ଧ ଦେହେ	।	ତୋର ନିବାସ ପରଗୃହେ	॥
ଦିଶନ୍ତି ଦନ୍ତ ତୋ ଅଧର	।	କର୍ଣ୍ଣେ ନ ଶୁଭଇ ବଧିର	॥
ଅନ୍ତରେ ଅଗ୍ନି ମନ୍ଦ ହୋଇ	।	ଅନ୍ନ ଭୋଜନ ନ ରୁଚଇ	॥
କେ ତାଙ୍କୁ ରଖିବ ଆୟତ୍ତେ	।	ପ୍ରାଣୀ ଜୀବିତ ଆତ୍ମା ଗତେ	॥
ଏ ଯେ ଭୀମର ଗଦାଘାତେ	।	ସମରେ ମଲେ ତୋର ସୁତେ	॥
ତୋର ଅର୍ଜିତ ପିଣ୍ତ ଆଶା	।	ଶ୍ୱାନରେ ପ୍ରାୟେ ତୋ ଭରସା	॥
କୁମନ୍ତ୍ରୀ ଜନ ତୁଲେ ଭାଳି	।	ତୋର କୁମରେ କଲେ କଳି	॥
ପଣ୍ତୁର ପାଞ୍ଚପୁତ୍ର ମାରି	।	ସୁଖେ ଭୁଞ୍ଜିବା ରାଜ୍ୟଶିରୀ	॥
ଦୁଷ୍ଟଙ୍କ ତୁଲେ ବିଚାରିଲେ	।	ଭୀମକୁ ବିଷଲଡ଼ୁ ଦେଲେ	॥
ସେ ଭୀମ କେବେହେଁ ନ ମଲା	।	ତାହାକୁ ଗୋବିନ୍ଦ ରଖିଲା	॥
ଜଉର ଘରେ ଅଗ୍ନି ଦେଲେ	।	ସେ ବେଳେ ପାଣ୍ତବେ ରଖିଲେ	॥
ପୁଣି କପଟ ପଶା କରି	।	ଧନ ସମ୍ପଦ ଅପହରି	॥
ଦ୍ରୌପଦୀ କେଶ ଧରି ବଳେ	।	ଦୁଷ୍ଟଙ୍କ ତୁଲେ ବିଚାରିଲେ	॥
ବିବସ୍ତ୍ର କଲେ ସଭାସ୍ଥଳେ	।	ଗୋବିନ୍ଦ କୋଟିବସ୍ତ୍ର ଦେଲେ	॥
ଏ ଆଦି ଯେତେ କର୍ମ କଲେ	।	ତୁ ତାହା ଜାଣିଅଛୁ ଭଲେ	॥
ସେ କି ତାହାଙ୍କ ଚିତ୍ତୁ ଯିବ	।	ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମର ସ୍ୱଭାବ	॥
ତାହାଙ୍କ ତହୁଁ ପିଣ୍ତ ଖାଇ	।	ସେବକ ପ୍ରାୟ ଦ୍ୱାରେ ଯାଇ	॥
ତୋର ବୟସ ଆଉ କାହିଁ	।	ଅତି ପତିତ ଦୁଷ୍ଟ ହୋଇ	॥
ଦିନକୁ ଦିନ ତନୁ କ୍ଷୀଣ	।	ଯେସନେ ପୁରୁଣା ବସନ	॥
ଏ ଦେହେ ବିମୁକ୍ତ ଯେ ଜନ	।	ଯେ ପ୍ରାଣୀ ବିମୁକ୍ତ ବନ୍ଧନ	॥
ଅନିତ୍ୟ ନର କଳେବର	।	ଭିତରେ କିଛି ନାହିଁ ସାର	॥
ଏହା ବିଚାରି ଯୋଗବଳେ	।	ହରିଙ୍କ ଭକ୍ତ ସଙ୍ଗ ମେଳେ	॥
ନିର୍ମଳ ହୋଇ ବନାଶ୍ରମ	।	ସେ ପ୍ରାଣୀ ପୁରୁଷ ଉତ୍ତମ	॥
ତୁ ବୁଦ୍ଧଜନଙ୍କ ଉତ୍ତମ	।	ଏବେ ତୁ ଛାଡ଼ ମତିଭ୍ରମ	॥
ଉତ୍ତର ପଥେ ଚଳ ବେଗେ	।	ପତ୍ନୀ ସମେତ ଘେନି ସଙ୍ଗେ	॥
ସେହି ଯେ ଦାସୀପଣେ ବନେ	।	ତୋତେ ସେବିବେ ଅନୁକ୍ଷଣେ	॥
ଦେଖ ଏ କାଳ ଭୟଙ୍କର	।	ସତ୍ୟ ହରିବ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	॥
ଏମନ୍ତେ ବିଦୁରର ବାଣୀ	।	ଗାନ୍ଧାରୀ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ଶୁଣି	॥
ତକ୍ଷଣେ ମୋହ ଜଡ଼ ଛାଡ଼ି	।	ବନ ଗମନେ ଚିତ୍ତ ବଢ଼ି	॥
ବିଷ୍ଣୁର ମାୟା କରି ଦୂର	।	ନଗରୁ ହୋଇଲା ବାହାର	॥
ମନ ଆନନ୍ଦେ ତିନିଜଣ	।	ଗମିଲେ ହିମାଚଳ ବନ	॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରବର	।	ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ନିଜ ପୁର	॥
ସ୍ୱଭାବେ ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରି	।	ଅଗ୍ନି ପୂଜନ ଦାନ କରି	॥
ଗୁରୁ ପୂଜନ ସେବା ଅର୍ଥେ	।	ଗୃହେ ମିଳିଲେ କୃତକୃତ୍ୟେ	॥
ଗୁରୁ ଭବନେ ଯାଇ ମିଳି	।	ହସ୍ତେ ଘେନିଲେ ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳୀ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଦେଖି ଶୂନ୍ୟଘର	।	କାତର ମନେ ନୃପବର	॥
ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ଜଣେ ଜଣେ ଚାହିଁ	।	ମୋ ଗୁରୁଜନ ଗଲେ କାହିଁ	॥
କେହି ନ ଶୁଣନ୍ତି ବଚନ	।	ଭୟେ ଚାହାନ୍ତି ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ	॥
ପୁଣି କହନ୍ତି ଜନେ ଚାହିଁ	।	ତାତ ଜନନୀ ଗଲେ କାହିଁ	॥
ବିଦୁର ନାହିଁ ମୋର ପାଶେ	।	ମୋ ତାତ ଜନନୀ ନ ଦିଶେ	॥
ଲୋଚନେ ନ ଦିଶଇ ପଥ	।	କି ଏ ବିଧାତା ବିପରୀତ	॥
ପୁତ୍ରଙ୍କ ମରଣେ ଦୁଃଖିତ	।	କେ ବନଦେଶ କେବା ପଥ	॥
ନ ପୁଣ ପୁତ୍ର ଶୋକ ଭୋଳେ	।	ପ୍ରାଣ ଛାଡ଼ିଲେ ଗଙ୍ଗାଜଳେ	॥
ମୋର ଜନନୀ ତାତ କାହିଁ	।	ଗଲେ ମୋ ଅସହ୍ୟ କିମ୍ପାଇ	॥
ଦୁଃଖ ସାଗରେ ନିମଜ୍ଜିଲେ	।	ମୋର ଦୁଷ୍କୃତ କର୍ମ ଫଳେ	॥
ଏମନ୍ତେ ଧର୍ମସୁତ ବାଣୀ	।	ସାରଥି କହେ ତାହା ଶୁଣି	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଶୁଣ ହେ ନୃପଚୂଡ଼ାମଣି	।	ତୋହର ପିଅର ଜନନୀ	॥
ରଜନୀ କାଳେ ଗଲେ କାହିଁ	।	ସେ କଥା ନ ଜାଣଇ ମୁହିଁ	॥
ମୋର ଜୀବନ ଦୁଃଖ ଭରେ	।	ବୁଡ଼ିଲା ଦୁର୍ଗମ ସାଗରେ	॥
ଏମନ୍ତେ କହି ମନ ଖେଦ	।	ଗଗନେ ଶୁଣି ବୀଣା ବାଦ୍ୟ	॥
ପୁଣି ଚାହିଁଲେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ	।	ନାରଦ ମିଳିଲେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ	॥
ତୁମ୍ଭରୁ ଅଛି ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗେ	।	ବୀଣା ବିନୋଦେ ନାନା ରଙ୍ଗେ	॥
ନାରଦ ହରିଗୁଣ ଗାଇ	।	ପୁଲକ ରୋମପନ୍ତି ଦେହୀ	॥
ଆନନ୍ଦେ ଅଶ୍ରୁଜଳ ସ୍ଫୁରେ	।	ମିଳିଲେ ରାଜାର ନଗରେ	॥
ଦେଖି ସମ୍ଭ୍ରମେ ନୃପମଣି	।	ଆସନ ଜଳ ବେଗେ ଆଣି	॥
ମୁନିଙ୍କୁ ଆସନେ ବସାଇ	।	ବେନି ଚରଣ କରେ ଧୋଇ	॥
ଚରଣ ପୂଜି ବିଧିମତେ	।	କହନ୍ତି ନାରଦ ଅଗ୍ରତେ	॥
ଭୋ ବ୍ରହ୍ମାସୁତ ଶୁଣ ତୁମ୍ଭେ	।	ଯାହା ପୁଚ୍ଛଇ କହ ଏବେ	॥
ସେ ପ୍ରଶ୍ନ କହ ତୁମ୍ଭେ ଭଲେ	।	ମୋ ତାତ ମାତ କେଣେ ଗଲେ	॥
ମୋହର କର୍ମ ଦୁଃଖ ଶୁଣ	।	ଭୋ ମୁନି ତୁମ୍ଭେ ଭଲେ ଜାଣ	॥
ଗଭୀର ଜଳେ ନାବ ଥୋଇ	।	ନାବିକ ଯେସନେ ପଳାଇ	॥
ତେମନ୍ତ କରିଗଲେ ମୋତେ	।	ଅଧିକ କହିବି ମୁଁ କେତେ	॥
ଚକ୍ଷୁ ବିହୀନେ ଘୋର ବନେ	।	ଜୀବନ ଧରିବି କେସନେ	॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କ ଏ ବଚନେ	।	ମୁନି କହନ୍ତି ଅବଧାନେ	॥
ନାରଦ ଉବାଚ
ଭୋ ନୃପ ଶୋକ ତୁ ନ କର	।	ଈଶ୍ୱର ମାୟା ଏ ସଂସାର	॥
ପ୍ରାଣୀ ଭିଆଣ ମାୟା ଯୋଗେ	।	ଖେଳଇ ସଂଯୋଗେ ବିଯୋଗେ	॥
ଗୋରୁ ନାସିକା ଯେହ୍ନେ ବିନ୍ଧି	।	ଆକର୍ଷି ଚର୍ମ ରଜ୍ଜୁ ବାନ୍ଧି	॥
ସେ ଯେହ୍ନେ ପ୍ରାଣୀ ଭାର ବହେ	।	ଅନ୍ତରେ ଖେଦ ଦୁଃଖ ସହେ	॥
ସେ ଦାନ ପଡ଼ଇ ଯେମନ୍ତେ	।	କନ୍ଦୁକ ଚକ୍ରେ ସେହିମତେ	॥
ସଂସାର ଈଶ୍ୱରର ଇଚ୍ଛା	।	ଏ ଭାବ ପଥେ ଗୁରୁ ଦୀକ୍ଷା	॥
ତୁ ରାଜା ତୋତେହିଁ ନ ଜାଣୁ	।	ସଂସାର ସତ୍ୟ ପ୍ରାୟେ ମଣୁ	॥
ସତ୍ୟ କି ମିଥ୍ୟା ବେନି ପଥେ	।	ନିଶ୍ଚେଁ ନ କର ତୁହି ଚିତ୍ତେ	॥
ଅଜ୍ଞାନ ମୋହ ଜଡ଼ ଚିତ୍ତେ	।	ଏ ନାଦ ଶୌଚ ଦୃଢ଼ବ୍ରତେ	॥
ତୁ ଯେ ପଚାରୁ ସ୍ନେହ ଭାବେ	।	ଅରଣ୍ୟେ କେମନ୍ତେ ବଞ୍ଚିବେ	॥
ଏ ଦେହ ପଞ୍ଚଭୂତେ ପଡ଼ି	।	ଅବିଦ୍ୟା କାମକାର୍ଯ୍ୟେ ଜଡ଼ି	॥
ସଂସାର ଦେହେ ନିତି ଦୁଃଖୀ	।	ଏ କାହିଁ ତୋର ପ୍ରାଣ ରଖି	॥
ଉରଗ ଗିଳିଛି ଯାହାକୁ	।	ସେ କାହିଁ ରଖିବ ଆନକୁ	॥
ଦେଖ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନୃପବର	।	ବିଷ୍ଣୁର ମାୟା ଖେଳଘର	॥
ଯା ମାୟା ନ ଜାଣେ ଈଶ୍ୱର	।	କେ ତାହା କରିବ ଗୋଚର	॥
ଏ ମାୟା ପରିତ୍ରାଣ କାହିଁ	।	ସଂସାରେ ନର ଦେହ ବହି	॥
ବଡ଼ଙ୍କ ଗତି ଦେଖି ସାନେ	।	ସେ ନାଶେ କ୍ରିୟା ଆନେ ଆନେ	॥
ଏ ଜୀବ ଜୀବଙ୍କ ଆହାର	।	କେବଳ ଅଟେ ନିର୍ବିକାର	॥
ଭାବ ଅଶେଷ ଭାବେ ପୂରି	।	ଏକଇ ଆତ୍ମା ନରହରି	॥
ସେ ମାୟା କରିପାରେ ଦୂର	।	ଯେ ନିତ୍ୟ ପ୍ରଭୁ ଚକ୍ରଧର	॥
ସେ ହରି ନିତ୍ୟ ବିଶ୍ୱରୂପେ	।	ନର ଶରୀରେ ମୋହ କଳ୍ପେ	॥
ଭାରା ନିବାରେ ଧନୁ ଧରି	।	ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ସମୂହ ସଂହାରି	॥
ଭକ୍ତ ଜନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରେ	।	ଏମନ୍ତେ ସଂସାରେ ବିହରେ	॥
ଦେହକୁ ରକ୍ଷାକରି ତୋଷେ	।	ଏବେ ବର୍ତ୍ତଇ ଅବଶେଷେ	॥
ଯାବତ ଥିବ ଚକ୍ରଧର	।	ତାବତ ତୁମ୍ଭ ଅଧିକାର	॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ସାମରଥା	।	ସେ ବିଷ୍ଣୁ ପୁରାଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା	॥
ବିଦୁର ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ର ବେନି	।	ସଙ୍ଗତେ ପତିବ୍ରତା ଘେନି	॥
ହିମବନ୍ତର ଯେ ଦକ୍ଷିଣେ	।	ଋଷି ଆଶ୍ରମେ ଘୋର ବନେ	॥
ସ୍ୱର୍ଦ୍ଧନୀ ନାମେ ସୁର ନଦୀ	।	ଭରତ ଖଣ୍ତେ ଯେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି	॥
ସେ ଜଳେ ନିତ୍ୟ କରି ସ୍ନାନ	।	ଅନେକ କରି ହୋମ ଦାନ	॥
କେବଳ ମାତ୍ର ଜଳ ଭକ୍ଷି	।	ଶରୀରେ ଜୀବ ଆତ୍ମା ରଖି	॥
ପବନେ ନିଃଶ୍ୱାସ ଧାରଣେ	।	କଠୋର ତପ ଆଚରଣେ	॥
ଦୃଢ଼ ଆସନେ ବସି ଧୀରେ	।	ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ରୁନ୍ଧିଣ ଶରୀରେ	॥
ସର୍ବ ବିଷୟ ରସ ତେଜି	।	ହରି ଚରଣ ଭାବେ ଭଜି	॥
ମନ ଛଡ଼ାଇ ତିନିଗୁଣେ	।	ସମ୍ପାଦି ଗୋବିନ୍ଦ ଚରଣେ	॥
ବିଜ୍ଞାନ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ଭରି	।	ଜୀବ ପରମ ଏକ କରି	॥
ପ୍ରବେଶି କରି ଅଙ୍ଗ ଧରେ	।	ନିବାର ଯେହ୍ନେ ଘଟକାରେ	॥
ପ୍ରାଣ ସ୍ଥାପିବ ପରବେଶେ	।	ଯେ ଅବା ରହେ ଅବଶେଷେ	॥
ନିର୍ଗୁଣ ମାୟା ନାଶ କରି	।	ହେଳେ ତରଇ ଭବବାରି	॥
ସର୍ବ ବିଷୟ ଯୋଗବଳେ	।	ନିବାରି ଆସଇ ନିଶ୍ଚଳେ	॥
ନିଶ୍ଚଳେ ସର୍ବ ପ୍ରାୟ ଲେଖି	।	କି ଅବା ଅନ୍ୟ ବିଘ୍ନ ଅଛି	॥
ଆଜହୁଁ ପଞ୍ଚଦିନ ଅନ୍ତେ	।	ପ୍ରାଣ ଛାଡ଼ିବେ ଯୋଗ ମତେ	॥
ତପନ ତେଜେ ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳେ	।	ପବନ ଯୋଗେ ଦାବାନଳେ	॥
ଦହନ ହୋଇବେ ଶରୀରେ	।	ପତ୍ନୀ ଯେ ଥିବ ଅଭ୍ୟନ୍ତରେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ସ୍ୱାମୀ ଧରି କୋଳେ	।	ଭସ୍ମ ସେ ହୋଇବେ ଅନଳେ	॥
ତା ଦେଖି ବିଦୁର ଶରୀର	।	ଭୟେ କମ୍ପିଲା ଥରହର	॥
ହୃଦେ ସୁମରି ନରହରି	।	ବେଗେ ସେ ବନୁ ଅପସରି	॥
ତୀର୍ଥ ସେବନେ ଅବଧାନ	।	କହିଲେ ଶୁଣ ହେ ରାଜନ	॥
ଏମନ୍ତେ ରାଜା ଆଗେ କହି	।	ତୁମ୍ଭରୁ ସଙ୍ଗେ ବୀଣା ବାଇ	॥
ଆକାଶ ମାର୍ଗେ ଗଲେ ମୁନି	।	ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ତାହା ଶୁଣି	॥
ତତ୍ତ୍ଵ ବଚନ ହୃଦେ ଗୁଣି	।	ବିଷ୍ଣୁର ମାୟା ପରିମାଣି	॥
ସର୍ବ ସଂଶୟ ଦୂର କରି	।	ରାଜ୍ୟ ପାଳନେ ଚିତ୍ତ ଭରି	॥
କହଇ ବିପ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ	।	ସୁଜନେ ଚିନ୍ତ କୃଷ୍ଣ ପଥ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ନାରଦ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ସମ୍ୱାଦ ନାମ

ତ୍ରୟୋଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ସ୍ନେହଭରେ	।	ଶୁଣ ସକଳ ବିପ୍ରବରେ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ରାଜାର ବଚନେ	।	ଗଲେ ଯେ ଦ୍ୱାରକା ଭୁବନେ	॥
ବନ୍ଧୁ ବାନ୍ଧବ ଦୃଢ଼ ଆଶେ	।	ସ୍ନେହ ଜଡ଼ିତ ମୋହପାଶେ	॥
ମାୟା ମନୁଷ୍ୟ ରୂପେ ହରି	।	ଛଦ୍ରମେ ଗୃହବାସ କରି	॥
ସଂସାର ଖେଳଘର ଯାର	।	ବ୍ରହ୍ମା ଶଙ୍କରେ ଅଗୋଚର	॥
ଏମନ୍ତ ବିଚାରି ଅନ୍ତରେ	।	ମିଳିଲେ ଦ୍ୱାରକା ନଗରେ	॥
କେତେହେଁ ମାସ ତହିଁ ରହି	।	କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ମନଦେଇ	॥
ଏମନ୍ତେ ଗଲା ଦିନାକେତେ	।	ଚଞ୍ଚଳ ମନ ଛନ୍ନ ନିତ୍ୟେ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ନ ମିଳିଲା ପାଶେ	।	ଘୋର ଅଦ୍ଭୁତ ଦେଖି ତ୍ରାସେ	॥
କାଳର ଦେଖି ବିପରୀତ	।	ଅଧର୍ମ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଚିତ୍ତ	॥
ପାପ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଦମ୍ଭେ	।	ଯନ୍ତ୍ରିତ କାମ କ୍ରୋଧ ଲୋଭେ	॥
ମିତ୍ର ସୁହୃଦ ସଙ୍ଗମତି	।	ଭ୍ରାତା ମାତୃ ଯେ ପିତୃ ଜ୍ଞାତି	॥
ସ୍ୱାମୀ ଭାରିଯା ପିତୃ ତୁଲେ	।	ଅଗ୍ନି ଯେ ଉଠଇ କନ୍ଦଳେ	॥
ଅରିଷ୍ଟ ହୋଇଲା ଅନେକ	।	ପ୍ରକାଶ ହୋଇ ନରଲୋକ	॥
ପାପ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	।	ଦେଖି ଚକିତ ନୃପବର	॥
ଭୀମସେନଙ୍କୁ ରାଇ ପାଶେ	।	କହନ୍ତି ଆଶ୍ୱାସି ବିଶ୍ୱାସେ	॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଦ୍ୱାରକା ଭୁବନେ	।	ଗଲା ଯେ ବାନ୍ଧବ ସଦନେ	॥
କୃଷ୍ଣ ମହିମା କୃଷ୍ଣ ସଙ୍ଗେ	।	ଜାଣିବା ପାଇଁ ନର ଅଙ୍ଗେ	॥
ଏବେ ସପତ ମାସ ଗଲା	।	ତେବେହେଁ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ନଇଲା	॥
ଏ କି କେବଣ ବିପରୀତ	।	ଏଣୁ ଚଞ୍ଚଳ ମୋର ଚିତ୍ତ	॥
କି ହେତୁ ମୋର ପାଶ ଛାଡ଼ି	।	ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ରହେ ଲୋଭେ ବଢ଼ି	॥
ଏହା ତ ନ ଜାଣି ନ ପାରଇ	।	ଭୟେ ବିକଳ ମୋର ଦେହୀ	॥
ପ୍ରଳୟ କାଳ ଶୂନ୍ୟପଥେ	।	ନାରଦ କହିଗଲେ ମୋତେ	॥
ଦିଶଇ ସଂସାର ଉଚ୍ଛନ୍ନ	।	କିବା ବିହିଲେ ଭଗବାନ	॥
ସେ ହରି ସ୍ନେହେ ଅପ୍ରମାଦେ	।	ମୁହିଁ ବସିଲି ରାଜପଦେ	॥
ଧନ ସମ୍ପଦ ଆଦି ମୋର	।	ସର୍ବ ସମ୍ପଦ ଚକ୍ରଧର	॥
ସକଳ ପ୍ରଜା ମୋର ପାଦେ	।	ଖଟନ୍ତି ଯାହାର ପ୍ରମାଦେ	॥
ତାହାର ଭଲେ ଭଲ ମୋର	।	ସେ ନାଥ ଶରଣ-ସୋଦର	॥
ଦେଖ ସ୍ୱଭାବେ ବୃକୋଦର	।	ଦିଶେ ଆକାଶ ଅନ୍ଧକାର	॥
ତ୍ରିବିଧ ଉତ୍ପାତ ଗଗନେ	।	ଏଣୁ ସଂଶୟ ମୋର ମନେ	॥
ଭୂମି ଆକାଶ ପ୍ରାଣ ମନ	।	ଭୟେ କମ୍ପିଣ ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ	॥
ମୋହର ମନ ବୁଦ୍ଧି ଚିତ୍ତେ	।	କମ୍ପେ କଦଳୀ ଯେହ୍ନେ ବାତେ	॥
କର ଚରଣ ମୋ ଲୋଚନ	।	ବାମେ ସ୍ପୁରିତ ଘନ ଘନ	॥
ମୋହର କମ୍ପଇ ଶରୀର	।	ଦେଖ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ ବୃକୋଦର	॥
ଏ ରାଜ୍ୟ ବେଗେ ନାଶ ଯିବ	।	ଏମନ୍ତ ନିକଟେ ହୋଇବ	॥
ରବି ଉଦୟ କାଳେ ଆସି	।	ଶୃଗାଳ ଯୂଥ ଯୂଥ ଦିଶି	॥
ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ମୁଖ କରି	।	ବଦନୁ ଅନଳ ଉଦ୍‌ଗାରି	॥
କରନ୍ତି ଭୟଙ୍କର ନାଦ	।	ଏଣୁ ସୁସଞ୍ଚ ପରମାଦ	॥
କୁକୁର ମୋର ମୁଖ ଚାହିଁ	।	ନିର୍ଭୟେ ରୋଦନ କରଇ	॥
ଶୃଗାଳ ମୋର ବାମଭାଗେ	।	ବେଗେ ପଳାନ୍ତି ଦକ୍ଷମାର୍ଗେ	॥
ଆବର ଶୁଭ ପ୍ରଶ୍ନ ଯେତେ	।	ମୋତେ ଭ୍ରମନ୍ତି ବିପରୀତେ	॥
ଏ ମୋର ଗଜ ଅଶ୍ୱ ଯେତେ	।	ମୋତେ ଚାହାନ୍ତି ଅଶ୍ରୁନେତ୍ରେ	॥
ଯମର ଦୂତ ପ୍ରାୟେ ଆସି	।	ଉଲ୍ଲୁକ ମୋର ଆଗେ ବସି	॥
ଶବଦେ କମ୍ପାଇ ମେଦିନୀ	।	ମୋର ଗୃହାନ୍ତେ ଯାନ୍ତେ ତୁନି	॥
ପ୍ରତି ଉଲ୍ଲୁକ କୁହୁ ନାଦେ	।	ରୋଦଇ ଭୟଙ୍କର ଶବ୍ଦେ	॥
ଏ ଶବ୍ଦେ ନିଶ୍ଚେ ଶୂନ୍ୟମୟୀ	।	ପ୍ରଜାଏ ନ ରହିବେ କେହି	॥
ଦେଖ ତୁ ଧୂମ ଦଶଦିଶେ	।	ଅନ୍ଧାର ଛନ୍ନେ ମହୀତ୍ରାସେ	॥
ପର୍ବତ ତୁଲେ ବସୁନ୍ଧରୀ	।	କମ୍ପଇ ଘୋର ନାରଦ କରି	॥
ଗଗନେ ନିର୍ଘାତ ଶୁଭଇ	।	ବିଜୁଳି ତେଜ ପ୍ରକାଶଇ	॥
ବାୟୁ ପ୍ରକାଶେ ଖରତର	।	ନିସ୍ତେଜେ ଲୁଚେ ଦିନକର	॥
ଧୂଳିରେ ଦିଶେ ଅନ୍ଧକାର	।	ଶବଦେ କମ୍ପେ ତିନିପୁର	॥
ରୁଧିର ବରଷନ୍ତି ମେଘେ	।	ଆମିଷ ଗନ୍ଧ ଦଶଦିଗେ	॥
ସୂର୍ଯ୍ୟର ନ ଦିଶଇ ତେଜ	।	ଗ୍ରହ ସହିତେ ନିଶାରାଜ	॥
ଦିଗ ଦିଶନ୍ତି ଧୂମମୟେ	।	ଘୋର ଅଭୁତ ଜାତ ହୁଏ	॥
ଉଛୁଳି ଉଠି ନଦୀନଦ	।	କରନ୍ତି ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରାୟ ନାଦ	॥
ଜନ୍ତୁଙ୍କ ମନ ସେହି ମତେ	।	ଅଦ୍ଭୁତ ପୂରିତ ଜଗତେ	॥
ଅନଳ ଜଳେ ଧୂମଧାର	।	ଦିଶଇ ସବୁ ଅନ୍ଧକାର	॥
ବତ୍ସାଏ କଲେ ସ୍ତନ୍ୟପାନ	।	ଗାବେ ନ ପିଆନ୍ତି ଯେ ସ୍ତନ	॥
ତୃଣ ନ କରି ଅଶ୍ରୁମୁଖେ	।	ବୃଷଭ ଗର୍ଜ୍ଜେ ମନ ଦୁଃଖେ	॥
ଭୟେ କରଇ ଘୋରନାଦ	।	ଦେଖ ଅଦ୍ଭୁତ ପରମାଦ	॥
ଦେବତା ପ୍ରତିମା ନ ଚଳେ	।	ଭାସନ୍ତି ତନୁ ସ୍ୱେଦ ଜଳେ	॥
ଏ ଜନଜନ୍ତୁ ଯେତେ ଗ୍ରାମ	।	ନଗର ଆକାଶ ଉଦ୍ୟାନ	॥
ଆଶ୍ରମ ଆଦି ଯେତେ ବର୍ଣ୍ଣେ	।	ମୁହିଁ ତ ଦେଖଇ ନୟନେ	॥
ସର୍ବେ ଦିଶନ୍ତି ହତଶିରୀ	।	ଚଳ ଅଚଳ ବନ ଗିରି	॥
ବାହ୍ୟ ଅନ୍ତରେ ସର୍ବ ଚାହିଁ	।	ମୁହିଁ ଏମନ୍ତ ବିଚାରଇ	॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପାଦଲାଗି ମହୀ	।	ଅତି ସୁନ୍ଦର ବିରାଜଇ	॥
ସେ ପାଦ ଅବା ଶୂନ୍ୟେ ଗଲା	।	ଅବନୀ ଏମନ୍ତ ଦିଶିଲା	॥
ଏମନ୍ତ କହି ଭୀମ ଆଗେ	।	ଧର୍ମନନ୍ଦନ ଉଦବେଗେ	॥
ଭୟେ କମ୍ପନ୍ତି ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ	।	ତକ୍ଷଣେ ମିଳିଲା ଅର୍ଜ୍ଜୁନ	॥
ରାଜା ଚରଣ ତଳେ ପଡ଼ି	।	ଅଜ୍ଞାନେ ନମସ୍କାର ହୁଡ଼ି	॥
ଲୋଚନୁ ବହେ ଅଶ୍ରୁଜଳ	।	ଦେହେ ବ୍ୟାପିତ ଶ୍ରମଝାଳ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଦେଖି ଧର୍ମସୁତ	।	ତକ୍ଷଣେ ଛାଡ଼ି ଭୀମହସ୍ତ	॥
ବନ୍ଧୁ ସୁହୃଦ ମଧ୍ୟେ ଥାଇ	।	ପୁଚ୍ଛନ୍ତି ଅର୍ଜ୍ଜୁନଙ୍କୁ ଚାହିଁ	॥
ନାରଦ ବଚନ ସୁମରି	।	ଭୟେ ଚିନ୍ତଇ ନରହରି	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ମୁଖ ଚାହିଁ ଭଣି	।	ଛନ୍ନ ବଦନେ ନୃପମଣି	॥
ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ
ଶୁଣ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ସାବଧାନେ	।	ଦ୍ୱାରକାପୁର ବନ୍ଧୁଜନେ	॥
ସୁଖେ ଅଛନ୍ତି ନା ସମସ୍ତେ	।	ଯାଦବେ ସ୍ୱବଂଶ ସହିତେ	॥
ପୁରେ ମୋହର ମାତାମହ	।	ସେ ଭଲେ ଅଛିଟିକି କହ	॥
ମାତୁଳ ଅକ୍ରୂରର ତୁଲେ	।	ସ୍ୱଗୃହେ ଅଛନ୍ତି ନା ଭଲେ	॥
ଦେବକୀ ଉଗ୍ରସେନ ଦୁଇ	।	ଭଲେ କି ଛନ୍ତି ଦୁଇ ତହିଁ	॥
ସାତ୍ୟକି ଆଉ ଦରଶନ	।	ଏ ଆଦି ମାତୁଳ-ନନ୍ଦନ	॥
ଶାମ୍ବ ସହିତେ ହଳଧର	।	କହ କୁଶଳ ତାହାଙ୍କର	॥
ଯାଦବ ବଂଶେ ମହାରଥ	।	ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ରୁକ୍ମିଣୀର ସୁତ	॥
ତାର କୁମର ଅନିରୁଦ୍ଧ	।	ଅତି ଭୀମାର ମହାଯୋଧ	॥
ଶୁଭେଣା ସୁଭ୍ରଦା ସହିତେ	।	ଭଲେ କି ଛନ୍ତି କୃଷ୍ଣ ସୁତେ	॥
ରୁଷଭ ଆଦି ମହାବୀରେ	।	ସୁଖେ କି ଅଛନ୍ତି ନଗରେ	॥
ଉଦ୍ଧବ ଆଦି ମନ୍ତ୍ରୀ ଯେତେ	।	ସୁଖେ ଅଛନ୍ତି ନା ସମସ୍ତେ	॥
ସୁନନ୍ଦ ନନ୍ଦ ଆଦି ଯେତେ	।	ରାମ ଗୋବିନ୍ଦଙ୍କ ସହିତେ	॥
ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ଭବନେ ଅଛନ୍ତି	।	ଆମ୍ଭ କୁଶଳ ପଚାରନ୍ତି	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଅଛନ୍ତି ନା ଭଲେ	।	ଶୁଭେ ଭ୍ରାତା ରାମର ତୁଲେ	॥
କରୁଣାସିନ୍ଧୁ ନନ୍ଦବାଳ	।	ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭକତ ବତ୍ସଳ	॥
ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବ ତୁଲେ ବସି	।	ସ୍ୱଧର୍ମ ମଧ୍ୟେ ବ୍ରହ୍ମରାଶି	॥
ଏକ ମଣ୍ଡଳେ କ୍ଷମା ଅର୍ଥେ	।	ଯାହାର ଜନ୍ମ ଏ ଜଗତେ	॥
ସେ ହରି ଅଛନ୍ତି ନା ଭଲେ	।	ରୋହିଣୀ ସୁତ ରାମ ତୁଲେ	॥
ଯାଦବେ ବିଷ୍ଣୁ ତେଜ ଧରି	।	ତାହାର ଭୁଜ ଆଶ୍ରେ କରି	॥
ମହାପୁରୁଷ ଯୋଗବନ୍ଧେ	।	କ୍ରୀଡ଼ନ୍ତି ପରମ ଆନନ୍ଦେ	॥
ତାର ଚରଣେ ସେବା କରି	।	ଷୋଳ ସହସ୍ର ଯେତେ ନାରୀ	॥
ସତ୍ୟାର ତୁଲେ ଇନ୍ଦ୍ର ଜିଣି	।	ନନ୍ଦନ ବନୁ ଚକ୍ରପାଣି	॥
ବଳେ ଆଣିଲେ ପାରିଜାତ	।	ଲୀଳାରେ ଜିଣି ରିପୁଯୂଥ	॥
ଯାହା ବିଳାସେ ଇନ୍ଦ୍ରନାରୀ	।	ସେ ପୁଷ୍ପ ବିଷ୍ଣୁ ତେଜେହରି	॥
ସହସ୍ର ସଂଖ୍ୟା ପରିମାଣି	।	ନାରୀଙ୍କି ଦେଲେ ଚକ୍ରପାଣି	॥
ଯାହାର ଭୁଜଦଣ୍ତ ବଳେ	।	ଯଦୁ ଅଜେୟ ମହୀତଳେ	॥
ନିର୍ଭୟେ ଜଗତେ ଭ୍ରମନ୍ତି	।	ପାଦେ ସୁଧର୍ମ ଆଚରନ୍ତି	॥
ହେ ଭ୍ରାତ ଶୁଣ ମହାଭୁଜ	।	ତୁ ମୋତେ ଦିଶୁ ହତତେଜ	॥
ଲଭିଲା ଶସ୍ତ୍ର କେଣେ ଗଲା	।	ତୋତେ ଅବଜ୍ଞା କେବା କଲା	॥
ତୋର ପ୍ରବେଶ ମନେ ଚିନ୍ତା	।	ଯେଣୁ ତୁ ଦିଶୁ ମଳିନତା	॥
କେବା ଭର୍ତ୍ସନା ଅମଙ୍ଗଳେ	।	ତୋତେ ସ୍ଥାପିଲା ବାକ୍ୟବଳେ	॥
ଅର୍ଥ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଦେବା କଲୁ	।	ମାଗନ୍ତେ କି ଅବା ନ ଦେଲୁ	॥
ବୃଦ୍ଧ କୃପଣ ନିରୀମାଖି	।	ସ୍ତିରୀ ବାଳକ ଗୋରୁ ଦେଖି	॥
ରୋଗ ପାତକେ ଯେ ରୋଦନ୍ତି	।	ଯେ ଅବା ଶରଣ ପଶନ୍ତି	॥
ଏହାଙ୍କୁ ଦୟା ବା ନ କଲୁ	।	ତେଣୁ ଅଶୁଭ ତୁ ଦିଶୁଲୁ	॥
ଅଗମ୍ୟେ କଲୁ ବା ଗମନ	।	କିବା ହରିଲୁ ସ୍ତିରୀ ଧନ	॥
ମାର୍ଗେ ଆସନ୍ତେ ମନ ଛଳେ	।	କେବା ଜିଣିଲା ତୋତେ ବଳେ	॥
ବାଳ ବୃଦ୍ଧଙ୍କୁ ନ ଭୁଞ୍ଜାଇ	।	ଅଗ୍ରେ ଭୁଞ୍ଜିଲୁ ଅବା ତୁହି	॥
ଅତିଥି ଭୋଜନ ନ କରି	।	କିବା ଭୁଞ୍ଜିଲୁ ଜ୍ଞାନ ହାରି	॥
କିବା ନିନ୍ଦିତ କର୍ମ କଲୁ	।	ଯେଣୁ ତୁ ଏମନ୍ତ ଦିଶିଲୁ	॥
କିବା ସେ ଜୀବନ ଠାକୁର	।	ଗୋବିନ୍ଦ ହୋଇଲେ ଅନ୍ତର	॥
ତାହାର ଶୂନ୍ୟେ ଶୂନ୍ୟ ମହୀ	।	ଏମନ୍ତ ପ୍ରାୟେ ମୁଁ ମଣଇ	॥
କହଇ ବିପ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ	।	ପ୍ରଥମେ ସ୍କନ୍ଧେ ଭାଗବତ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ନାରଦ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ପ୍ରଶ୍ନେ ନାମ

ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ପଞ୍ଚଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ତୋଷମନେ	।	ଶୁଣି ସକଳ ମୁନିଜନେ	॥
ଏମନ୍ତ ରାଜାର ବଚନ	।	ଶୁଣି ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଖେଦ ମନ	॥
ଯେତେ କହିଲେ ଧର୍ମ ସୁତ	।	ଶକୁନ ଦେଖି ବିପରୀତ	॥
କୃଷ୍ଣ ବିୟୋଗେ ଖେଦ ମନ	।	ସ୍ୱଭାବେ ଶୋକିତ ବଦନ	॥
ତେଜ ପ୍ରତାପ ଦୂରେ ଗଲା	।	ଜୀବନ ଥାଉ ଦେହ ମଲା	॥
ଶୋକେ କମ୍ପଇ କଳେବର	।	ବଦନୁ ନ ସ୍ଫୁରେ ଉତ୍ତର	॥
ଲୋଚନେ ଦେଇ ବେନିକର	।	ଶୋକ ସଂହରି ବୀରବର	॥
ଶୋକେ କ୍ଷୀଣ ଯେ କଳେବର	।	ବାକ୍ୟ ନ ସ୍ଫୁରେ ଶୋକଭର	॥
ସଖା ସଦୃଶ ନନ୍ଦବଳା	।	ସାରଥି ପଣେ ରଥେ ଥିଲା	॥
ଏ ଆଦି ଯେତେ କୃଷ୍ଣ ଗୁଣ	।	ସୁମରି କାନ୍ଦେ ପୁଣ ପୁଣ	॥
ରାଜାଙ୍କୁ ଚାହିଁ ମନ ଖେଦେ	।	କହଇ ଶୋକ ଗଦଗଦେ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଉବାଚ
ସନ୍ଦେଶ ଶୁଣ ନରନାଥ	।	କୃଷ୍ଣେ ମୁଁ ହୋଇଲି ବଞ୍ଚିତ	॥
ମୋର ଜୀବନବନ୍ଧୁ ହରି	।	ତାର ବିୟୋଗେ ହତଶିରୀ	॥
ବିଷୟ ଶରୀର ମୋହର	।	ଦେଖ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ ନୃପବର	॥
ଯେତେକ ପ୍ରତାପ ମୋହର	।	ଦେବ ଦାନବେ ଅଗୋଚର	॥
ତେଜ ସେ କୃଷ୍ଣ ସଙ୍ଗେ ଗଲା	।	ଜୀବନ ଥାଉଁ ଦେହ ମଲା	॥
ତାର ବିୟୋଗ କ୍ଷଣ ମାତ୍ରେ	।	ଶୋକ ପୂରିତ ନିଜ ଗାତ୍ରେ	॥
ଯେତେ ଅପ୍ରିୟ ଦରଶନ	।	ଦେଖ କୁଣ୍ଠିତ ମୋ ଜୀବନ	॥
ମରଣକାଳେ ପ୍ରାଣୀ ଯେହ୍ନେ	।	ସଂଭ୍ରମେ କୁଣ୍ଠିତ ବଚନେ	॥
ଯାହାର ପାଦେ ଆଶ୍ରେ କରି	।	ନିଜ ଗାଣ୍ତୀବ କରେ ଧରି	॥
ଦ୍ରୁପଦ ଗୃହେ ରାଜା ମେଳେ	।	ବିବାଦ ସ୍ୱୟମ୍ବର କାଳେ	॥
ଯେତେ ମିଳିଲେ ରାଜପୁତ୍ରେ	।	କନ୍ୟା ଲଭନ୍ତେ ଲୋଭ ଚିତ୍ତେ	॥
କନ୍ୟା ଲଭିବା କାଳେ ଗୋଳ	।	ଯେସନେ ଜଳଧି ଉଲ୍ଲୋଳ	॥
ହେଳେ ତାହାଙ୍କ ତେଜ ହରି	।	ଲାଖ ବିନ୍ଧି ମୁଁ ନେଲି ନାରୀ	॥
ପଶୁ ମାରଣ ଯାର ସଙ୍ଗେ	।	ଖାଣ୍ତବ ବନେ କ୍ରୀଡ଼ାରଙ୍ଗେ	॥
ସେ ବନ ଅଗ୍ନିମୁଖେ ଦେଇ	।	ଲଭିଲି ମାୟାସଭା ମୁହିଁ	॥
ଅମରଗଣ ତୁଲେ ପୁଣି	।	କିଞ୍ଚିତେ ଇନ୍ଦ୍ର ତେଜ ଜିଣି	॥
ଏମନ୍ତେ ମିତ୍ର ହରି ଭଣି	।	ଯହିଁ ଅଶେଷ ନୃପମଣି	॥
ତୋହର ଯଜ୍ଞକାଳେ ମିଳି	।	ତୋ ପାଦେ କଲେ ନିଉଛାଳି	॥
ଯାହାର ତୁଲେ ବେନି ଭାଇ	।	ଛଦ୍ରମେ ବିପ୍ରରୂପ ହୋଇ	॥
ଜରାକୁ ବାହୁବଳେ ଜିଣି	।	ରାଜାଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀଘରୁ ଆଣି	॥
ତୋହର ଯଜ୍ଞ ସ୍ନାନକାଳେ	।	ଦ୍ରୌପଦୀ ଦେଖିତୋର କୋଳେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ନାରୀ ଶିରୋମଣି	।	କବରୀ ବେଶେ ଜନ ଜିଣି	॥
କପଟପଶା କରି ବାଦେ	।	କୌରବେ ତୋତେ ସଭାମଧ୍ୟେ	॥
ଜିଣି ପାଞ୍ଚାଳୀ କେଶ ଧରି	।	ବିବସ୍ତ୍ର ସଭା ମଧ୍ୟେ କରି	॥
ଭୟେ ପାଞ୍ଚାଳୀ ସୁମରିଲା	।	ସେ ବେଳେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରଖିଲା	॥
ପୁଣି ଅଜ୍ଞାତ ବନବାସେ	।	ଦୁର୍ବାସା ଋଷିଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସେ	॥
ଭୋଜନ ଅନ୍ତେ ରକ୍ଷା ଅର୍ଥେ	।	ଅୟୁତେ ବିପ୍ର ଘେନି ସାଥେ	॥
ଭୁଞ୍ଜିବା ପାଇଁ ସ୍ନାନ କରି	।	ତା ଜାଣି ପ୍ରଭୁ ନରହରି	॥
ଅତିଥି ରୂପେ ବିଜେ କଲା	।	ଶେଷେ ଯେ ଶାକଅନ୍ନ ଥିଲା	॥
କର ପ୍ରସାରି ତାହା ଖାଇ	।	ମୁନିଙ୍କ ମନ ମଧ୍ୟେ ଥାଇ	॥
ସନ୍ତୋଷ କଲା ମନ ମଧ୍ୟେ	।	ତକ୍ଷଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆନନ୍ଦେ	॥
ସନ୍ତୋଷେ ନିଜ ପୁରେ ଗଲେ	।	ସେ ଦୁଃଖୁଁ ସେ ରଖିଲେ ଭଲେ	॥
ଭୀଷ୍ମାଦି ଥିଲେ ଯେତେ ବୀର	।	ଶୁଣ ରାଜନ ମନ ସ୍ଥିର	॥
ଯାହାର ତେଜେ ଧନୁ ଧରି	।	ବଳେ ଜିଣିଲି ଶୂଳଧାରୀ	॥
ସନ୍ତୋଷେ ମୋତେ ଉମାକାନ୍ତ	।	ବୋଇଲେ ବର ମାଗ ପାର୍ଥ	॥
ପାର୍ବତୀ ବିଶ୍ୱାସେ ମୋହିତ	।	ବରେ ପାଇଲି ପାଶୁପତ	॥
ହର ବିଶ୍ୱାସେ ମୋତେ ପୁଣ	।	ପାର୍ବତୀ ଦେଲେ ଅକ୍ଷ ତୂଣୀ	॥
ସେ ବେନି ଶସ୍ତ୍ର ପାଇ ବନେ	।	ମିଳିଲି ଇନ୍ଦ୍ରର ଭୁବନେ	॥
ନର ଶରୀରେ ସୁର ବେଶେ	।	ମିଳିଲେ ଯେ ହରି ବିଶ୍ୱାସେ	॥
ବିଷ୍ଣୁର ତେଜ ଦେଖି ମୋତେ	।	ସର୍ବ ଦେବତା ପୁରୋହିତେ	॥
ବିଚାରି ସର୍ବେ ଅନୁମାନେ	।	ବସାଇ ଇନ୍ଦ୍ରର ଆସନେ	॥
ମୋତେ ପୂଜିଲେ ପୁରସ୍କାରେ	।	ମୁଁ ପୁଣି ରହି ସ୍ୱର୍ଗପୁରେ	॥
ସର୍ବ ଦେବତାଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ	।	ଅସୁର ବଳ କଲି ନାଶ	॥
ଇନ୍ଦ୍ର ସହିତେ ଶୁଦ୍ଧଭାବେ	।	ମୋତେଯେ ପୂଜିଲେ ଗୌରବେ	॥
ଯାହାର ଏତେ ପୁରସ୍କାର	।	ସେ ହରି ମୋତେ କଲା ଦୂର	॥
ଯେତେ ଗୋବିନ୍ଦ ବନ୍ଧୁଗଣେ	।	କୁରୁ ସାଗରେ ଘୋର ରଣେ	॥
ତରିଲେ ଦୁସ୍ତର ସାଗର	।	ଦେବ ଦାନବେ ଅଗୋଚର	॥
ସମରେ ରିପୁବଳ ଜିଣି	।	ଅନେକ ଧନରତ୍ନ ଆଣି	॥
ରତ୍ନ ମୁକୁଟ ମଣିପରେ	।	ଥିଲା ଯେ ରାଜାଙ୍କର ଶିରେ	॥
ତାହା ହରିଲି ବାହୁବଳେ	।	ନିର୍ଭୟେ ଅବନୀ ମଣ୍ତଳେ	॥
ଯେ ହରି ମୋର ରଥେ ବସି	।	ଅଗାଧ କୁରୁବଳ ନାଶି	॥
ଭୀଷ୍ମ ସବିତାସୁତ କୃପ	।	ଶଲ୍ୟ ସହିତେ ଯେତେ ନୃପ	॥
ତାହାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ରଥ କରି	।	ଅରିର ସୌନ୍ୟ କରେ ମାରି	॥
ରିପୁ ଆୟୁଷ ସଙ୍ଗେ ମନ	।	ହରିଲେ ଶ୍ରୀନନ୍ଦନନ୍ଦନ	॥
ବିରାଟ ଗୋଧନ ହରଣେ	।	ମହାଦୁସ୍ତର ଘୋର ରଣେ	॥
ସେ କୁରୁ ଦୁସ୍ତର ସାଗରେ	।	ଭୀଷ୍ମ ସହିତେ ଯେତେ ବୀରେ	॥
ଅମୋଘ ଶର ବରଷନ୍ତି	।	ଦେବ ଦାନବେ ନାହିଁ ଭ୍ରାନ୍ତି	॥
ଯାର ଚରଣ ଆଶ୍ରେ କରି	।	ତାହାଙ୍କ ବଳ ଦର୍ପ ହରି	॥
ଗୋଧନ ନେଲି ନିଜ ପୁର	।	ସେ ହରି ମୋତେ କଲେ ଦୂର	॥
ଯାର ମହିମା ଏ ସଂସାରେ	।	ଭଜିଣ ନିସ୍ତରନ୍ତି ନରେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ସେ ଯେ ସତ୍ୟବ୍ରତ	।	ସଂଗ୍ରାମେ ଥିଲା ଭୂମିଗତ	॥
ଯାହାର ପାଦପଦ୍ମ ଚିତ୍ତେ	।	ଜ୍ଞାନୀ ଯେ ଭଜୁଥାନ୍ତି ନିତ୍ୟେ	॥
ମହାରଥୀଙ୍କ ଚିତ୍ତେ ଯାଇ	।	ପ୍ରବେଶ କଲେ ଭାବଗ୍ରାହୀ	॥
ନୟନେ ମୋ ରୂପ ଦେଖନ୍ତି	।	ଦେଖନ୍ତେ କେହି ନ ମାରନ୍ତି	॥
ସେ କୃଷ୍ଣ ବସି ମୋର ପାଶେ	।	ଶୋଭିତ ଶୁକ୍ଳ ମନ୍ଦହାସେ	॥
ଆନନ୍ଦେ କରେ କର ଧରି	।	ବିବିଧ ହାସ୍ୟେ ହାସ୍ୟ ହରି	॥
ହେ ପାର୍ଥ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ସଖେ	।	କୁରୁ ନନ୍ଦନ ମନ ଦୁଃଖେ	॥
ତାହାର ଗୁଣ କର୍ମ ଯେତେ	।	କହନ୍ତି ମୋହର ଅଗ୍ରତେ	॥
ଶୟନ ଆସନ ଭୋଜନେ	।	ମୁହିଁ ଯେ ତାଙ୍କ ସନ୍ନିଧାନେ	॥
ସଙ୍ଗେ ବିହରି ଦାସ ପଣେ	।	ରାତ୍ରରେ କରେ ପ୍ରହାରଣେ	॥
ସେ ଅପରାଧ ମୋର ହରି	।	ନ ଘେନି ସ୍ନେହଚିତ୍ତେ ଭରି	॥
ସଖୀର ସଖୀ ଯେହ୍ନେ ସହେ	।	ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଯେହ୍ନେ ପୋଏ	॥
ନୃପେନ୍ଦ୍ର ଶୁଣ ମୋର ବାଣୀ	।	ମୋତେ ଠକିଲେ ଚକ୍ରପାଣି	॥
ମୋହର ପ୍ରିୟ ସଖା ହରି	।	ନ ଘେନି ସ୍ନେହଚିତ୍ତେ ଭରି	॥
ଦେଖ ମୋହର ବୀରପଣ	।	ମାର୍ଗେ ଗୋବିନ୍ଦ-ପତ୍ନୀଗଣ	॥
ଆବୋରି ନ ପାରିଲି ବଳେ	।	ତକ୍ଷଣେ ଉଠିଲେ ଗୋପାଳେ	॥
ସେହି ଗାଣ୍ତୀବ ଧନୁ ମୋର	।	ସେହି ଅକ୍ଷୟ ତୂଣ ଭାର	॥
ସେହି ବିମାନ ଅଶ୍ୱ ଦେଖ	।	କ୍ଷଣକେ ହୋଇଲି ନିରେଖ	॥
ଯାହାର ତେଜେ ନୃପଗଣେ	।	ନମନ୍ତି ମୋହର ଚରଣେ	॥
ତାର ବିଯୋଗେ ତନୁ କ୍ଷୀଣ	।	ଦିଗ ଦିଶନ୍ତି ମୋତେ ଶୂନ୍ୟ	॥
ସେ ପ୍ରାଣନାଥର ବିଯୋଗେ	।	ଭସ୍ମ ଯେସନେ ହବିର୍ଭାଗେ	॥
କୁହୁକ ସୁଦୃଷ୍ଟିରୁ ପାତ୍ରେ	।	ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନୋହି ନିଜ ନେତ୍ରେ	॥
ଶୁଣ ହେ ନୃପ ଶୁଦ୍ଧ ଚେତା	।	ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବଙ୍କର ବାର୍ତ୍ତା	॥
ଅପରେ ଯେତେ ଯଦୁକୁଳେ	।	ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ଥିଲେ କୁଶସ୍ଥଳେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶାପେ ଅବଧାନେ	।	ମିଳିଲେ ଏରକାର ବନେ	॥
ବାରୁଣୀ ମଦ୍ୟ କଲେ ପାନ	।	ଭୋଳେ ହୋଇଲେ ହତଜ୍ଞାନ	॥
ଏରକା ମୁଷ୍ଟିକରେ ଧରି	।	ଏକୁ ଆରେକ ମରାମରି	॥
ଆତ୍ମାକୁ ନ ଜାଣନ୍ତି ଭୋଳେ	।	ମିଳିଲେ ବ୍ରହ୍ମଶାପ ଫଳେ	॥
ଏଣେ ଯାଦବ ବଳ ନାଶ	।	ରହିଲେ ସାତ ପାଞ୍ଚ ଶେଷ	॥
ଈଶ୍ୱର କ୍ରୀଡ଼ା ଏ ଜଗତେ	।	ପ୍ରାଣୀ ଯେ ଈଶ୍ୱର ଆୟତ୍ତେ	॥
ମାରନ୍ତି ଏକୁ ଆର ବଳେ	।	ଜଳ ଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ଯେହ୍ନେ ଜଳେ	॥
ନିର୍ବଳ ଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ଗିଳନ୍ତି	।	ନିଜ ମରଣ ନ ଜାଣନ୍ତି	॥
ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ପ୍ରାଣୀ ଏ ସକଳେ	।	ଦର୍ପ ହରନ୍ତି ତାର ହେଳେ	॥
ଏହି ପ୍ରକାରେ ଯଦୁବଳେ	।	କଳି ଭିଆଇଥିଲେ ହେଳେ	॥
ଯଦୁଙ୍କୁ ଯଦୁବଳେ ମାରି	।	ଭୂମିରୁ ଭାରା ଅପସରି	॥
ଗୋବିନ୍ଦ କଲେ କର୍ମ ଯେତେ	।	ଲୀଳା ବିହରି ଏ ଜଗତେ	॥
ସେ ଦେଶକାଳ ଅର୍ଥଯୁକ୍ତେ	।	ଅପହରନ୍ତି ଜନହିତେ	॥
ସେ କାଳ ପଶି ମୋର ଚିତ୍ତେ	।	ପ୍ରାଣ ଦହଇ ଅବିରତେ	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଏମନ୍ତେ ପାଣ୍ତବ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ	।	କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ଦେଇ ମନ	॥
ସୁହୃଦ ଭାବେ ଗାଢ଼େ ଚିନ୍ତି	।	ଲଭିଲା ସୁନିର୍ମଳ ଭକ୍ତି	॥
କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ଅନୁଧ୍ୟାନେ	।	ଚିତ୍ତ ନିର୍ମଳ ଶାନ୍ତି ଜ୍ଞାନେ	॥
ଥିଲା ଯେ ଅଶେଷ କଳ୍ମଷ	।	ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଗଲା ନାଶ	॥
ନିର୍ମଳ ବୁଦ୍ଧି ପ୍ରକାଶିଲା	।	ଗୋବିନ୍ଦ ବାକ୍ୟ ସୁମରିଲା	॥
ସଂଗ୍ରାମ ମଧ୍ୟେ ରଥେ ଥାଇ	।	ସେ ଗୀତା କୃଷ୍ଣ ଗୁଣ ଗାଇ	॥
ତାହା ସୁମରି ଶୁଦ୍ଧମନେ	।	ଶୋକ ଛାଡ଼ିଲା କୃଷ୍ଣ ଧ୍ୟାନେ	॥
ପ୍ରାକୃତ ଗୁଣେ ଗୁଣଲିଙ୍ଗ	।	ଅସଙ୍ଗ ସଙ୍ଗ ହେତୁ ଭଙ୍ଗ	॥
ଆତ୍ମା ରମଣ ଅଂଶେ ହରି	।	ସେ କୃଷ୍ଣ ଗଲେ ନିଜପୁରୀ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ମୁଖୁଁ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି	।	ନିର୍ବେଦ ନୃପ ଚୂଡ଼ାମଣି	॥
କୁନ୍ତୀ ଯେ ନିଜପୁରେ ଥିଲେ	।	ଗୋବିନ୍ଦ ବିୟୋଗ ଶୁଣିଲେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ପାଇ ଦିବ୍ୟ ଜ୍ଞାନ	।	ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦେ ହେଲେ ଲୀନ	॥
ଆତ୍ମା ନିବୃତ୍ତ ଜ୍ଞାନଯୋଗେ	।	ନିଶ୍ଚୟ କରି ସ୍ୱର୍ଗ ମାର୍ଗେ	॥
ଯାଗେ ଗୋବିନ୍ଦ ମହୀତେଜି	।	ସ୍ୱଭାବେ ନିତ୍ୟ ଧର୍ମେ ମଜ୍ଜି	॥
ତାର ମହିମା ନରଲୋକେ	।	ସାଧିବେ ଏକକୁ ଆରକେ	॥
କହି ଚଳନ୍ତି ଭଗବାନ	।	କଳି ଆଗମ ସେହିଦିନ	॥
ମିଳିଲା ନରଲୋକେ ଆସି	।	ତକ୍ଷଣେ ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ପଶି	॥
ସକଳ ପୁରେ ପ୍ରାଣୀ ଚିତ୍ତେ	।	ଲୋଭ ବଢ଼ଇ ଦମ୍ଭମତେ	॥
ପ୍ରାଣୀ ନାଶନେ ଧର୍ମ ନାଶେ	।	ପ୍ରାଣୀଏ କଳିର ବିଶ୍ୱାସେ	॥
ନିଷ୍ଠୁର ଚିତ୍ତ ସର୍ବଜନ	।	ତା ଦେଖି ଧର୍ମର ନନ୍ଦନ	॥
ସ୍ୱର୍ଗ ଗମନ ମନେ ଗୁଣି	।	ତକ୍ଷଣେ ପରୀକ୍ଷିତେ ଆଣି	॥
ଉତ୍ତମ ରାଜ ଚିହ୍ନ ଦେଖି	।	ସକଳ ଗୁଣେ ଉପଲକ୍ଷ୍ୟି	॥
ଆତ୍ମାରେ ତୁଲ୍ୟ କରି ମଣି	।	ଅନେକ ତୀର୍ଥଜଳ ଆଣି	॥
ହସ୍ତିନାପୁର ଅଭିଷେକେ	।	ସ୍ଥାପିଲେ ନୃପ ନରଲୋକେ	॥
ଯାଦବ ବଂଶେ ଶେଷେ ଥିଲା	।	ଦୁର୍ଜ୍ଜୟ ଅନିରୁଦ୍ଧ ବଳା	॥
ମଥୁରାପୁର ଧର୍ମ ବାଟେ	।	ସ୍ଥାପିଲେ ସୁରସେନ ପାଟେ	॥
ସକଳ ଭୋଗ ଦୂର କରି	।	ଶରୀର ବଧ ଅପହରି	॥
ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମା ଅଗ୍ନିଜାଳି	।	ସର୍ବ ବିଷୟେ ଘୃତ ଢାଳି	॥
ଜ୍ଞାନ ଗୋଚରେ ଅଗ୍ନିପାନ	।	ତକ୍ଷଣେ ଧର୍ମର ନନ୍ଦନ	॥
ସର୍ବ ସମ୍ପଦ ଦୂର କରି	।	ନିର୍ମଳ ଚିତ୍ତ ଧ୍ୟାନେ ଧରି	॥
ଅଶେଷ କର୍ମପାଶ ଛେଦି	।	ତୋଷେ ଶରୀର ରନ୍ଧ୍ର ରୁଧି	॥
ମନ ବଚନ ଲୀନ କରି	।	ବାୟୁ ଧାରଣେ ପୁଣି ଧରି	॥
ଅଜ୍ଞାନ ଉତ୍ସର୍ଗ ସହିତେ	।	କୁଣ୍ଠିତ ମାର୍ଗେ ଅନ୍ତର୍ଗତେ	॥
ପୁଣି ଅଦେହ ପଞ୍ଚପ୍ରାଣ	।	ଜୀବର ଯେତେ ପରିତ୍ରାଣ	॥
ସକଳ ଗୁଣେ ଗୁଣ ଧରି	।	ଆତ୍ମାରେ ଆତ୍ମା ହୋମ କରି	॥
ବ୍ରହ୍ମ ନିର୍ବାଣେ ଥୋଇ ଚିତ୍ତ	।	ଉତ୍ତର ପଥେ ଉପଗତ	॥
ସୁସ୍ଥିର ମନ ନିରାହାରି	।	ମଉନ ମୁକ୍ତ କେଶଧରି	॥
ଜଡ଼ ଉନ୍ମତ ମତ୍ତ ପ୍ରାୟେ	।	କେହି ଦେଖଇ ନିଜ କାୟେ	॥
ଜନ ବଦନକୁ ନ ଚାହିଁ	।	ଅନ୍ଧ ବଧିର ପ୍ରାୟ ହୋଇ	॥
ହୃଦେ ନିବେଶି ବେନି ପାଣି	।	ଉତ୍ତର ଦିଗେ ନୃପମଣି	॥
ପୂର୍ବେ ଅଶେଷ ମୁନି ଯାନ୍ତେ	।	ମୋକ୍ଷ ହୋଇଲେ ଯେଉଁ ପଥେ	॥
ପରମ ବ୍ରହ୍ମ ଚିନ୍ତାକରି	।	ପ୍ରସ୍ଥାନ ସ୍ୱର୍ଗପଥ ହେରି	॥
ପଥେ ଚଳନ୍ତି ଚାରିଭାଇ	।	ରାଜାର ଅନୁରୂପ ହୋଇ	॥
ପ୍ରଜାଙ୍କୁ କରି ଆଲିଙ୍ଗନ	।	ହରଷ କରି ସର୍ବଜନ	॥
ସେ ସାଧୁ ଶାନ୍ତ ସତ୍ୟ ଗୁଣୀ	।	ଆତ୍ମାର ଅନ୍ତର୍ଗତେ ଜାଣି	॥
ମନ ନିବେଶି କୃଷ୍ଣପାଦେ	।	କୃଷ୍ଣର ଭକ୍ତି ଅପ୍ରମାଦେ	॥
ନିର୍ମଳ ଚିତ୍ତ ତାହାଙ୍କର	।	ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦେ କରି ସାର	॥
କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ଚିତ୍ତ ଦେଲେ	।	ପରମ ଗତି ସେ ଲଭିଲେ	॥
ବିଦୁର ଥିଲେ ବନବାସେ	।	ପ୍ରଭାସ ତୀର୍ଥେ ମୋକ୍ଷ ଆଶେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଚରଣେ ନିଶ୍ଚଳେ	।	ପ୍ରାଣ ଛାଡ଼ିଲେ ଯୋଗବଳେ	॥
ପିତୃଗଣଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ମିଶି	।	ନକ୍ଷତ୍ର ମଧ୍ୟେ ଯେହ୍ନେ ଶଶୀ	॥
ନିଜ ଭୁବନେ ବିଜେ କଲେ	।	ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶାପୁଁ ନିସ୍ତରିଲେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଦ୍ରୁପଦ କୁମାରୀ	।	ଭର୍ତ୍ତାର ପଥ ଅନୁସରି	॥
କହନ୍ତି ସୂତ ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତେ	।	ସର୍ବ ମୁନିଙ୍କ ମଧ୍ୟଗତେ	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରଜନେ	।	କୃଷ୍ଣ ମହିମା ଶୁଦ୍ଧ ମନେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଚରଣ କମଳେ	।	ପଣ୍ତୁ କୁମର ଭାବ ଭୋଳେ	॥
ସଂସାର ମାୟା ଦୂର କଲେ	।	ଜଗତ ଜନ ନିସ୍ତାରିଲେ	॥
ପରମ ମଙ୍ଗଳ ଏ ବାଣୀ	।	ଯେ ପ୍ରାଣୀ ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତେ ଶୁଣି	॥
ସେ ଭକ୍ତି ଲଭେ ଅପ୍ରମାଦେ	।	ଅନ୍ତେ ପଶଇ କୃଷ୍ଣପାଦେ	॥
କୃଷ୍ଣ ମହିମା ସୁଧାରସ	।	କହଇ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ପାଣ୍ତବ ହିମାଚଳ ଗମନେ ନାମ

ପଞ୍ଚଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ଷୋଡ଼ଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ଅନୁରାଗେ	।	ଆନନ୍ଦେ ମୁନିଙ୍କର ଆଗେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଅଭିମନ୍ୟୁ ସୁତ	।	ତେଜ ବିକାଶେ ପରୀକ୍ଷିତ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ବାକ୍ୟେ ଜନ୍ମକାଳେ	।	ସୁମରି ହସ୍ତିନା ମଣ୍ତଳେ	॥
ରାଜ୍ୟ ଆବୋରି ରାଜା ଯେତେ	।	ସର୍ବେ ଖଟିଲେ ପାଦଗତେ	॥
ଶତ୍ରୁଙ୍କୁ ଜିଣି ମହାତେଜ	।	ଭୋଗ କରଇ ନିଜ ରାଜ୍ୟ	॥
ବିରାଟ ସୁତ ସୁତା ଥିଲା	।	ସ୍ନେହେ ସେ ପରୀକ୍ଷିତେ ଦେଲା	॥
ଅତି ସୁନ୍ଦର ରୂପ କାନ୍ତି	।	ନାମ ତାହାର କଳାବତୀ	॥
ତାହାର ଗର୍ଭୁ ଚାରି ପୁତ୍ର	।	ଧର୍ମେ ସମ୍ପାଦି ପରୀକ୍ଷିତ	॥
କୁମାର ଜନ୍ମେଜୟ ଆଦି	।	ସକଳ ଗୁଣେ ସେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି	॥
ଆନନ୍ଦେ ରାଜା ପରୀକ୍ଷିତ	।	ଯଜ୍ଞେ ବରିଲା ପୁରୋହିତ	॥
ଗଙ୍ଗାର ତୀରେ ବେଦବାଦୀ	।	ସାଧିଲା ତିନି ଅଶ୍ୱମେଧି	॥
ଦକ୍ଷିଣା ଦେଲେ ମନପୁରି	।	ଦିଗ ବିଜୟେ ବିଜେକରି	॥
କଳିଯୁଗକୁ ଏକଦିନେ	।	ଦେଖିଲା ବେଳ ଅବସାନେ	॥
ସେ ଶୂଦ୍ରଜାତି ନୃପ ସାଜେ	।	ଲୌହ ମୂଷଳ ଘେନି ବିଜେ	॥
ଅଗ୍ରେ ଗୋ ମିଥୁନକୁ ଥୋଇ	।	ହୁଙ୍କାର ନାଦେ ପ୍ରହାରଇ	॥
ତାହାକୁ ଦେଖି ନୃପମଣି	।	ତକ୍ଷଣେ ଭୁଜ ଧରିଆଣି	॥
ବନ୍ଧନ କଲା ବାହୁବଳେ	।	ସେ ବୀର ଅବନୀ ମଣ୍ତଳେ	॥
ଏମନ୍ତେ ସୂତ ମୁଖୁ ଶୁଣି	।	ଶୌନକ ଆଦି ଯେତେ ମୁନି	॥
ଆନନ୍ଦେ ହୋଇ କୃତକୃତ୍ୟ	।	କହନ୍ତି ଶୁଣ ମୁନି ସୂତ	॥
ଶୌନକ ଉବାଚ
କେବଣ ହେତୁ ପରୀକ୍ଷିତ	।	ବିଗ ବିଜୟେ ଉପଗତ	॥
କଳିକୁ ଧରି ବାହୁବଳେ	।	ବନ୍ଧନ କଲା କିବା ଛଳେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଶୂଦ୍ରରୂପ ଧରି	।	କପଟେ ନୃପ ଲିଙ୍ଗକାରୀ	॥
ପାଦ ପ୍ରହାରିଲା ତାହାକୁ	।	ଭୋ ସୁତ କହିବା ଆମ୍ଭଙ୍କୁ	॥
ଏ କୃଷ୍ଣକଥା ରସବାଣୀ	।	ଏ ଜୀବ ତରେ ଯାହା ଶୁଣି	॥
ଶରୀର ବହି ମୋହକଳ୍ପେ	।	ଜନ୍ମ ମରଣର ବିଳାପେ	॥
ଆୟୁଷ ଦିନୁଦିନ ତୁଟେ	।	ଜଳ ଯେସନେ ଛିଦ୍ରଘଟେ	॥
କ୍ଷୁଦ୍ର ଆୟୁଷ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	।	ଅମୃତ ବାକ୍ୟ ଚକ୍ରଧର	॥
ଏଥୁ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ନାଶ ଅର୍ଥେ	।	ମୃତ୍ୟୁ ପୁରୁଷ ଏ ଜଗତେ	॥
ସେ ନୁହେଁ କାହାରି ଆୟତ୍ତ	।	କରଇ କ୍ଷଣେ କ୍ଷଣେ ଗ୍ରସ୍ତ	॥
ସେ ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖୁଁ ନିସ୍ତାରଣେ	।	ହରି ଭକତି ମନେ ଗୁଣେ	॥
ହରି ଭକତି ସୁଧାପାନେ	।	ଅମୃତ ବିନୟ ବଚନେ	॥
ଦିନ ହରନ୍ତି ଦୁଃଖ ସୁଖେ	।	ତାହାକୁ ନାରାୟଣ ରଖେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧି ପ୍ରାଣୀ	।	ନିଜ ଆୟୁଷ ନ ପ୍ରମାଣି	॥
ନିରତେ ମନ୍ଦ କର୍ମ କରେ	।	ତାର ଆୟୁଷ ଏ ସଂସାରେ	॥
ଅଧେ ହରଇ ନିଦ୍ରା ନାଶି	।	ଦିବସେ ବ୍ୟର୍ଥ କର୍ମେ ଗ୍ରାସି	॥
ଏମନ୍ତେ ମୁନିଙ୍କ ପ୍ରସନ୍ନେ	।	ସୂତ କହନ୍ତି ଅବଧାନେ	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସେ ରାଜ ଋଷି ଯେତେବେଳେ	।	ବସିଲା ହସ୍ତିନା ମଣ୍ତଳେ	॥
ବିଶେଷେ ଅର୍ଜ୍ଜୁନର ନାତି	।	ରାଜାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ	॥
କଳି ପ୍ରବେଶ କଥା ଶୁଣି	।	ଦିଗ ବିଜୟେ ନୃପମଣି	॥
ତାର ସମାନ ନୃପବରେ	।	ସମର୍ଥ ନାହାନ୍ତି ସମରେ	॥
ଉତ୍ତମ ରଥ ସଜ କରି	।	ରଥେ ଯୋଚିଲା ଅଶ୍ୱ ଚାରି	॥
ସମ ତୁରଙ୍ଗ ଘନ ଜବ	।	କେ କହୁଁ ଅଶ୍ୱଙ୍କର ଭାବ	॥
ଅଶ୍ୱ ଭୂଷିତ ଅଳଙ୍କାରେ	।	ରବି ଉଦୟ କି ଅମ୍ୱରେ	॥
ରଥ ଉପରେ ହୀରା ଧ୍ୱଜ	।	ପୁରୁଁ ବାହାର ମହାରାଜ	॥
ଆବୃତ୍ତ ଚତୁରଙ୍ଗ ବଳେ	।	କେ ତାକୁ ସମ ମହୀତଳେ	॥
ଦିଗ ବିଜୟେ ବାହାରିଲା	।	ଶବଦେ ଭୁବନ କମ୍ପିଲା	॥
ସର୍ବ ନୃପତି ନେଇ ପାଶେ	।	ମିଳେ ଉତ୍ତର କୁରୁଦେଶେ	॥
ଭଦ୍ରାଶ୍ୱ କେତୁମାଳ ଜିଣି	।	ଆଗେ ରାଉତ ମଧ୍ୟେ ଜିଣି	॥
ସର୍ବ ନୃପ ପୁରୁଷ ଆଦି	।	ଜିଣିଲା ସକଳ ସମ୍ପାଦି	॥
ସର୍ବ ନୃପାଦି ଯା ଚରଣେ	।	ଧନେ ଖଟିଲେ ଦାସପଣେ	॥
କେତେ ହେଁ ନୃପତି ତା ସଙ୍ଗେ	।	କୃଷ୍ଣ ଚରିତ ବୀଣା ରଙ୍ଗେ	॥
ପୂର୍ବୁ ପୁରୁଷଙ୍କର ବାଣୀ	।	ତୋଷେ ତାହାର ମୁଖୁଁ ଶୁଣି	॥
ଆତ୍ମାକୁ ରଖିଲେ ଯେମନ୍ତେ	।	ଦ୍ରୋଣ କୁମର ଶସ୍ତ୍ରାଘାତେ	॥
କୃଷ୍ଣ ପାଣ୍ଡବ ବନ୍ଧୁଗଣେ	।	ଭକ୍ତି କୃଷ୍ଣର ଯେ ଚରଣେ	॥
ଦୁସ୍ତର ବ୍ରହ୍ମଶର ବାଣ	।	ଉଦର ଚକ୍ର ସଂହାରଣ	॥
ଶୁଣି ସନ୍ତୋଷ ନୃପମଣି	।	ଉତ୍ତମ ନବରତ୍ନ ଆଣି	॥
ତାହାକୁ ଦେଲେ ପୁରସ୍କାର	।	ରତ୍ନ କଙ୍କଣ ମଣିହାର	॥
ଅଶ୍ରୁ ଲୋଚନ ଚକ୍ଷୁ ବୁଜି	।	ପୁଲକେ ପୂରେ ରୋମରାଜି	॥
ପାଣ୍ତବ ସଙ୍ଗେ ଯେତେ ଭାବ	।	ସଂସାରେ ସାଧିଲେ ମାଧବ	॥
ରଣେ ସାରଥି ପଣେ ରତେ	।	ଯେ ବନବାସ ଘୋର ପଥେ	॥
ରଣୁ ଉଦ୍ଧରେ ସଖା ଗଣେ	।	ହସ୍ତିନା ରାଜଦୂତ ପଣେ	॥
ଆସନ ଶୟନ ଭୋଜନେ	।	ସ୍ନେହେ ବାନ୍ଧବ ବନ୍ଧୁଜନେ	॥
ଏ ଆଦି ଯେତେ କର୍ମ କରି	।	ପାଣ୍ତବ ସଙ୍ଗତେ ବିହରି	॥
ସେ ଭାବ ଘେନି ଦୃଢ଼ ଚିତ୍ତେ	।	ଲଭିଲା କୃଷ୍ଣ-ପାଦଗତେ	॥
ପୂର୍ବୁ ପୁରୁଷଙ୍କର ଧର୍ମ	।	ସାଧିଲା ଅନୁଦିନେ କର୍ମ	॥
ସେ ପୁଣି ନିଜ କର୍ମ ବଶେ	।	ଲଭିଲା ଅଳପ ବୟସେ	॥
ତାର ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କଥା ଶୁଣି	।	ଶୌନକ କହେ ମଞ୍ଜୁବାଣୀ	॥
ଧର୍ମ ଯେ ଏକପାଦ ବହି	।	ତକ୍ଷଣେ ବୃଷରୂପ ହୋଇ	॥
ଭୂମିକି ଦେଖି ଅନୁରୂପେ	।	ବିଶ୍ୱାସେ ମିଳିଲା ସମୀପେ	॥
ସେ ଧେନୁ ଅତି ଦୁଃଖେ ଦୁଃଖୀ	।	ଅଧୋବଦନେ ଅଶ୍ରୁମୁଖୀ	॥
ତାର ବଦନ ଚାହିଁ ଧୀରେ	।	ଧର୍ମ ବୋଲଇ ପ୍ରିୟଭରେ	॥
ଧର୍ମ ଉବାଚ
ହେ ବସୁନ୍ଧରୀ ସତ୍ୟ କହ	।	ତୋର ବିସ୍ମୟେ ମୋର ଦେହ	॥
କିବା ତନୟ ତୋର ମଲା	।	ସ୍ୱାମୀ ବା ଦୂରେ ପ୍ରବେଶିଲା	॥
ତୋର ଶରୀରେ କିବା ବ୍ୟାଧି	।	ସ୍ରବଇ ଅନ୍ତରେ ଆଚ୍ଛାଦି	॥
ବିଶେଷ ବଚନ ତୋହର	।	ଏଣୁ ଏ ସ୍ୱଭାବ ଯେ ତୋର	॥
କିବା ତୋହର ମନ ବ୍ୟଥା	।	କି ନଷ୍ଟ ଅର୍ଥେ ତୋର ଚିନ୍ତା	॥
ଏ ବଡ଼ ଦୁଃଖୀ ଦେଖି ତୋତେ	।	ଦୟା ବସିଲା ମୋର ଚିତ୍ତେ	॥
କେବା ତୋହର ପ୍ରାଣ ନାଶେ	।	ସୁଖେ ବଞ୍ଚିବ ମାଂସ ଗ୍ରାସେ	॥
କିବା ଦେବଙ୍କ ପ୍ରୀତି ଛଳେ	।	ଯଜ୍ଞ ନୋହିବ ଭୂମି ତଳେ	॥
ଯେବେ ନ ବରଷିବେ ଦେବେ	।	ଏଣୁ ଏ ପ୍ରଜାନାଶଯିବେ	॥
କିବା ପୁରୁଷ ନିଜ ନାରୀ	।	ଉପେକ୍ଷି ପରଦାରା କରି	॥
କିବା ବାଳକ ପିତାମାତା	।	ଛାଡ଼ିଲେ ତୋର ମନେ ଚିନ୍ତା	॥
କିବା ବ୍ରାହ୍ମଣେ ବେଦବାଣୀ	।	ସାଧିବେ ଦୀନ କୁଳେ ଆଣି	॥
ଗ୍ରହ ନକ୍ଷତ୍ର ବନ୍ଧୁ ରାଜା	।	କଳି ବିହିତ ଜନ ପ୍ରଜା	॥
ନିଜ ଭବନ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟେ	।	ଛାଡ଼ିବେ ଦୁର୍ଗମ କାନନେ	॥
ପ୍ରାଣୀଏ ଆନ ଆନ ସ୍ଥାନେ	।	ଆସନ ଭୋଜନ ଶୟନେ	॥
କରିବେ ପରପାକେ ମତି	।	ପର ଯୁବତୀ ଘେନି ରତି	॥
କିବା ତୋହର ଗୁରୁତର	।	ଖଣ୍ତିଲା ଅବନୀର ଭାର	॥
ତାର ଚରଣ ତୋର ଉପର	।	ଯେହ୍ନେ ଭୂଷିତ ଅଳଙ୍କାରେ	॥
ତାର ଚରିତ ଗୁଣ ଲୀଳା	।	କିବା ତୋ ମନ ସୁମରିଲା	॥
ତାର ବିଯୋଗେ ତୋର ଚିତ୍ତେ	।	ଚିନ୍ତା ସାଗରେ ମୋହଗ୍ରସ୍ତେ	॥
ଏ ଆଦି ଯେତେ ଚିନ୍ତା ଭାର	।	କହ ଅଭିମାନ ବେଭାର	॥
କାଳ ବା ତୋର ଶୁଭହାରି	।	ଯେଣୁ ଦିଶିଲୁ ହତଶିରୀ	॥
କାଳ ବା ତୋର ଶୁଭହାରି	।	ଯେଣୁ ଦିଶିଲୁ ହତଶିରୀ	॥
ଧର୍ମ ବୃଷଭ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି	।	ଧରଣୀ କହେ ମନେ ଗୁଣି	॥
ଧରଣୀ ଉବାଚ
ଭୋ ବୃଷ ଯେତେ ପ୍ରଶ୍ନ ତୋର	।	କହିବି ଶୁଣ ମନ ସ୍ଥିର	॥
ତୋହର ଚତୁର ଚରଣ	।	ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ସୁଖର କାରଣ	॥
ସତ୍ୟ ଶଉଚ ଦମ୍ଭ ଶାନ୍ତି	।	ତ୍ୟାଗ ସନ୍ତୋଷ ମହାମତି	॥
ତପ ସମାଧି ଶମ ଦମ	।	ତିତିକ୍ଷା ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ	॥
ବିରକ୍ତି ଫଳ ଯେ ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ	।	ସତତ ସୁଖ ଜ୍ଞାନ ଦ୍ୱିଜ	॥
କୁଶଳ କାନ୍ତି ସମଭାଗ	।	ଅଶୁଭ କର୍ମର ଯେ ଭୋଗ	॥
ପ୍ରଶସ୍ତ ଶୀଳ ମହାବଳ	।	ସ୍ତିରୀ ଗଭୀର ଧର୍ମକୁଳ	॥
ସୁକୃତ ମାନ ଅହଙ୍କାର	।	ଏ ସର୍ବ ତୋହର ଶରୀର	॥
ଏ ଆଦି ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ଯେତେ	।	କର୍ମ ସାଧନ ଏ ଜଗତେ	॥
ମହତ ଜନ ଆଚରଣ	।	ଆତ୍ମାର ପରମ କାରଣ	॥
ସେ ସର୍ବଗୁଣ ଷଡ଼ଭାଗେ	।	ଗମିଲେ ଗୋବିନ୍ଦର ସଙ୍ଗେ	॥
ଏ ସର୍ବଗୁଣ ଲୋକ ଯେତେ	।	ସର୍ବେ ପଡ଼ିଲେ ମୋହଗତେ	॥
ଏବେ ମୁଁ ଆତ୍ମାକୁ ସୁମରି	।	ଏ ସର୍ବଗୁଣ ମନେ ଧରି	॥
ତୋର ଚରଣ ଭଗ୍ନ ଦେଖି	।	କାନ୍ଦଇ ହୋଇ ଅତି ଦୁଃଖୀ	॥
ଦେବତା ଋଷି ପିତୃଗଣେ	।	ଯେ ବର୍ଣ୍ଣାଶ୍ରମ ଆଚରଣେ	॥
ଏ ସର୍ବଧର୍ମ ଗଲା ଦୂର	।	ମୋତେ ଛାଡ଼ିଲେ ଚକ୍ରଧର	॥
ବ୍ରହ୍ମାଦି ଦେବଦେବୀ ଯେତେ	।	ନିଶ୍ଚଳ ମୋହର ଅଗ୍ରତେ	॥
ଯାର ଅପାଙ୍ଗ ମୋକ୍ଷ ଶିରୀ	।	ଲଭିବି ବୋଲି ଆଶ୍ରା କରି	॥
କଠୋର ତପ ସାଧି ବନେ	।	ପ୍ରସନ୍ନ ଯାହାର ଚରଣେ	॥
ସେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତେଜି ପଦ୍ମବନ	।	ଯାର ହୃଦୟେ ଲଭି ସ୍ଥାନ	॥
ସେ ସ୍ଥାନେ ନ ରହେ ତା ମନ	।	ତାର ଚରଣେ କରେ ଧ୍ୟାନ	॥
କଳି ବଞ୍ଚଇ ସର୍ବବେଳେ	।	ସେ ହରି ନିଜ ପୁରେ ଗଲେ	॥
ତାର ଚରଣେ ଚିହ୍ନ ଯେତେ	।	ଧ୍ୱଜ ଅଙ୍କୁଶ ନିଜ ଗାତ୍ରେ	॥
ସେ ବେଳେ ଅଳଂକୃତ ଦେହୀ	।	ଶୁଦ୍ଧ ସୁନ୍ଦର ବିରାଜଇ	॥
ଯେଣୁ ଛାଡ଼ିଲେ ମୋତେ ହରି	।	ତେଣୁ ଦିଶଇ ହତଶିରୀ	॥
ଅସୁର ଅକ୍ଷୌହିଣୀ ଭାର	।	ଉଶ୍ୱାସ କଲା ଯେ ମୋହର	॥
ତାର ବିଯୋଗ ଯେବା କହି	।	ଏ ନରଲୋକେ ଦେହ ବହି	॥
ପ୍ରେମେ ବାଳକ କର୍ମ ମାତ୍ରେ	।	ମନକୁ ମୋହନ୍ତି ଜଗତେ	॥
ମଥୁରାପୁର ନାରୀଙ୍କର	।	ଭାଗ୍ୟ କେ କରିବ ଗୋଚର	॥
ତାର ଚରଣ ସୁଖ ଲାଗି	।	ପୁଲକ ଭାବେ ସଉଭାଗୀ	॥
ସୂତ କହନ୍ତି ଅବଧାନେ	।	ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ମୁନିଜନେ	॥
ଏମନ୍ତେ କହୁଁ କହୁଁ ବାଣୀ	।	ଧର୍ମର ସଙ୍ଗତେ ଧରଣୀ	॥
ସେ ପରୀକ୍ଷିତ ଦଣ୍ତଧାରୀ	।	ଦିଗବିଜୟ କର୍ମ ସାରି	॥
ଧର୍ମ ଧରଣୀ ସଙ୍ଗ ବଳେ	।	ମିଳିଲା ସରସ୍ୱତୀ କୂଳେ	॥
କହଇ ବିପ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ	।	ପ୍ରାକୃତ ବନ୍ଧେ ଭାଗବତ	॥
ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧେ ଅର୍ଥ ଯେତେ	।	ଅମୃତ କୃଷ୍ଣର ଚରିତେ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ଧର୍ମ ପୃଥ୍ୱୀ ସମ୍ୱାଦେ ନାମ

ଷୋଡ଼ଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ସପ୍ତଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
କହନ୍ତି ସୂତ ଶୁଦ୍ଧମନେ	।	ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ	॥
ସେ ରାଜା ସରସ୍ୱତୀ କୂଳେ	।	ବିଜୟ ଚତୁରଙ୍ଗ ବଳେ	॥
ସେ ରାଜଋଷି ପରୀକ୍ଷିତ	।	ତେଜେ କି ପ୍ରକାଶେ ଆଦିତ୍ୟ	॥
ତକ୍ଷଣେ ସରସ୍ୱତୀ କୂଳେ	।	ପଶିଲା ଗୋ ମିଥୁନବେଳେ	॥
ଦେଖିଲା ରାଜାରୂପ ଶିରୀ	।	ଲୁହାର ଯଷ୍ଟି କରେ ଧରି	॥
ସ୍ୱଭାବେ ତାର ଶୁଭ୍ରଦେହୀ	।	କପଟ ବେଶେ ସଜ ହୋଇ	॥
ସର୍ପର ପ୍ରାୟେ ଘୋର ନାଦେ	।	ଯଷ୍ଟି ପ୍ରହାରେ ତାର ପାଦେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ଏକଇ ଚରଣ	।	ପ୍ରହାର କରେ ପୁନଃ ପୁନଃ	॥
ତାର ପ୍ରହାରେ ସେ ବିକଳେ	।	ଲୋଚନୁ ଅଶ୍ରୁଜଳ ଗଳେ	॥
କମ୍ପଇ ଘନ ଘନ ଦେହୀ	।	ମୂତ୍ର ପୁରୀଷ ଉତ୍ସର୍ଗଇ	॥
ତାର ପ୍ରହାରେ ଧେନୁ ନାଦେ	।	ସ୍ଥିର ନୁହଇ ଚାରିପାଦେ	॥
ବତ୍ସା ବିହୀନେ କୃଷ୍ଣଦେହୀ	।	ଜୀବ ସେ ଭୋଜନ ଇଚ୍ଛଇ	॥
ତାର ନିକଟେ ରଥେ ଯାଇ	।	ସୁବର୍ଣ୍ଣେ ଅଳଂକୃତ ହୋଇ	॥
ଅନାଇ ବୃଷଭ ବଦନ	।	ଗଭୀର କୋମଳ ବଚନ	॥
ବାଣ ଆରୋପି ଧନୁର୍ଗୁଣେ	।	ପୁଚ୍ଛଇ ପ୍ରହାର କରଣେ	॥
ରାଜୋଉବାଚ
କାହୁଁ ଅଇଲୁ ତୁ ପୁରୁଷ	।	କହ ତୋହର ନାମ କିସ	॥
ମୋର ଶରଣ ନରଲୋକ	।	ଏହାକୁ କରୁ ତୁ ନିରେଖ	॥
ଦୁର୍ବଳ ପ୍ରାଣୀକୁ ତୁ ବଳେ	।	ପ୍ରହାରୁ ବଳୀୟାର ଛଳେ	॥
ବିଶେଷେ ରାଜରୂପ ହେଉ	।	ନଟର ପ୍ରାୟେ ଜନ ମୋହୁ	॥
କହ ଏ କେବଣ କାରଣ	।	ଦେଖ ମୋହର ଧନୁର୍ବାଣ	॥
ଦେଖ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ସଙ୍ଗ କରି	।	ନିଜ ଭୁବନେ ଗଲେ ହରି	॥
ତୁ ତ ସ୍ୱଭାବେ ଅରକ୍ଷିତ	।	ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ କରୁ କିମ୍ପା ହତ	॥
ପ୍ରାଣ ସତ୍ୱରେ ଅବହେଳା	।	ନିଶ୍ଚୟେ କାଳ ତୋ ପୂରିଲା	॥
ପୁଣି ବୃଷଭ ମୁଖ ଚାହିଁ	।	ସଭ୍ରମ ଚିତ୍ତେ ପଚାରଇ	॥
ବୃଷ ତୁ ମୃଣାଳ କୋମଳ	।	ଏକଇ ପାଦ ତୋ ଚଞ୍ଚଳ	॥
ତିନି ଚରଣ ତୋର ଥିଲା	।	କହ କି ହେତୁ କେଣେ ଗଲା	॥
କେଉଁ ଦେବତା କହ ତୁହି	।	ମାୟାରେ ବୃଷରୂପ ହୋଇ	॥
ଏ କଥା ମୋତେ ବଡ଼ ଗରୁ	।	ମୋହର ମନ ଖେଦ କରୁ	॥
ଦେଖ କୌରବ ବଂଶଭୁଜେ	।	ପରୀକ୍ଷିତ ମୋହର ରାଜ୍ୟେ	॥
ପ୍ରାଣୀ ଲୋଚନୁ ଅଶ୍ରୁଜଳ	।	କେବେହେଁ ନ ପଡ଼ଇ ତଳ	॥
ପୁଣି ସୁରଭୀ ମୁଖ ଚାହିଁ	।	ଆଶ୍ୱାସି ବାକ୍ୟ ପଚାରଇ	॥
ତୁ ଧେନୁ କାନ୍ଦୁ କାହିଁପାଇଁ	।	ତୁ ତାହା ମୋତେ କହ ଫେଇ	॥
ତୁ ଏବେ ରୋଦନ ନ କର	।	ମୁହିଁ ଖଳଙ୍କ ଦର୍ପହର	॥
ମୁହିଁ ପାଳକ ଅଛି ଯହିଁ	।	ମୋର ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ନାହିଁ	॥
ଯାହାର ରାଜ୍ୟେ ପ୍ରଜାବଳେ	।	ହିଂସା କରନ୍ତି ଦୁଷ୍ଟ ଖଳେ	॥
ତା ଯେବେ ରାଜା ନ ମଣଇ	।	ତାର ରାଜତ୍ୱେ ଯଶ କାହିଁ	॥
ରାଜାଙ୍କ କୁଳ ଧର୍ମ ଏହି	।	ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ଯେ ପାଳଇ	॥
ଏଣୁ ଏହାକୁ ବଧ କରି	।	ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ ନ ବିଚାରି	॥
ତୋର ରକ୍ଷଣେ ଏ କାରଣ	।	ଭୋ ବୃଷ ସାବଧାନେ ଶୁଣ	॥
ତୋହର ଚାରିପାଦ ଥିଲା	।	ତିନି ଚରଣ କେଣେ ଗଲା	॥
ସୁରଭୀ ମୁଖ ଚାହିଁ ପୁଣି	।	କହଇ ନୃପ ଚୂଡ଼ାମଣି	॥
ଭୋ ବୃଷ ଶୁଣ ମୋର ବାଣୀ	।	ତୋ ଦୁଃଖ କହ ମୋତେ ପୁଣି	॥
କୃଷ୍ଣ ସେବକ ବନ୍ଧୁ ଯେତେ	।	ତାହାଙ୍କ ଚିତ୍ତ ଏ ଜଗତେ	॥
ଧର୍ମ ନ ସହେ ମହୀତଳେ	।	ଯେ ସାଧୁ ଅଟେ ସର୍ବକାଳେ	॥
ତୋହର ବିରୂପ ଶରୀର	।	ପାଣ୍ତବ ବଂଶେ ଏ ଦୁଷ୍କର	॥
ନିର୍ଦ୍ଦୋଷ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଯେ ହିଂସେ	।	ସେ ଅପରାଧେ ଆତ୍ମା ନାଶେ	॥
ମୁହିଁ ତାହାର ଭୁଜ ଦୁଇ	।	ଛେଦଇ ଯେବେ ଦେବ ହୋଇ	॥
ରାଜା ପ୍ରଜାର ଧର୍ମ ଏହି	।	ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ ପାଳଇ	॥
ସ୍ୱଧର୍ମେ ପାଳେ ବସୁନ୍ଧରୀ	।	ଖଳ ଚଉର୍ଯ୍ୟ ସେ ନିବାରି	॥
ଏ ଚାରିବର୍ଣ୍ଣେ ଏ ଜଗତେ	।	ସ୍ୱଧର୍ମ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟପଥେ	॥
ତାହାଙ୍କ ଗର୍ବ ଯେତେ ହରେ	।	ସେ ରାଜା ସୁଖେ ରାଜ୍ୟ କରେ	॥
ରାଜାର ବାଣୀ ଶୁଣି ତୋଷେ	।	ଧର୍ମ କହନ୍ତି ପ୍ରେମ ହାସ୍ୟେ	॥
ଧର୍ମ ଉବାଚ
ପାଣ୍ତବ ବଂଶେ ଏ ବେଭାର	।	ଆରତ ପ୍ରାଣୀ ଭୟଙ୍କର	॥
ଯାହାର ଗୁଣେ ଗୁଣ ହରି	।	ସାରଥି ଦୂଢ଼ପଣେ କରି	॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ କ୍ଳେଶ ବୀଜ ଯେତେ	।	ପ୍ରକାଶ ହୋଇ ଯାର ଚିତ୍ତେ	॥
ସେ ବାକ୍ୟଭେଦ ବିମୋଚନ	।	ତାହାକୁ ବୋଲ ସାଧୁଜନ	॥
ସେ ଆତ୍ମା ଜ୍ଞାନ ମନ ଧରେ	।	ଆତ୍ମାର ବିକଳ୍ପ ବିଚାରେ	॥
କେ ବୋଲେ ଦେବ ମାୟାବଳ	।	କେ ବୋଲେ କର୍ମର ଏ ଫଳ	॥
କେ ବୋଲେ ସ୍ୱଭାବ ଏହାର	।	ବ୍ରହ୍ମା ଶଙ୍କରେ ଅଗୋଚର	॥
କଳି ନ ପାରେ ଯାର ମନେ	।	ଏହା କେ କହିବ ବଚନେ	॥
ଏ ଆଦି ଯେ ବୁଦ୍ଧି ବୃତ୍ତାନ୍ତ	।	ତୁ ରାଜା ମନେ ଏହା ଚିନ୍ତ	॥
ଏମନ୍ତ ଧର୍ମ ମୁଖୁ ଶୁଣି	।	ସେ ରାଜା ମନେ ମନେ ଗୁଣି	॥
ମନରୁ ଖେଦ ଦୂର କଲା	।	ସ୍ୱରୂପ ଧର୍ମକୁ ଦେଖିଲା	॥
ଦେହେ ଉତ୍ତରୀ ଅକ୍ଷମାଳ	।	କଟିରେ ଅଜିନ ଦୁକୂଳ	॥
ଲମ୍ବେ ସୁନ୍ଦର ଚାରି କର	।	ଶିରେ ଶୋଭଇ ଜଟାଭାର	॥
ତନୁ ଶଶାଙ୍କ ବପୁ ଗଞ୍ଜେ	।	ଶ୍ରୀବତ୍ସ ଚିହ୍ନ ହୃଦେ ସାଜେ	॥
ଯେସନେ ତଡ଼ିତ ତରାସ	।	ରାଜା ଦେଖିଲା ସୁପ୍ରକାଶ	॥
ରାଜାଙ୍କୁ ସ୍ୱରୂପ ଦେଖାଇ	।	ସେ ବୃଷ ଭଗ୍ନପାଦେ ରହି	॥
ସେ ରାଜା ଦେଖି ନିଜ ରୂପ	।	ଚିତ୍ତେ ପ୍ରକାଶେ ଜ୍ଞାନଦୀପ	॥
କପାଳେ ଦେଇ ବେନିକର	।	ଧର୍ମକୁ କହେ ନୃପବର	॥
ରାଜୋଉବାଚ
ଭୋ ଧର୍ମ ଧର୍ମକଥା କହୁ	।	ଧର୍ମେ ବୃଷଭ ରୂପ ବହୁ	॥
ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ ଯେ ବା କରେ	।	ସେ ପ୍ରାଣୀ ଜୀବ ଥାଉଁ ମରେ	॥
ଦେଖ ମାୟାର ବ୍ୟଗ୍ର ଗତି	।	କେ ଜାଣିପାରେ ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତି	॥
ମନ ବଚନେ ଅଗୋଚର	।	ନିଶ୍ଚୟ ବିଚାର ମନର	॥
ତୋହର ଚତୁର ଚରଣ	।	ପ୍ରଥମ ଯୁଗ ଆଭରଣ	॥
ତପ ଶଉଚ ଦୟା ସତ୍ୟ	।	ଯେ ଯୁଗ ଅନୁରୂପେ କୃତ	॥
ସତ୍ୟର ସଙ୍ଗେ ତପ ଗଲା	।	ଶଉଚ ତ୍ରେତାରେ ରହିଲା	॥
ଦ୍ୱାପର ଗଲା ଦୟା ସଙ୍ଗେ	।	ମିଥ୍ୟା ରହିଲା କଳିଯୁଗେ	॥
ତପକୁ ସର୍ବନାଶ କଲା	।	ଶଉଚ ସଙ୍ଗେ ସଂହାରିଲା	॥
ମନ ରହିଲା ଦୟାବଳେ	।	ଚରଣ ରହିଲା ନିଶ୍ଚଳେ	॥
ଏବେ ଯେ ଅଛି ଏକପାଦ	।	ଏ କଳି ଏହାକୁ ଆପଦ	॥
କଠୋର ତପ ଯେ ପାଳିବ	।	ସେ ପ୍ରାଣୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ପାଇବ	॥
ସେ ସତ୍ୟଯୁଗ ସତ୍ୟଭାବ	।	ଏ କଳି ଅନ୍ତେ ପ୍ରକାଶିବ	॥
ଏ ଭୂମି ଭାରାଭର ହରି	।	ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗଲେ ଅପସରି	॥
କୃଷ୍ଣର ପାଦପଦ୍ମ ରେଖ	।	ଯେତେ ଏ କୃତ୍ୟ କଉତୁକ	॥
ପବିତ୍ର ସୁନ୍ଦର ଶରୀର	।	ଦେଖି ଆନନ୍ଦ ସୁର ନର	॥
ସେ ହରି ଛାଡ଼ିଗଲେ ଯେବେ	।	ଦେଖ ଏହାର ଦୁଃଖ ଏବେ	॥
ଦୁର୍ଭାଗୀ ପ୍ରାୟ ଅଧୋମୁଖୀ	।	କାନ୍ଦଇ ଅତି ଦୁଃଖେ ଦୁଃଖୀ	॥
ପାପିଷ୍ଠ କ୍ଷୁଦ୍ରଘାତି ଯେତେ	।	ସର୍ବେ ଭୁଞ୍ଜିବେ ମିଳି ମୋତେ	॥
ଏ ରୂପେ ଧର୍ମ ବସୁନ୍ଧରୀ	।	ବାକ୍ୟ ବୋଧନେ ବଶ କରି	॥
ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ଖଡ଼ଗ ଧରି ହସ୍ତେ	।	ମିଳିଲା କଳିର ଅଗ୍ରତେ	॥
ଅଧର୍ମ ହେତୁ ବଳେ ମାରି	।	ମୁହିଁ ପାଳିବି ବସୁନ୍ଧରୀ	॥
ଏମନ୍ତ ଶୁଣି ତା ବଚନ	।	ପଡ଼ିଲା ନୃପତି ଚରଣ	॥
ପ୍ରାଣ କାତରେ ଉଦବେଗେ	।	ପଡ଼ିଲା ରାଜା ପାଦଯୁଗେ	॥
ସେ କଳି ପ୍ରାଣର ବିକଳେ	।	ପାଦେ ପଡ଼ିଲା ସେତେବେଳେ	॥
ଦେଖିଣ କଳିର ବିକଳ	।	ସ୍ୱଭାବେ ମେଦିନୀ ବତ୍ସଳ	॥
ତାର ବିକଳ ମୁଖ ଦେଖି	।	ଖଡ଼ଗ ଭୁଜେ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵେ ରଖି	॥
ଦଶନ ଛନ୍ଦି ଓଷ୍ଠେ ଧରି	।	କଳିକି କହେ ରୋଷ ଭରି	॥
ପରୀକ୍ଷିତ ଉବାଚ
ତୁ ଯେ ଅଞ୍ଜଳି ଶିରେ ଧରି	।	ପାଦେ ପଡ଼ିଲୁ ଭୟ କରି	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ବଂଶେ ଜନ୍ମ ଯେତେ	।	ତାହାଙ୍କୁ ଭଜୁନାହୁଁ ଚିତ୍ତେ	॥
ଅଧର୍ମ ବନ୍ଧୁ ତୁ ସ୍ୱଭାବେ	।	ମୋର ବଚନ ଶୁଣ ଏବେ	॥
ମୋହର କ୍ଷେତ୍ରେ ନ ପଶିବୁ	।	ଯେବେ ଜୀବନେ ତୁ ବର୍ତ୍ତିବୁ	॥
ତୁ ଯହିଁ ଥିବୁ ରାଜା ଘରେ	।	ଅଧର୍ମ ଯୂଥ ତୋ ସଙ୍ଗରେ	॥
ଲୋଭ ଅନର୍ଥ ଚୌର୍ଯ୍ୟକର୍ମ	।	ଏ ଆଦି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯେ ଅଧର୍ମ	॥
ଦମ୍ଭ ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ଆଚରିତେ	।	ମାୟା କଳହ ମୋହ ଯେତେ	॥
ତୋହର ସଙ୍ଗେ ଥାନ୍ତି ଏତେ	।	ମୋ ପୁରେ ଥିବୁ ତୁ କେମନ୍ତେ	॥
ଯେ ପ୍ରାଣୀ ଥିବେ ସତ୍ୟ ଧର୍ମେ	।	ତହିଁ ନ ପଶିବୁ ସଂଭ୍ରମେ	॥
ଏ ବ୍ରହ୍ମାବର୍ତ୍ତେ ଯେତେ ଜନ	।	ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆଦି ଚାରିବର୍ଣ୍ଣ	॥
ଆଗମ ନିଗମ ପ୍ରମାଣେ	।	ଯଜ୍ଞ ସମ୍ପାଦି ଯେ ବ୍ରାହ୍ମଣେ	॥
ହରି ଚରଣେ ପୂଜା କରି	।	ଯେଣେ ସନ୍ତୋଷ ନରହରି	॥
ସ୍ଥାବର ଆଦି ଚାରି ଦେହେ	।	ବାହ୍ୟ ଅନ୍ତରେ ବ୍ୟାପି ରହେ	॥
ସେ ହରି ପୂଜା କରେ ଯେହି	।	ତହିଁ ପ୍ରବେଶ ତୋର ନାହିଁ	॥
ଏ ଧର୍ମ ତୋହର ପ୍ରମାଣ	।	ଏଥକୁ ସାକ୍ଷୀ ନାରାୟଣ	॥
ଶୁଣି ସେ ରାଜାର ଉତ୍ତର	।	କଳି କମ୍ପଇ ଥରହର	॥
ଉଚ୍ଚେ କମ୍ପାଇ ଅସିବର	।	ତେଜେ କମ୍ପିତ ଦଣ୍ତଧର	॥
ଏମନ୍ତେ ରାଜା ମୁଖ ଚାହିଁ	।	କହଇ ଶିରେ କରଦେଇ	॥
କଳିରୁବାଚ
ଭୋ ରାଜା ତୋହର ଚରଣେ	।	ଥିବୁ ମୁଁ ଆଜ୍ଞାର ପ୍ରମାଣେ	॥
ତୋତେ ଦେଖଇ ମୋର ପଛେ	।	ଖଡ଼ଗ ହସ୍ତ ତୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷେ	॥
ତୁ ଧର୍ମ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଈଶ୍ୱର	।	ବିଚାରି ମୋତେ ସ୍ଥାନ କର	॥
ଯହିଁ ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ଥିବି ମୁହିଁ	।	ତୋହର ଆଜ୍ଞା ଶିରେ ବହି	॥
କହନ୍ତି ସୂତ ତୋଷମନେ	।	ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ	॥
କଳି ବଚନ ଶୁଣି ହସି	।	ସନ୍ତୋଷ ଚିତ୍ତେ ରାଜଋଷି	॥
ଚାରି ପ୍ରକାରେ ସ୍ଥାନ କଲା	।	ନିତ୍ୟେ ଅଧର୍ମ ଯହିଁ ମେଳା	॥
ଦ୍ୟୂତ କାମିନୀ ମଦ୍ୟପାନେ	।	ପ୍ରାଣୀ ମରଣ ଯେବା ସ୍ଥାନେ	॥
ଶୁଣି କହଇ କଳିଯୁଗ	।	ମୋର ଏ ସ୍ଥାନ ଚାରିଭାଗ	॥
ମୁଁ ତହିଁ ଥିବି ନିରନ୍ତରେ	।	ପଞ୍ଚମ ଭାଗ ଦିଅ ମୋରେ	॥
କଳିର ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ଚିତ୍ତେ	।	ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଦେଲା ତାର ହସ୍ତେ	॥
ଏ ପଞ୍ଚସ୍ଥାନ ପଞ୍ଚଗୁଣ	।	ବ୍ରାହ୍ମଣେ ସାବଧାନେ ଶୁଣ	॥
ମିଥ୍ୟା ବସଇ ଦ୍ୟୂତ ମଧ୍ୟେ	।	କାମ କାମିନୀ ମଦ ସାଧେ	॥
ପ୍ରାଣୀ ମାରଣେ ରାଜୋଗୁଣ	।	ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମଧ୍ୟେ ରିପୁଗଣ	॥
ଏ ପଞ୍ଚସ୍ଥାନ ତାରେ ଦେଲା	।	ଯହିଁ ଅଧର୍ମ ସଙ୍ଗମେଳା	॥
ତକ୍ଷଣେ ରାଜାର ବଚନେ	।	କଳି ବସିଲା ପଞ୍ଚସ୍ଥାନେ	॥
ପ୍ରଣମି ଅଭିମନ୍ୟୁ ବଳା	।	କଳିଯୁଗକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଲା	॥
ସେ ଧର୍ମଶୀଳ ଯେହ୍ନେ ମେରୁ	।	ସ୍ୱଭାବେ ଲୋକପତି ଗୁରୁ	॥
ତପ ଶଉଚ ଦୟା ତିନି	।	ବୃଷଭ ପାଦେ ଏଣେ ମାନି	॥
ନିଜ ବିଷୟର ପାଳନେ	।	ବର୍ତ୍ତିଲା ଏ ଚାରି ଚରଣେ	॥
ସ୍ୱଭାବେ ସ୍ୱଧର୍ମ ପାଳନେ	।	ରାଜା ଉଚିତ ପ୍ରମାଣେ	॥
ଧର୍ମ ନନ୍ଦନ ଧରି କୋଳେ	।	ତପେ ଅରଣ୍ୟେ ଯିବାକାଳେ	॥
ଏମନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ତାକୁ ଦେଇ	।	ସ୍ୱର୍ଗେ ଚଳିଲେ ପାଞ୍ଚଭାଇ	॥
ସେହି ପ୍ରକାରେ ମନେ ଗୁଣି	।	ଧୀରେ କୌରବ ଶିଖାମଣି	॥
ହସ୍ତିନାପୁରେ ରାଜନୀତି	।	ପ୍ରଜା ପାଳନେ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ	॥
ଏମନ୍ତେ ଅଭିମନ୍ୟୁ ସୁତ	।	ପ୍ରଜା ପାଳନେ ସୁବିଦିତ	॥
ଯାହାର ରାଜ୍ୟେ ତୁମ୍ଭେ ଥାଇ	।	ହରି ଭଜନେ ପାପ ଦହି	॥
ସେ ହରି ଚରିତ ବିଶ୍ୱାସ	।	କହଇ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ କଳିନିଗ୍ରହୋ

ନାମ ସପ୍ତଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

•••

ଶ୍ରୀମଦ୍‌ ଭାଗବତ ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ

ଅଷ୍ଟାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
କହନ୍ତି ସୂତ ଶୁଦ୍ଧଚେତା	।	ଶୁଣ ସକଳ ବ୍ରହ୍ମବେତ୍ତା	॥
ଦ୍ରୋଣ କୁମର ଶରାଘାତେ	।	ପ୍ରାଣେ ବଞ୍ଚିଲା ଗର୍ଭଗତେ	॥
ଗୋବିନ୍ଦ ଅନୁଗ୍ରହ ଭାବେ	।	ବଞ୍ଚିଲା ଜନନୀର ଗର୍ଭେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ କୋପେ ଶାପ ଦେଲା	।	ତକ୍ଷକ ଦଂଶୁ ଯେ ବୋଇଲା	॥
ତେଣୁ ତକ୍ଷକ ତାକୁ ବଳେ	।	ଦେହେ ଦଂଶିଲା ଗଙ୍ଗାଜଳେ	॥
ମରଣ ଜାଣି ମହୀପତି	।	ହୃଦୟେ ଚିନ୍ତିଲା ଶ୍ରୀପତି	॥
କୃଷ୍ଣ ମହିମା ପରିମାଣି	।	ବ୍ୟାସ ନନ୍ଦନ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି	॥
ଗଙ୍ଗାରେ ଛାଡ଼ି ନିଜ ପ୍ରାଣ	।	ଗୋବିନ୍ଦେ ପଶିଲା ତକ୍ଷଣ	॥
କୃଷ୍ଣର ଗୁଣଗାଥା ପନ୍ତି	।	ଏ ଆଦି ହୃଦୟରେ ଚିନ୍ତି	॥
କୃଷ୍ଣର କଥାମୃତ ତୁଣ୍ତେ	।	କହି ରୋମାଞ୍ଚ ଯାର ପିଣ୍ତେ	॥
ସଦାକାଳେ ଯେ ତାହା ଚିନ୍ତି	।	ମରଣେ କିବା ତାଙ୍କ ଭ୍ରାନ୍ତି	॥
ସେ ରାଜା ଯେତେଦିନ ଥିଲା	।	ସଂସାରେ କଳି ନପଶିଲା	॥
ନନ୍ଦନନ୍ଦନ ଯେତେବେଳେ	।	ତନୁ ଛାଡ଼ିଲା ମହୀତଳେ	॥
ତକ୍ଷଣେ ଅଧର୍ମ ପୁରୁଷ	।	ସଂସାରେ ହୋଇଲା ପ୍ରବେଶ	॥
ସେ ରାଜା ତାକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଇ	।	ସାରଙ୍ଗ ପ୍ରାୟେ ସରଦାୟୀ	॥
କୁଶଳ କର୍ମ ଯେ କରନ୍ତି	।	ସେ ଫଳ ଏ ଦେହେ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି	॥
ଇତର କର୍ମ ନ ଲାଗଇ	।	ଯେ ଶୁଭକର୍ମେ ନିତ୍ୟ ଥାଇ	॥
ଯେ କଳିଯୁଗ ଭୟଙ୍କର	।	ସ୍ୱଭାବେ ସୁଧୀର ଗଭୀର	॥
ନିରତେ ଅପ୍ରମିତ ଦେହୀ	।	ସିଂହର ପ୍ରାୟେକ ଭ୍ରମଇ	॥
ପ୍ରମତ୍ତ ପ୍ରାୟେ ବଳ ମଧ୍ୟେ	।	ସେ କଳି ବିହରେ ଆନନ୍ଦେ	॥
ଏ ପରୀକ୍ଷିତ ଗୁଣଗାଥା	।	କହେ ନିରତେ କୃଷ୍ଣକଥା	॥
ଭାବେ କହିଲି ତୁମ୍ଭ ଆଗେ	।	ଯେଣୁ ପୁଚ୍ଛିଲ ଅନୁରାଗେ	॥
କୃଷ୍ଣର ଯେତେ ଗୁଣଗାଥା	।	ଏ ସାଧୁଜନ ମଧ୍ୟେ କଥା	॥
ଯାର ମହିମା ଶୁଦ୍ଧଚିତ୍ତେ	।	କହି ବଞ୍ଚନ୍ତି ସାଧୁ ଯୂଥେ	॥
ନିତ୍ୟେ ଯେ ତାର ପାଦ ଚିନ୍ତି	।	ନିଶ୍ଚେ ଗୋବିନ୍ଦେ ସେ ପଶନ୍ତି	॥
ସୂତ ବଚନ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି	।	ଶୌନକ ଆଦି ବିପ୍ରମଣି	॥
ଆନନ୍ଦେ ଉଠି ସର୍ବଜନ	।	କର ପ୍ରସାରି ଅନ୍ୟୋଅନ୍ୟ	॥
ସୂତଙ୍କୁ କରନ୍ତି କଲ୍ୟାଣ	।	ଭୋ ସୂତ ସାବଧାନେ ଶୁଣ	॥
ଶୌନକ ଉବାଚ
ନିର୍ମଳ ଯଶୋଗୁଣ ଦେହୀ	।	ଚିରଜୀବିତ ହୁଅ ତୁହି	॥
ଆମ୍ଭେ ଯେ ନରଦେହ ବହି	।	ତୋର ନିକଟେ ସୁଖେ ରହି	॥
କୃଷ୍ଣ ଅମୀୟ କଥାମାନ	।	ତୋର ବଦନୁ କଲୁ ପାନ	॥
କରି ବଞ୍ଚିବୁ ଦିନାକେତେ	।	ଶୁଦ୍ଧ ବିବେକ ଜ୍ଞାନମତେ	॥
ଏ ଯଜ୍ଞ କର୍ମ ଆମ୍ଭ ଚିତ୍ତ	।	ବେଦ ବଚନେ ମୋହଗତ	॥
ଏଯଜ୍ଞ ଧୂମେ ଧୂମାମକୁଳ	।	ଆମ୍ଭର ଆତ୍ମା ହୀନବଳ	॥
ଫୁଟିଲୁ ଯଜ୍ଞବାଟେ ରହି	।	ପଥୁକୀ ଯେତେ ଶ୍ରମପାଇ	॥
ତୁ ଯେ ଆମ୍ଭର ଶ୍ରମ ଜାଣି	।	କୃଷ୍ଣର କଥାମୃତ ବାଣୀ	॥
ପାନ କରାଇ ଶ୍ରୁତିମାର୍ଗେ	।	ଆମ୍ଭ ଜୀବନ ରଖ ଏବେ	॥
ହରି ଭକତ ଜନ ସଙ୍ଗେ	।	ଯେ ପ୍ରାଣୀ ବଞ୍ଚେ ନାନାରଙ୍ଗେ	॥
ସେ ସାଧୁ ସଙ୍ଗେ ସ୍ୱର୍ଗ ମୋକ୍ଷ	।	କେ ତୁଲ୍ୟ କରିବ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ	॥
ଏଣୁ ଯେ କରେ ସାଧୁସଙ୍ଗ	।	ସେ ତରେ ଏ ଭବତରଙ୍ଗ	॥
ପ୍ରାଣୀ ଜୀବନେ ଆଶା ଯେତେ	।	ଅଧିକ କିବା ଏ ଜଗତେ	॥
କୃଷ୍ଣର ରସ କଥା ଯେତେ	।	ତାହା ବିଶ୍ୱାସି ହୃଦଚିତ୍ତେ	॥
କେ ଅନ୍ତ ଜାଣିବ ତାହାର	।	ଯେ କର୍ଣ୍ଣେ ଜିହ୍ୱା ସୁଖକର	॥
ଯାହା ଗୁଣରେ ଅନ୍ତ ନାହିଁ	।	ସ୍ୱଭାବେ ନିର୍ଗୁଣ ବୋଲାଇ	॥
ଭବ ବିରଞ୍ଚି ଯାର ଅନ୍ତେ	।	ପ୍ରମାଣି ନ ପାରେ ଜଗତେ	॥
ଏଣୁ ଭକତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର	।	ଭାବୁକ ମଧ୍ୟେ ତୁମ୍ଭେ ବର	॥
ମହତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଶରଣ	।	ଯାହାର ଅଭୟ ଚରଣ	॥
ସେ କୃଷ୍ଣ ଉଦାର ଚରିତ	।	ବିଶୁଦ୍ଧ ରସେ ଆମ୍ଭ ଚିତ୍ତ	॥
ଲଭିଲା ମଧୁକର ପ୍ରାୟେ	।	ଭୋ ମୁନି କହ ତୁ ସଦୟେ	॥
କହ ଗୋବିନ୍ଦ ଗୁଣଗାଥା	।	ଯେଣେ ଛାଡ଼ିବ ଭବଚିନ୍ତା	॥
ସେ ମହାଭାଗ ପରୀକ୍ଷିତ	।	ଭକ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ବୁଦ୍ଧିମନ୍ତ	॥
ବ୍ୟାସ ନନ୍ଦନ ସାଧୁବାଣୀ	।	ଆନନ୍ଦେ ଗଙ୍ଗାତୀରେ ଶୁଣି	॥
ଗରୁଡ଼ଧ୍ୱଜ ପାଦତଳେ	।	ପ୍ରାଣ ନିବେଶି ଗଙ୍ଗାଜଳେ	॥
ପଶିଲା ସର୍ବ ଦୁଃଖ ତେଜି	।	ହରି ଚରଣେ ଭାବ ବୁଝି	॥
ତାର ଚରିତ ଯୋଗ ସାର	।	ଯେଣୁ ସେ ଭକ୍ତ ମଧ୍ୟେ ବର	॥
ଅନନ୍ତ ଚରିତ ସଂଯୁକ୍ତ	।	ଯେ କର୍ମକୃତ ପରୀକ୍ଷିତ	॥
ସେ ଯେଉଁ ଭାଗବତ ପୁଣ୍ୟ	।	କହି ତୋଷିବ ଆମ୍ଭ ମନ	॥
ଶୁଣି କହନ୍ତି ସୂତ ମୁନି	।	ବିପ୍ରଙ୍କ ଭାବ ହୃଦେ ଘେନି	॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
କହନ୍ତି ଭାଗ୍ୟ ଏ ମୋହର	।	ବୃଦ୍ଧଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ପୁରସ୍କାର	॥
ଏ ଭବେ ଜନ୍ମ ମୋର ଦେହୀ	।	ଦୁଷ୍କୃତ କୁଳ ମଧ୍ୟେ ରହି	॥
ମହତ ଜନକୁ ଯେ ପାଇ	।	ତାର ଦୁଷ୍କୃତ ଦୋଷ କାହିଁ	॥
କୃଷ୍ଣର ନାମ ଯେ ଗୁଣନ୍ତି	।	ଯେ ଅବା ଶ୍ରବଣେ ଶୁଣନ୍ତି	॥
ସେ ହରି ସର୍ବ ଭୂତେ ଥାଇ	।	ଶରଣ ରକ୍ଷଣ ବୋଲାଇ	॥
ଯାର ନିରୋଧେ ବେଦପଥ	।	ଅନନ୍ତ ଶକ୍ତି ଯେ ଅନନ୍ତ	॥
ଯୋଗ ସମାଧି ପଥେ ଚିନ୍ତି	।	ଯେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କଟାକ୍ଷ ଇଚ୍ଛନ୍ତି	॥
ସେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସର୍ବଗୁଣ ଛାଡ଼ି	।	ଯାର ଚରଣେ ଚିତ୍ତ ବଢ଼ି	॥
ନିତ୍ୟେ ବସଇ ବକ୍ଷସ୍ଥଳେ	।	ଧ୍ୟାନ ନିରୋପି ପାଦମୂଳେ	॥
କୃଷ୍ଣର ପାଦପଦ୍ମ ଗନ୍ଧେ	।	ଭୃଙ୍ଗ ଯେସନେ ମକରନ୍ଦେ	॥
ଯାହାର ପାଦପଦ୍ମ ଲାଗି	।	ସ୍ୱଭାବେ ଗଙ୍ଗା ସଉଭାଗୀ	॥
ଯେ ଜଳେ ବିରଞ୍ଚି ଆନନ୍ଦେ	।	ପୂଜିଲେ ଯାର ପଦ୍ମପାଦେ	॥
ସେ ଗଙ୍ଗାଜଳ ଏ ଜଗତେ	।	ପୂଜନ୍ତି ବିରଞ୍ଚି ସହିତେ	॥
ଯେ ଗଙ୍ଗାନାମ ଉଚ୍ଚାରଣେ	।	ପ୍ରାଣୀ ତରନ୍ତି ଭବ ବନେ	॥
ସେ ଜଳ ପବିତ୍ର ଜଗତେ	।	ଚିନ୍ତି ନ ପାରେ ମୁନି ସନ୍ଥେ	॥
ଏମନ୍ତ ଯାହାର ମହିମା	।	ତୋ ବିନୁ କେବା ପୁଣ୍ୟତମା	॥
ଯାର ଚରଣ ସିଦ୍ଧଗଣେ	।	ସମାଧି ଯୋଗ ଆଚରଣେ	॥
ତାର ବିଷୟ ମୁନିଗଣ	।	ନିତ୍ୟେ କରନ୍ତି ସୁମରଣ	॥
ଭକ୍ତି ସମାଧି ଦୃଢ଼ ମନେ	।	ତରନ୍ତି ସଂସାର ବନ୍ଧନେ	॥
ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଆଦି ମୁନି ଯେତେ	।	ପୂର୍ବେ ପଚାରିଛନ୍ତି ମୋତେ	॥
କହ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ମହିମା	।	କି ଅବା ତାର ଗୁଣସୀମା	॥
କହିଲି ତାଙ୍କ ମୁଖ ଚାହିଁ	।	ଯେହ୍ନେ ଆକାଶ ଅନ୍ତ ନାହିଁ	॥
କୃଷ୍ଣର ମହିମା ତେମନ୍ତ	।	ଯେ ପକ୍ଷୀ ଉଡ଼େ ଯେତେ ପଥ	॥
ତାର ବାରତା ସେ ଜାଣନ୍ତି	।	ଅଧିକେ ନ ପାରନ୍ତି ଚିନ୍ତି	॥
ଏଣୁ ପଣ୍ତିତ ଜନ ଯେତେ	।	ଜ୍ଞାନ ବିଚାରି ଏ ଜଗତେ	॥
କୃଷ୍ଣର ମହିମା ବିଚାରି	।	ସହସ୍ର ଜନ୍ମେ କେବା ପାରି	॥
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ବିପ୍ରଜନେ	।	ହରି ଚରିତ ସାବଧାନେ	॥
ସେ ପରୀକ୍ଷିତ ଏକଦିନେ	।	ମୃଗୟା ଅର୍ଥେ ଗଲା ବନେ	॥
ମୃଗ ନ ପାଇ ଘୋର ବନେ	।	କ୍ଷୁଧିତ ତୃଷିତ ବଦନେ	॥
ଜଳ ନ ପାଇ ପଥଶ୍ରମେ	।	ମିଳିଲା ମୁନିଙ୍କ ଆଶ୍ରମେ	॥
ଦେଖଇ ଏକ ବୃକ୍ଷମୂଳେ	।	ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆସନ ନିଶ୍ଚଳେ	॥
ଆନନ୍ଦେ ମୁଦ୍ରିତ ଲୋଚନେ	।	ଆତ୍ମା ନିବେଶି ଯୋଗଧ୍ୟାନେ	॥
ଅନ୍ତେ ନିଶ୍ଚଳ ମନ ବୁଦ୍ଧି	।	ପବନ ନବଦ୍ୱାରେ ରୁନ୍ଧି	॥
ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗଣ ପରିହାରେ	।	ଧ୍ୟାନେ ପ୍ରବେଶ ନିତ୍ୟପୁରେ	॥
ଆଧାର ନାଭି ହୃଦେ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱେ	।	ମନ ପବନ ବ୍ରହ୍ମରନ୍ଧ୍ରେ	॥
ସର୍ବ ବିକାରୁ ସେ ଅତୀତ	।	ସ୍ଥାନ ନିବେଶି ବ୍ରହ୍ମସୁତ	॥
କପିଳ ଜଟାଭାର ଶିରେ	।	ହରିଣ ଚର୍ମର ଉପରେ	॥
ଏମନ୍ତେ ବିପ୍ରଙ୍କୁ ଅନାଇ	।	ତୃଷିତ ତାଳୁ କଣ୍ଠ ହୋଇ	॥
ଜଳ ମାଗିଲା ମହାରାଜା	।	ଇଚ୍ଛଇ ଆପଣାର ପୂଜା	॥
ଉଦକ ଆସନ ଏ ଆଦି	।	ଅତିଥି ପୂଜାର ପ୍ରସିଦ୍ଧି	॥
ଅର୍ଘ୍ୟ ସୁକୃତ ସାଧୁବାଣୀ	।	ନ ଲଭି କୋପେ ନୃପମଣି	॥
ମନେ ବିଚାରି ନୃପରାଜ	।	ଅବଜ୍ଞା କଲା ମୋତେ ଦ୍ୱିଜ	॥
କ୍ଷୁଧା ତୃଷାରେ ଜଳେ ମନ	।	କ୍ଷଣ କ୍ଷଣକେ ଅଚେତନ	॥
ପ୍ରଚଣ୍ତ କ୍ରୋଧେ କୋପାନଳେ	।	ମୃତ ଉରଷ ଧନୁହୁଳେ	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗଳେ ସର୍ପ ଦେଲା	।	ତକ୍ଷଣେ ନିଜପୁରେ ଗଲା	॥
ପଥେ ଚଳଇ ନୃପମଣି	।	ବ୍ରାହ୍ମଣ କଥା ମନେ ଗୁଣି	॥
ବୋଲଇ କପଟ ଏହାର	।	ନିଶ୍ଚଳ ସମାଧି ଗୋଚର	॥
ଏଡ଼େ ଅବଜ୍ଞା ନର ଦେହେ	।	କ୍ଷତ୍ରିୟ ଜନ୍ମେ କେବା ସହେ	॥
ଏମନ୍ତେ ଗଲା ନରନାଥ	।	ତକ୍ଷଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣର ସୁତ	॥
ବାଳକ ସଙ୍ଗେ କ୍ରୀଡ଼ା କରେ	।	ତେଜେ ଅନଳ ରୂପ ଧରେ	॥
ରାଜାର ଆଗମନ କଥା	।	ପିତାର ଯେମନ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା	॥
ବାଳକ ମୁଖୁ ଶୁଣି କୋପେ	।	ମିଳିଲା ପିତାର ସମୀପେ	॥
ପିତାର କନ୍ଧେ ସର୍ପ ଦେଖି	।	କୋପେ ଚଞ୍ଚଳ କଲା ଆଖି	॥
ସଂସାର ଧର୍ମ ଯେ ପାଳକ	।	ଦେଖବ ତାହାର ଅବିବେକ	॥
ଶ୍ୱାନର ପ୍ରାୟେ ଚେଷ୍ଟା କଲା	।	ହେଳେ ଏ ବିପ୍ରଙ୍କୁ ଲଘିଂଲା	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଛନ୍ତି ଯାକୁ ବରି	।	ସକଳ ଯାଗ ଆଦିକରି	॥
ଶ୍ୱାନର ପ୍ରାୟେ ଦୂରେ ଥାନ୍ତି	।	ସେ ଭାଣ୍ତ ଭୋଜନ କରନ୍ତି	॥
ବ୍ରାହ୍ମଣେ କ୍ଷତ୍ରିୟଙ୍କୁ ବରି	।	ଯଜ୍ଞରେ ଦ୍ୱାରପାଳ କରି	॥
ଉତ୍‌ପଥଗାମୀ ଦଣ୍ତ ଅର୍ଥେ	।	ଯେ ବିଷ୍ଣୁ ଜାତ ଏ ଜଗତେ	॥
ସେ ଯେଣୁ ନିଜପୁରେ ଗଲା	।	ତେଣୁ ଏ ଅବଜ୍ଞା ହୋଇଲା	॥
ଏ ପ୍ରାଣୀ ସଂସାରେ ରହିଲେ	।	ଧର୍ମ ନ ଥିବ ଏଥି ଭଲେ	॥
ଦେଖ ମୋହର ବିପ୍ରପଣ	।	କରିବି ଏଥିର କାରଣ	॥
ଏମନ୍ତେ ବାଳକ ଯେ କହି	।	ରଙ୍ଗ ନୟନେ ରୋଷବହି	॥
କୌଶିକୀ ଜଳେ ହସ୍ତଭରି	।	ମାର୍ଜ୍ଜନା ଆଚମନ ସାରି	॥
ରାଜା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କରି ମନ	।	ବଜ୍ର ପ୍ରହାରଣ ବଚନେ	॥
ଅଧର୍ମ ସମ୍ପଦ ବିଚାର	।	ଅନ୍ୟାୟ କଲା ଯେ ପାମର	॥
ଆଜୁ୍ଁ ସପତ ଦିନ ଶେଷେ	।	ତକ୍ଷକ ଆସି ମହାରୋଷେ	॥
ତାର ଶରୀର ବେଗେ ଖାଉ	।	ଏ ପାପୀ ଜଗତେ ନ ଥାଉ	॥
ମୋର ପିତାର ଦ୍ରୋହ କାରି	।	ଏ କିମ୍ପା ଥିବ ଦେହ ଧରି	॥
ଏମନ୍ତ ଶାପ ତାକୁ ଦେଇ	।	ମିଳିଲା ପିତା ପାଶେ ଯାଇ	॥
ପିତାର ଗଳେ ସର୍ପ ଦେଖି	।	କାନ୍ଦଇ ଅତି ଦୁଃଖେ ଦୁଃଖୀ	॥
ସୁତ ରୋଦନ କର୍ଣ୍ଣେ ଶୁଣି	।	ଧ୍ୟାନ ତେଜିଲା ବିପ୍ରମଣି	॥
ସେ ଅଙ୍ଗୀରସ ନିଜାସନେ	।	ଚାହିଁଲା ଉନ୍ମୀଳ ଲୋଚନେ	॥
ଆପଣା ଗଳେ ସର୍ପ ଦେଖି	।	ଉଠିଲା ଆସନ ଉପେକ୍ଷି	॥
ଗଳାରୁ ସର୍ପକୁ ପକାଇ	।	ପୁଚ୍ଛଇ ପୁତ୍ର ମୁଖ ଚାହିଁ	॥
ହେ ପୁତ୍ର କାନ୍ଦୁ କିସ ଅର୍ଥେ	।	କେ ପ୍ରାଣୀ ଶୋକଦେଲାତୋତେ	॥
ପିତା ବଚନ ଶୁଣି ବଳା	।	ସଂକ୍ଷେପି ସମସ୍ତ କହିଲା	॥
ସୁତ ବଚନ ଶୁଣି କର୍ଣ୍ଣେ	।	କୋପ ବସିଲା ପିତା ମନେ	॥
ପୁତ୍ରକୁ ଚାହିଁ କୋପଭରେ	।	କହଇ ନିଷ୍ଠୁର ଉତ୍ତରେ	॥
ଅଳପ ଅପରାଧେ ତୁହି	।	ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧି ହୋଇଲୁ କିପାଇଁ	॥
ଯାହାର ଭୁଜ ଆଶ୍ରେ କରି	।	ଧନ ସମ୍ପଦ ସୁଖ ଶିରୀ	॥
ପ୍ରଜାଏ ସୁଖ ଯେ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି	।	କେ ଅଛି ତାର ଦ୍ରୋହ ଚିନ୍ତି	॥
ବିଷ୍ଣୁର ଅଂଶେ ନରପତି	।	ଜନମି ମେଦିନୀ ପାଳନ୍ତି	॥
ଏବେ ରାଜାର ଅନ୍ତେ ମହୀ	।	ଚଉର୍ଯ୍ୟ ବଳେ ଦର୍ପବହି	॥
ଧନ ହରିବେ ଅନ୍ୟୋଅନ୍ୟେ	।	ପ୍ରଜା ପଶିବେ ଘୋରବନେ	॥
ଧର୍ମ ଛାଡ଼ିବ ଚାରିପାଦେ	।	ଯେବେ ଲିହିଲା ଅଛି ବେଦେ	॥
ସେ ଧର୍ମ ତେଜି ଦୂରାନ୍ତରେ	।	ପଶିବେ ଅଧର୍ମ ଭାବରେ	॥
କେହୁ ବର୍ତ୍ତିବେ ଅର୍ଥ କାମେ	।	ବର୍ତ୍ତିବେ ଶ୍ୱାନ କପି ଧର୍ମେ	॥
ଯେ ଧର୍ମ ପାଳେ କରି ସ୍ଥିତି	।	ସୁକୃତବନ୍ତ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ	॥
କଲା ଯେ ତିନି ଅଶ୍ୱମେଧି	।	ଆଗମ ନିଗମ ପ୍ରସିଦ୍ଧି	॥
କ୍ଷୁଧା ତୃଷାରେ ବୁଲି ବନେ	।	ମିଳିଲା ମୋହର ଆଶ୍ରମେ	॥
ତାହାକୁ ଆସ୍ଥା ତୁ ନ କଲୁ	।	ବିଶେଷେ ଘୋର ଶାପ ଦେଲୁ	॥
ସେ ଆମ୍ଭ ଶାପ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ	।	ଅଶେଷ ଧର୍ମେ ଦେହ ବହେ	॥
ନିଷ୍ପାପ ଭୃତ୍ୟଙ୍କୁ ଯେ ବଳେ	।	ଦ୍ରୋହ ଚିନ୍ତନ୍ତି ଅବହେଳେ	॥
ଅଳପ ଦୋଷେ ତୁ ବାଳକ	।	ମୋହର ମନେ ଦେଲୁ ଶୋକ	॥
ଏମନ୍ତେ ମନେ କୃଷ୍ଣ ଧ୍ୟାୟି	।	ବ୍ରାହ୍ମଣ ବୋଲେ ତ୍ରାହି ତ୍ରାହି	॥
ଭୋ ନାଥ କରୁଣା ସାଗର	।	ବାଳକ ଦୋଷ କ୍ଷମାକର	॥
ତୋହର ଭକ୍ତ ଜନ ଯେତେ	।	କୋପ ନ ଥାଇ ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତେ	॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଅପରାଧ ସହୁ	।	ତୋହର ଭାବ ନିତ୍ୟେ ବହୁ	॥
ଅତି ଅନ୍ୟାୟ କର୍ମ ମୋର	।	ସୁକର୍ମ ହୀନ ଦୁରାଚାର	॥
ନିରପରାଧେ ଦ୍ରୋହ ଚିନ୍ତି	।	ଏ ମୋର ଚିତ୍ତେ ଗୁରୁଭ୍ରାନ୍ତି	॥
ଏଡ଼େ ଅଧର୍ମ କର୍ମ ମୋର	।	ଦେହେ ଲଭିଲି ଦାମୋଦର	॥
ଦୁଃଖ ଲଭିବି ମୁଁ ନିକଟେ	।	ଏ ଘୋର ସଂସାର ସଙ୍କଟେ	॥
ଏମନ୍ତେ ପୁତ୍ର ଅପରାଧେ	।	ମହତ ଶାସ୍ତ୍ର ଅପବାଦେ	॥
ଅନୁତାପିତ ବିପ୍ରବର	।	କହେ ଗୋବିନ୍ଦ ରକ୍ଷାକର	॥
ରାଜା ଯେ ଅପରାଧ କଲା	।	ସେ କଥା ମନେ ନ ଘେନିଲା	॥
ଏ ନରଲୋକେ ସାଧୁ ଯେତେ	।	କୋପ ନ ବସେ ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତେ	॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଦୋଷ ନ ଧରନ୍ତି	।	ସମତା ଦୃଷ୍ଟି ଆଚରନ୍ତି	॥
ସୁସାଧୁଜନଙ୍କର କଥା	।	କେବେହେଁ ନୁହଇ ଅନ୍ୟଥା	॥
କହଇ ବିପ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ	।	ଭାଷା ପ୍ରବନ୍ଧେ ଭାଗବତ	॥
ସୁଜନ ଜନଙ୍କର ହିତେ	।	ଯେବା ପ୍ରକାଶେ ମୋର ଚିତ୍ତେ	॥
ସୁଜନେ ନ ଘେନିବ ଦୋଷ	।	ମୁଁ ତୁମ୍ଭ ଦାସଙ୍କର ଦାସ	॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ପରୀକ୍ଷିତ ବ୍ରହ୍ମଶାପ ଲଭନେ ନାମ

ଅଷ୍ଟାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ॥

•••

ଉନବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟ

ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ଅନୁରାଗେ	।			ଶୌନକ ଆଦି ଋଷି ଆଗେ		॥
ସେ ମହୀପତି ପରୀକ୍ଷିତ	।			ଚିନ୍ତି ନିଗମ ଦୃଢ଼ ଚିତ୍ତ		॥
ଏକାନ୍ତେ ବସି ବିଚାରଇ	।			ନିନ୍ଦିତ କର୍ମ କଲି ମୁହିଁ		॥
ଅର୍ଜିତ କର୍ମବଶ ହୋଇ	।			ଗୁରୁ ଯେସନ ଶିକ୍ଷା ଦେଇ		॥
ଅନ୍ୟାୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବେଭାରେ	।			କୁକର୍ମ କଲି ଏ ସଂସାରେ		॥
ନିର୍ଦ୍ଦୋଶ ବ୍ରାହ୍ମଣର ଗଳେ	।			ସର୍ପ ଆରୋପି ଧନୁହୁଳେ		॥
ନିଶ୍ଚଳ ଯୋଗେ ତାର ଧ୍ୟାନ	।			ନ ଜାଣି ହେଇଲି ଅଜ୍ଞାନ		॥
ଦ୍ୱିଜେ ଅବଜ୍ଞା ମନେ କଲି	।			ନିକଟେ ମରଣ ଲୋଡ଼ିଲି
ଏ ପାପ ବିନାଶନ ହେତୁ	।			ବେଗେ ବିଧାତା ମୋତେ ଚିନ୍ତୁ		॥
ଏ ପାପ କଲି ମୂଢ଼ ଚିତ୍ତେ	।			ଏ ଦେହ ଧରିବି କେମନ୍ତେ		॥
ଏ କଥା ଶୁଣି ମୁଁ ଯେମନ୍ତେ	।			କେବେହେଁ ନ କଳ୍ପଇ ଚିତ୍ତେ		॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ କୁଳ କୋପନଳ	।			ଏ ମୋର ରାଜ୍ୟ ଧନବଳ		॥
ଆତ୍ମାର ସଙ୍ଗେ ଦହୁ ମୋତେ	।			ଏ କର୍ମ ନ କରି ଯେମନ୍ତେ		॥
ଗୋରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ହିଂସନେ	।			ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧି ନ ସ୍ଫୁରୁ ମୋ ମନେ		॥
ଏମନ୍ତେ ବିଚାରି ବିଷାଦେ	।			ବୃତ୍ତାନ୍ତ ଶୁଭେ ଜନପଦେ		॥
ଉରଗ ବ୍ରାହ୍ମଣର ଗଳେ	।			ରାଜା ଯେ ଦେଲେ ଧନୁହୁଳେ		॥
ତାର ବାଳକ ଶାପ ଦେଲା	।			ତକ୍ଷକ ଦଂଶିବ ବୋଇଲା		॥
ସପତ ଦିନ କୋପାନଳେ	।			ରାଜାଙ୍କୁ ଦଂଶିବ ଏ ବଳେ		॥
ଏମନ୍ତେ ଜନ ମୁଖୁଁ ଶୁଣି	।			ମନ ଆନନ୍ଦେ ନୃପମଣି		॥
କହଇ ମୋତେ ସର୍ପ ଖାଉ	।			ଏ ମୋର କୁଳେ ପାପ ନୋହୁ		॥
ଯେମନ୍ତେ ଇହ ପରଲୋକେ	।			ମରଣେ ନ ପଡ଼ଇ ଦୁଃଖେ		॥
ଏମନ୍ତେ ନିଶ୍ଚୟ ବିଚାରି	।			ମନେ ଚିନ୍ତିଲା ନରହରି		॥
ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦପଦ୍ମ ତଳେ	।			ଚିତ୍ତ ନିବେଶି ଗଙ୍ଗାଜଳେ		॥
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଚରଣ ତୁଳସୀ	।			ପାଦ ଉଦକରେ ଯେ ମିଶି		॥
ଅତି ପବିତ୍ର ବହେ ବାରି	।			ଉଭୟ ଲୋକ ପାପ ହରି		॥
ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କାଳେ	।			କେବା ନ ବସେ ତାଙ୍କ ତୁଲେ		॥
ସେ ପାଣ୍ତୁବଂଶେ କୀର୍ତ୍ତିକର	।			ସକଳ ରାଜା ମଧ୍ୟେ ବର		॥
ସେ ବର ନଦୀ ତୀରେ ଯାଇ	।			ଚିତ୍ତେ ଗୋବିନ୍ଦ ପାଦ ଧ୍ୟାୟି		॥
ବିଷୟ ସଙ୍ଗ ଦୂର କରି	।			ଅନ୍ନ ଉଦକ ପରିହରି		॥
ମଉନେ ବ୍ରତେ ସେ ନିଶ୍ଚଳେ	।			ଶିରେ ନିବେଶି ଗଙ୍ଗାଜଳେ		॥
ସେ କଥା ଶୁଣି ମୁନିଜନେ	।			ଯେ ଅବା ଥିଲେ ଗିରିବନେ		॥
ନିଜ ନିବାସ ଉପେକ୍ଷିଲେ	।			ହସ୍ତିନା ନବରେ ମିଳିଲେ		॥
ଯେ ଅବା ଥିଲେ ଯେଉଁ ଦେଶେ	।			ରାଜାଙ୍କୁ ଦେଖିବାର ଆଶେ		॥
ସଙ୍ଗତେ ଘେନି ଶିଷ୍ୟଗଣ	।			ଅପରେ ଅନେକ ବ୍ରାହ୍ମଣ		॥
ତାଙ୍କ ମହିମା କେବା କହେ	।			ତୀର୍ଥେ ପବିତ୍ର ତାଙ୍କ ଦେହେ		॥
ଅତ୍ରି ବଶିଷ୍ଠ ରିଷ୍ଠନେମି	।			ଚ୍ୟବନ ଭରଦ୍ୱାଜ ଘେନି		॥
ଭୃଗୁ ଅଙ୍ଗିରା ପରାଶର	।			ଉତଥ୍ୟ ଗାଧିର କୁମର		॥
ଇନ୍ଦ୍ର ପ୍ରମଦ ମେଧାତିଥି	।			ଦେବଳ ଅଷ୍ଟଷେଣ ଯତି		॥
ସୁବାହୁ ଭରଦ୍ୱାଜ ଶିଷ୍ୟ	।			ଗୌତମ ମୈତ୍ରେୟ କବଶ		॥
ପିପ୍‌ପଳାୟନ ସର୍ବମୁନି	।			ବ୍ୟାସ ନାରଦ କୁମ୍ଭଯୋନି		॥
ସକଳ ଋଷି ଏକମେଳେ	।			ମିଳିଲେ ଜାହ୍ନବୀର କୂଳେ		॥
ତାହାଙ୍କୁ ଦେଖି ପରୀକ୍ଷିତ	।			କପାଳେ ଦେଇ ବେନିହସ୍ତ		॥
ବନ୍ଦିଲେ ମୁନିଗଣ-ପାଦେ	।			ଆନନ୍ଦେ ଅଶ୍ରୁ-ଗଦଗଦେ		॥
କର ଅଞ୍ଜଳି ଶିରେ ଦେଇ	।			କହଇ କୃତକୃତ୍ୟ ହୋଇ		॥
ରାଜୋବାଚ
ରାଜାଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ମୋ ଜୀବନ		।			ନିଶ୍ଚେ ଜାଣିଲି ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ		॥
ମୋହର ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କାଳେ		।			ମହତଜନ ବିଜେ କଲେ		॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ପାଦ ଯହିଁ ଥୋଇ		।			ସେ ସ୍ଥାନୁ ପାପ ଦୂରେ ଯାଇ		॥
କ୍ଷତ୍ରିୟ ସ୍ୱଭାବ ଏମନ୍ତ		।			ଆଗମ ନିଗମ ଉକତ		॥
ଯେ ଏହା ଲଙ୍ଘେ ଦୁଷ୍ଟପଣେ		।			ଦୂଷିତ ହୋଇ ତତକ୍ଷଣେ		॥
ସେ ବିପ୍ର ଆସି ଯାର ପାଶେ		।			ବସନ୍ତି ମନର ସନ୍ତୋଷେ		॥
ତାହାର ଭାଗ୍ୟ କି କହିବା		।			ଯାହା ନ ପାନ୍ତି ସୁରଦେବା		॥
ସର୍ବ ବିଷୟ ଦୂରେ ତେଜି		।			କୃଷ୍ଣ ଚରଣ ଚିତ୍ତେ ଭଜି		॥
ତୁମ୍ଭେ ଅଶେଷ ବ୍ରହ୍ମଋଷି		।			ମିଳିଲେ ମୋର ପାଶେ ଆସି		॥
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶାପ କୋପାନଳେ		।			ଏ ମୋର ନିଜ କର୍ମଫଳେ		॥
ଯେ କୃଷ୍ଣ କଲେ ଏ ସଂସାରେ		।			ତରଇ ତମ ମାୟାଘୋରେ		॥
ତୁମ୍ଭର ଅନୁଗ୍ରହ ସେବି		।			ପ୍ରସନ୍ନ ହେଉ ଗଙ୍ଗାଦେବୀ		॥
କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ମତି ହେଉ		।			କାଳ ତକ୍ଷକ ବା ଖାଉ		॥
ତେଣେ ସଂଶୟ ନାହିଁ ମୋର		।			ସକଳେ କୃଷ୍ଣ କଥା କର		॥
କୃଷ୍ଣ ବିଷୟେ ହେଉ ମତି		।			ତାର ସେବକ ସଙ୍ଗ ଗତି		॥
ମୋହର କର୍ମଫଳ ନେଇ		।			ଜନ୍ମ ହୋଇବି ଯହିଁ ତହିଁ		॥
ରହି କୃଷ୍ଣର ଦାସ ପଣେ		।			ସେବିବି ଅଭୟ ଚରଣେ		॥
ଏମନ୍ତେ ଦିଅ ମୋତେ ବର		।			ତୁମ୍ଭ ଚରଣେ ନମସ୍କାର		॥
ଏମନ୍ତେ ମୁନିଙ୍କୁ ଜଣାଇ		।			କୃଷ୍ଣ ଚରଣେ ମନ ଦେଇ		॥
ଜାହ୍ନବୀ ତୀରେ କୁଶଶଯ୍ୟା		।			ଶୟନ ଅର୍ଥେ କଲା ରାଜା		॥
ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ଶିର କରି		।			ଉତ୍ତର ମୁଖେ ଦଣ୍ତଧାରୀ		॥
ଗଙ୍ଗା ଦକ୍ଷିଣ କୂଳେ ଶୋଇ		।			କାରୁଣ୍ୟ ଜଳେ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ		॥
ଅଶେଷ ଋଷିଗଣ ମଧ୍ୟେ		।			ଆନନ୍ଦେ ପୁଷ୍ପ ବରଷେ		॥
ସାଧୁ ଶବଦେ ସ୍ତୁତିକଲେ		।			ଦୁନ୍ଦୁଭି ନାଦ ବାଦ୍ୟମେଳେ		॥
ସେ ମୁନିଗଣେ ଗଙ୍ଗାକୂଳେ		।			ଥିଲେ ଯେ ପରୀକ୍ଷିତ ମେଳେ		॥
ଗଗନେ ଶୁଣି ସାଧୁବାଣୀ		।			ଆନନ୍ଦେ ସର୍ବ ବିପ୍ରମଣି		॥
ସାଧୁ ଶବଦ ଉଚ୍ଚ ସ୍ୱରେ		।			ଦିଗ ପୂରିଲା ଗଙ୍ଗାତୀରେ		॥
ପ୍ରଜାଏ ଅଶ୍ରୁଗତ ମୁଖେ		।			କହନ୍ତି ଏକକୁ ଆରକେ		॥
ଏ ସାଧୁ ରାଜା ବିଚକ୍ଷଣ		।			ଏକାଳେ ଲଭିବ ମରଣ		॥
ଦେଖ ଏହାର ଭାଗ୍ୟବଳ		।			ମୁନିଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ଅନ୍ତଃକାଳ		॥
ଅନେକ ପ୍ରକାର ସେ ଭଣି		।			ମୁନି ସମେତ ସାଧୁବାଣୀ		॥
ମୁନି କହନ୍ତି ନୃପବର		।			କୃଷ୍ଣ ବିଷୟେ ଚିତ୍ତ ତୋର		॥
ପ୍ରବେଶିବା ନୁହେଁ ବିଚିତ୍ର		।			ଯେଣୁ ତୁ ପାଣ୍ଡବଙ୍କ ଗୋତ୍ର		॥
ଯାର ଆସନେ ସବ ରାଜା		।			ଶିରେ ନମନ୍ତି କରି ପୂଜା		॥
ସକଳ ଛାଡ଼ଇ ହରିଭାବେ		।			ପଶିଲା ଜନର ସ୍ୱଭାବେ		॥
ଆମ୍ଭ ସକଳ ଏହି ସ୍ଥାନେ		।			ବଞ୍ଚିବା ଗଙ୍ଗାଜଳ ପାନେ		॥
ଏ ନରପତି ଯେତେ ଦିନ		।			ପ୍ରାଣ ଛାଡ଼ିବ କୃଷ୍ଣଧ୍ୟାନେ		॥
ସୁଖେ ଲଭିବ ହରିଲୋକ		।			ଯେ ସ୍ଥାନ ବିମୋହ ବିଶୋକ		॥
ଏ ଭାଗବତ ଯେ ଉତ୍ତମ		।			ନିଶ୍ଚେ ଲଭିବ ପରଂଧାମ		॥
ଏମନ୍ତେ ପ୍ରଜା ମୁଖୁ ଶୁଣି		।			ମୁନି ସମେତ ସାଧୁବାଣୀ		॥
ରାଜା ମଣିଲା ସତ୍ୟ ପ୍ରାୟେ		।			ଚିତ୍ତେ ନ ରହିଲା ସଂଶୟେ		॥
କୃଷ୍ଣ ଚରଣ ସେବା କଲେ		।			ଅଶେଷ ପ୍ରାଣୀ ମହୀତଳେ		॥
ପୂର୍ବେ ଲଭିଲେ ହରିଭାବ		।			ଯେ ବ୍ରହ୍ମା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ଦୁର୍ଲ୍ଲଭ		॥
ଦେଖ ମୋହର ଭାଗ୍ୟବଶୁଁ		।			ସର୍ବେ ମିଳିଲେ ସର୍ବଦେଶୁଁ		॥
ପ୍ରାଣୀ ଯେମନ୍ତ ଦେହ ଅନ୍ତେ		।			ସ୍ୱର୍ଗେ ବିବୁଧଙ୍କ ସଙ୍ଗତେ		॥
ବସି କହନ୍ତି ନାନା ଧର୍ମ		।			ଯେ ବର୍ଣ୍ଣେ ଯେବା ନିଜକର୍ମ		॥
ଯେ ଫଳ ଇହ ପରଲୋକେ		।			ପ୍ରାଣୀ ଲଭନ୍ତି ଦୁଃଖ ସୁଖେ		॥
ଏମନ୍ତ ଅନୁଗ୍ରହ ଚିତ୍ତେ		।			ସର୍ବେ ମିଳିଲେ ଆସି ମୋତେ		॥
ଏହାକୁ ପଚାରିବି ମୁହିଁ		।			ମରଣ ଅନ୍ତର୍ଜଳେ ଥାଇ		॥
ଏବେ କି କୃତ୍ୟ ଅଛି ମୋତେ		।			କହ ସକଳ ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତେ		॥
ଏ ଘୋର ସଂସାର ସାଗରେ		।			ମରଣୁ କିବା କରି ତରେ		॥
ଏମନ୍ତେ ଚିନ୍ତି ରାଜଋଷି		।			ଶୁକ ମିଳିଲେ ବେଗେ ଆସି		॥
ମହୀ ଭ୍ରମଇଁ ଇଚ୍ଛା ସୁଖେ		।			କୃଷ୍ଣର ନାମ ଗାଇ ମୁଖେ		॥
ଲକ୍ଷ୍ୟି ନପାରି ଯାର ଅଙ୍ଗ		।			କ୍ଷଣ କ୍ଷଣକେ ନାନାରଙ୍ଗ		॥
ନିରତେ ନିଜ ଲୋଭେ ତୋଷ		।			ସ୍ୱଭାବେ ଅବଧୂତ ବେଶ		॥
ନିଗୂଢ଼ ଜ୍ୟୋତି ଶୁଭ୍ରମର୍ଣ୍ଣ		।			କାମିନୀ ବାଳକ ବେଢିଣ		॥
ଷୋଡ଼ଶ ବତ୍ସର ସୁନ୍ଦର		।			ରୂପେ କି ଦେବା ପଟ୍ଟାନ୍ତର		॥
ନିବିଡ଼ ବେନି ଭୁଜ ସାଜେ		।			ସୁନ୍ଦର କପୋଳ ବିରାଜେ		॥
ଅରୁଣାମ୍ଭୁଜ ଚକ୍ଷୁ ବର୍ଣ୍ଣ		।			ସୁଗ୍ରୀବ କମ୍ୱୁ ସୁଶୋଭନ		॥
ସୁନ୍ଦର ନବଗୁଣ ସାଜେ		।			ତୁଙ୍ଗ ବକ୍ଷସ୍ଥଳ ବିରାଜେ		॥
ତ୍ରିବଳୀ କୁକ୍ଷି ମନୋହର		।			ଆବୃତ ନାଭି ସୁଗଭୀର		॥
ବିବର୍ଣ୍ଣ କେଶ ଦିଗମ୍ବର		।			ବିଭୂତି ଲେପନ ଶରୀର		॥
ପ୍ରଲମ୍ଭ ବାହୁ ଜାନୁ ଯାଏ		।			ଦିଶେ ଅମର ବର ପ୍ରାୟେ		॥
ଶରୀର ସୁଚାରୁ କୁସୁମ		।			ରୂପେ ତୁଳିତ ନୋହେ କାମ		॥
କି ଅବା ଦେବା ପଟ୍ଟାନ୍ତର		।			କାମିନୀକୁଳ ମନୋହର		॥
ଏମନ୍ତ ରୂପ ତାର ଦେଖି		।			ମୁନିଏ ଆସନ ଉପେକ୍ଷି		॥
ଜାଣନ୍ତି ତାହାର ଲକ୍ଷଣ		।			ପରମ ଯୋଗୀ କୃଷ୍ଣ ପୁଣ		॥
ବେଷ୍ଟିତ ଋଷିଗଣ ମଧ୍ୟେ		।			ସକଳ ପରମ ଆନନ୍ଦେ		॥
ଶୁକ ଆଗମ ଶୁଣି ରାଜା		।			ତକ୍ଷଣେ ଆଣି ଅର୍ଘ୍ୟପୂଜା		॥
ବିନୟ ଭାବେ ଦଣ୍ତଧାରୀ		।			ଚରଣେ ନମସ୍କାର କରି		॥
ସ୍ତିରୀ ବାଳକ ଯେତେ ଥିଲେ		।			ତା ଦେଖି ଭୟେ ବାହୁଡ଼ିଲେ		॥
ରାଜା ପୂଜିଲା ମନ ତୋଷେ		।			ଶୁକ ବସିଲେ ରାଜା ପାଶେ		॥
ଶଶାଙ୍କ ଯେହ୍ନେ ତାରା ମେଳେ		।			ବିରାଜେ ଗଗନ ମଣ୍ତଳେ		॥
ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତ୍ତେ ମୁନିବର		।			ଆକୁଣ୍ଠ ଧୀଷଣା ଯାହାର		॥
ସେ ମୁନି ପାଦେ ନମସ୍କାର		।			କରି ଯୋଡ଼ିଲା ବେନିକର		॥
ନମ୍ରତା ବାକ୍ୟ ସୁଧାଧାର		।			ମୁନିଙ୍କୁ ଚାହିଁ ନୃପବର		॥
ପୁଚ୍ଛଇ ବେନିକର ଯୋଡ଼ି		।			ଚରଣେ ପୁନଃ ପୁନଃ ପଡ଼ି		॥
ରାଜୋବାଚ
ଆଜ ମୋହର ଜନ୍ମ ଧନ୍ୟ		।			କ୍ଷତ୍ରିୟ ଅଂଶେ ବିଦ୍ୟମାନ		॥
ତୁମ୍ଭେ ନିର୍ମଳ ବ୍ରହ୍ମଋଷି		।			ଅତିଥି ରୂପେ ଅଛ ବସି		॥
ଦେଖି ମୋ ଆତ୍ମା କୃତକୃତ୍ୟ		।			ଦେହକୁ କଲି ତୀର୍ଥଭୂତ		॥
ତୁମ୍ଭର ଚରଣେ ବିଶ୍ୱାସ		।			ପବିତ୍ର କଲି ଗୃହବାସ		॥
ଯାହାର ଦରଶନ ମାତ୍ରେ		।			ଦୁରିତ ନ ରହଇ ଗାତ୍ରେ		॥
ସ୍କରଶ ପାଦ ଜଳ ଯହିଁ		।			ସକଳ ତୀର୍ଥ ଫଳ ତହିଁ		॥
ଆଜ ଜୀବନ ମୋର ଧନ୍ୟ		।			ଦେଖିଲି ତୁମ୍ଭର ବଦନ		॥
ଯେତେ ଦୁରିତ ଦେହେ ଥିଲା		।			ତୁମ୍ଭ ଦର୍ଶନେ ଦୂର ଗଲା		॥
ବିଷ୍ଣୁର ମାୟା ମୋହ ଘୋର		।			ଯେମନ୍ତେ ନାଶନ୍ତି ଅସୁର		॥
ଆଜ ଜାଣିଲି ମୋତେ ହରି		।			ପାଣ୍ତବ ବଂଶେ ପ୍ରୀତିକରି		॥
ପିତୃ ସ୍ୱଶ୍ରେୟ ସ୍ନେହ ବନ୍ଧେ		।			ଘେନିଲେ ବନ୍ଧୁପଣ ହୃଦେ		॥
ବାନ୍ଧବ ପ୍ରାୟ ବ୍ରହ୍ମରାଶି		।			ଯେହ୍ନେ ପାଣ୍ତବ ପୁରେ ଆସି		॥
ତେଣୁ ତୁମ୍ଭର ଦରଶନ		।			ଦେଲେ ଯେ ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ		॥
ଅବ୍ୟକ୍ତ ଗତି ଯେ ତୁମ୍ଭର		।			କେ ତାହା କରିବ ଗୋଚର		॥
ମରଣ ଯାର ସାଧୁ ସଙ୍ଗେ		।			ସେ ତରେ ଏ ଭବ ତରଙ୍ଗେ		॥
ଯୋଗୀଙ୍କ ମଧ୍ୟେ ତୁମ୍ଭେ ଗୁରୁ		।			ଯେହ୍ନେ ଅଚଳ ମହାମେରୁ		॥
କହ ଜୀବନ ଯିବାକାଳେ		।			କିବା ସାଧିବି ମହୀତଳେ		॥
କିବା ଶୁଣିବି କର୍ଣ୍ଣପଥେ		।			ସ୍ମରଣ କି କରିବି ଚିତ୍ତେ		॥
କିବା ବଚନ ଉଚ୍ଚାରଣ		।			ଭଜିବି କାହାର ଚରଣ		॥
ତୁମ୍ଭେ ହେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ଘରେ		।			ଦଣ୍ତେହେଁ ନ ବିଶ୍ରାମିସ୍ଥିରେ		॥
ଗୋଦୋହ ମାତ୍ର ତୁମ୍ଭ ଗତି		।			ଏଣୁ ମୋହର ମନେ ଭ୍ରାନ୍ତି		॥
ଶ୍ରୀ ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ତୋଷମନେ			।		ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ		॥
ଏମନ୍ତ ପରୀକ୍ଷିତ ବାଣୀ			।		ଆନନ୍ଦ ମନେ ଶୁକ ଶୁଣି		॥
ହରଷେ ମୁଦ୍ରିତ ଲୋଚନ			।		ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତଇ ଭଗବାନ		॥
ସେ ହରି ଚରଣ କମଳେ			।		ସୁଜନେ ଚିନ୍ତ ଧ୍ୟାନବଳେ		॥
ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧେ ଭାଗବତ			।		କହଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥ		॥

ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍‌ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ବୈୟାସିକ୍ୟାଂ ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ ଶୁକ ଗମନୋ ନାମ ଊନବିଂଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥

ଭୀମସ୍ୟାପି ରଣେଭଙ୍ଗୋ ମୁନେରପି ମତିଭ୍ରମଃ ।

ଯଦି ଶୁଦ୍ଧଂ ମଶୁଦ୍ଧଂ ବା ମମଦୋଷୋ ନ ବିଦ୍ୟତେ ॥